Учебный план

PDF

Тип:

Бакалавр

Профессия:

022201.01.6 - Պատմություն

Специализация:

022201.01.6 - Պատմություն

Присвоенная квалификация:

Պատմության բակալավր

Учебный год программы:

2024/2025

Форма обучения:

Удаленно

Язык обучения:

Հայերեն

Общеобразовательный модуль

Код кафедры	Название обязательного курса	Кредиты
1803	Թուրքերեն-2	2
2-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1803/Բ11-3 1. Цель курса · սովորեցնել ժամանակակից գրական թուրքերեն · խորացնել թուրքերեն տեքստեր վերարատադրելու ունակությունները · զարգացնել հայերենից թուրքերեն և թուրքերենից հայերեն տեքստեր թարգմանելու հմտությունները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու ժամանակակից թուրքերենի շարահյուսական ու ձևաբանական հիմնախնդիրները 2. սահմանելու պարզ ընդարձակ և բարդ նախադասություն կազմելու տրամաբանությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. թարգմանելու ոչ մեծ բարդության տեքստեր թուրքերենից հայերեն և հայերենից թուրքերեն: 3. Описание · սովորեցնել ժամանակակից գրական թուրքերեն · խորացնել թուրքերեն տեքստեր վերարատադրելու ունակությունները · զարգացնել հայերենից թուրքերեն և թուրքերենից հայերեն տեքստեր թարգմանելու հմտությունները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. թուրքերեն տեքստերի ընթերցում, թարգմանություն 2. տեքստերի և վարժությունների կազմում 3. քերականական և բառապաշարային առանձնահատկությունների վերլուծություն և մեկնաբանություն 5. Методы и критерии оценки 1. 1-ին ընթացիկ քննություն. գրավոր աշխատանք՝ 5 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 5 հարց, յուրաքանչյուրը` 1-ական միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է: 2.2-րդ ընթացիկ քննություն. գրավոր աշխատանք՝ 5 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 5 հարց, յուրաքանչյուրը` 1-ական միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է: 3.Եզրափակիչ քննություն. բանավոր է՝ 10 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 5-ական միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է: 6. Список основной литературы Աաֆարյան Ա., Սողոմոնյան Ա., Լոքմագյոզյան Տ., Թուրքերենի դասագիրք, Գիրք Ա, Վեցերորդ լրամշակված հրատարակություն (երաշխավորվել է ՀՀ ԿԳՆ կողմից որպես դասագիրք բուհերի ուսանողների համար), Երևան, «Տիգրան Մեծ» հրատ., 2015: Ergin M., Türk Dil Bilgisi, İstanbul, 1980. Hengirmen M., Türkçe öğreniyoruz, c. 1-3, Ankara 1999. Щека Ю. В., Интенсивный курс турецкого языка: Учебник, М., 1996. 7. Основная часть курса Թեմա 1՝ Գոյականների և դերանունների հոլովումը: Թեմա 2՝ Թուրքերենի հետդիրները և դրանց կիրառությունը: Թեմա 3՝ Ապառնի ժամանակը թուրքերենում: Թեմա 4՝ Գոյական անունների կապակցությունները: Թեմա 5՝ Ընդարձակ ներկա ժամանկաձևը: Թեմա 6՝ Ըղձական եղանակը: Մակբայական դերբայներ:
1311	Փիլիսոփայություն	3
5-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1302/Բ04 1. Цель курса · ուսումնասիրել փիլիսոփայական մշակույթի առանձնահատկությունները և փիլիսոփայության դերը մարդ-աշխարհ փոխհարաբերություններում, · վերլուծել աշխարհի փիլիսոփայական պատկերը, · ներկայացնել փիլիսոփայական հիմանական հայեցակարգերի գիտական ու աշխարհայացքային հիմնախնդիրները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. տիրապետել փիլիսոփայության գիտական - մեթոդաբանական, աշխարհայացքային և արժեքաբանական գործառույթները, 2. հասկանալ ճշմարտության և մոլորության, գիտելիքի և հավատի, ռացիոնալի և իռացիոնալի սահմանազատման սկզբունքները, 3. ճանաչել քաղաքակրթական զարգացումների օրինաչափություննեն ու միտումները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. պարզաբանել բնական և հասարակական գիտությունների գործառույթները, 5. տարբերակել քաղաքակրթական հայեցակարգերն ու դրանց հարացույցերը, 6. գնահատել փակ և բաց համակարգերի զարգացման առանձնահատկությունները, 7. վերլուծել հասարակության բնութենական և սոցիոմշակութային հիմունքները: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 8. կատարել սոցիալ-փիլիսոփայական ընդհանրացումներ և կիրառել համապատասխան մեթոդներ 9. իմաստավորել աշխարհի գիտական պատկերը և մարդու կոչումն ու կյանքի իմաստը: 3. Описание · ուսումնասիրել փիլիսոփայական մշակույթի առանձնահատկությունները և փիլիսոփայության դերը մարդ-աշխարհ փոխհարաբերություններում, · վերլուծել աշխարհի փիլիսոփայական պատկերը, · ներկայացնել փիլիսոփայական հիմանական հայեցակարգերի գիտական ու աշխարհայացքային հիմնախնդիրները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսությունների, առաջադրանքների քննարկում, տեքստի մեկնաբանում 2.տեքստերի մեկնաբանում և հայեցակարգերի համեմատական վերլուծություն 3.առաջադրանքներ և տարբեր մոդելների համեմատական վերլուծություն 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր հարցում ըստ առաջադրված հարցաշարի, Գնահատման չափանիշները՝ անցած նյութի յուրացման և վերարտադրության աստիճանը, պատասխանների ամբողջականությունը և անսխալականությունը, հարցերի առանցքային կողմերի իմացություն, վերլուծական պատասխաններ: 6. Список основной литературы Բալայան Ա., Փիլիսոփայություն. դասախոսությունների համառոտագրեր, Եր. 2016 Введение в философию, под ред. Фролов И.Т., М. 2012 Канке, В. А. Основы философии, М., 2014. Губин, В. Д. Философия, М., 2013. Бучило Н. Ф., Философия, М., 2013. 7. Основная часть курса 1. Փիլիսոփայությունը որպես մարդու և աշխարհի միջև մշակութային միջնորդ: 2. Փիլիսոփայական մշակույթի առանձնահատկությունները: 3. Պատմափիլիսոփայական ակնարկ: 4. Կեցության փիլիսոփայական ըմբռնումը: 5. Մարդկային կեցության առանձնահատկությունները: 6. Հոգեկանի ծագման վարկածները: 7. Իմացության էությունը և կառուցվածքը: 8. Ճշմարտություն, մոլորություն, հավատ: 9. Գիտական ճանաչողության մեթոդները: 10. Գիտություն և բարոյականություն: 11. Մարդու և հասարակության ծագման վարկածները: 12. Հասարակությունը որպես ինքնապարտադրող համակարգ: 13. Պատմության փիլիսոփայական ըմբռնումը : 14. Մշակույթ և քաղաքակրթություն: 15. Հասարակական կյանքի ոլորտները: 16. Սոցիալական առաջադիմությունը և մարդկության ապագան:
1705	Ռուսաց լեզու-2	2
3-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1705/Բ08 1. Цель курса · զարգացնել մասնագիտական թեմաների քննարկման և բանավեճի կարողությունները · ապահովել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի գերազանց իմացություն · ընդլայնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարը նոր տերմինների ընդգրկմամբ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ցուցաբերել մասնագիտական բառապաշարի հստակ իմացություն 2. ցուցաբերել միջազգային չափորոշիչներով սահմանված В1 մակարդակին համապատասխանող ռուսաց լեզվի իմացություն բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. կազմել մասնագիտական թեմայով զեկույցներ 4. տիրապետել մասնագիտական լայնածավալ տեղեկատվությանը 5. կատարել միջազգային չափանիշների B1 մակարդակին համապատասխանող թեստային աշխատանք գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. օգտագործել ձեռք բերած հաղորդակցման և լեզվական հմտությունները 7. օգտագործել ձեռք բերած իմացությունները մասնագիտական ոլորտում 3. Описание · զարգացնել մասնագիտական թեմաների քննարկման և բանավեճի կարողությունները · ապահովել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի գերազանց իմացություն · ընդլայնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարը նոր տերմինների ընդգրկմամբ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունքներ 2. ինքնուրույն աշխատանք 3. թիմային աշխատանք 4. բանավոր ներկայացում/զեկույց/ 5. բանավեճ 6. ստուգողական աշխատանք 7. թեստային աշխատանք 8. վիկտորինա 5. Методы и критерии оценки 1. թեստային առաչադրանք 2. բանավոր հարցում 3. ստուգարք 6. Список основной литературы Алексеенко Т.Н. Научный стиль речи. Учебное пособие для иностранных студентов. Харьков: ХНУ, 2005. Андрюшина Н.П., Жорова А.П., Макова М.Н. Тренировочные тесты по русскому языку как иностранному. М., 2008-2010. Балаян П.Б., Тер-Саркисян Л.А., Ходжумян Б.С. Учебник по русскому языку. Грамматика. Коммуникация. Речь. Ереван: ЕГУ, 2015. Карапетян Н.Г., Королева Л.Б., Черненко Н.М.. Учебные задания по русскому языку. Обучение дискуссионному общению. Для студентов-иностранцев. М.: РУДН, 2010. Кирейцева А.Н., Селиверстова Е.И., Химик В.В. Сборник тестовых заданий по русскому языку для иностранцев: Грамматика. Лексика. СПБ, 1998. 7. Основная часть курса Շարահյուսական կառուցվածքներ: Սուբյեկտիվ գնահատման արտահայտման միջոցներ Պարզ և բարդ նախադասություններ: Կապեր և կապական բառեր: Գիտական ոճի ժանրերը և դրանց շարադրման սկզբունքները: Մասնագիտական լեզվին բնորոշ ոճաբանական սկզբունքները: Մասնագիտական տերմինաբանության առանձնահատկությունները:
1101	Պատմագիտության տեսություն և մեթոդներ	2
3-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ06 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է քննարկել պատմական գործընթացի վերաբերյալ տարբեր ժամանակներում առաջ քաշված հայեցակարգերը, լուսաբանել պատմական գործընթացը կերտող գործոնների հետազոտման հիմնական սկզբունքները, պատմագիտության գործառույթների լուսաբանման հիմամբ վերհանել պատմական ճանաչողության յուրահատկությունը, հիմնավորել պատմական հետազոտության և նրա մեթոդաբանության կապի անհրաժեշտությունը,իրականացնել հետազոտություններ պատմագիտության տեսության և մեթոդաբանության տարբեր խնդիրների շուրջ 2. Результаты обучения по программе ա/ մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու պատմագիտական առավել նշանակալի տեսություններն ու մեթոդաբանական դպրոցները, 2. լուսաբանելու եվրոպական պատմագիտական մտքի առանձնահատկությունները, 3. սահմանելու պատմագիտության տեսության և մեթոդաբանության: բ/ գործնական մասնագիտական կարողություններ 4.գործնականում դրսևորելու պատմագիտության հիմնախնդիրների վերաբերյալ ինքնուրույն մոտեցումներ, 5. կիրառելու պատմական գործընթացը կերտող գործոնների հետազոտման հիմնական սկզբունքները, 6. հիմնավորելու և արժևորելու հիմնավորել պատմական հետազոտության և նրա մեթոդաբանության կապի անհրաժեշտությունը: գ/ ընդհանրական / փոխանցելի/ հմտություններ/ 7. ցուցաբերելու հանձնարարված գրականությունը մշակելու հմտություն, գիտական ապարատ, օգտագորված սկզբնաղբյուրների և գրականության ցանկեր կազմելու կարողություններ, 8. ցուցաբերելու կայուն գիտելիքներ և հմտություն պատմական գիտությունների հիմնախնդիրների լուսաբանման գործում, 9.յուրացնելու գիտահետազոտական աշխատանք կատարելու սկզբունքները: 3. Описание Դասընթացի նպատակն է քննարկել պատմական գործընթացի վերաբերյալ տարբեր ժամանակներում առաջ քաշված հայեցակարգերը, լուսաբանել պատմական գործընթացը կերտող գործոնների հետազոտման հիմնական սկզբունքները, պատմագիտության գործառույթների լուսաբանման հիմամբ վերհանել պատմական ճանաչողության յուրահատկությունը, հիմնավորել պատմական հետազոտության և նրա մեթոդաբանության կապի անհրաժեշտությունը,իրականացնել հետազոտություններ պատմագիտության տեսության և մեթոդաբանության տարբեր խնդիրների շուրջ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություններ, 2. Գործնական աշխատանքներ և սեմինարներ։ 3.Քննարկում/ ‹‹Գնահատվող բանավեճ, Անկյուններ ›› մեթոդների կիրառմամբ/ 4.Գրավոր ներկայացում, 5. Բանավոր ներկայացում 6. Զննականության մեթոդ և գրաֆիկական կազմակերպիչներ /Վենի տրամագիծ, հասկացությունների համեմատության էմաձև, տեաձև աղյուսակներ և այլն/: 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր հարցում ըստ առաջադրված հարցաշարի: Գնահատման չափանիշները՝ անցած նյութի յուրացման և վերարտադրության աստիճանը, պատասխանների ամբողջականությունը և անսխալականությունը, հարցերի առանցքային կողմերի իմացություն, վերլուծական պատասխաններ: 6. Список основной литературы Հ. Հովհաննիսյան, Ինչպես գրել գիտական աշխատանք պատմությունից, Երևան, 2007։ ,,Теория и методология истории: учебник для вузов’’,/ Отв. Редакторы В.В.Алексеев, Н.Н. Крадин и др./, Волгоград , 2014. ,,История исторического знания’’,Учебник под.ред. В.В. Зверева, М.,2013. Гринин Л.Е., От Конфуция до Конта: Становление теории, методологии и философии истории, М.,2012. Арьес Ф., Время истории, М.,2011. Бенн С., Одежды Клио, М.,2011. Кондорсе Ж., Эскиз исторической картины прогресса человеческого разума, М.,2011. Е.А.Молев, А.В. Седов, Введение в специальность “История”, Н.Новгород, 2008. Смоленский Н., Теория и методология истории, М.,2008. 0. Бродель Ф., Грамматика цивилизаций, М.,2008. Лаптева М., Теория и методология истории, Пермь,2006. Л. П. Репина, В. В. Зверева, М. Ю. Парамонова, История исторического знания, М., 2006. Семенов Ю., Философия истории, М.,2003. М.Ю. Брандт, Л.М. Ляшенко, Введение в историю, М., 1994. Блок М.,Апология истории или ремесло историка, М., 1986. 7. Основная часть курса 1. Պատմագիտության տեսություն և մեթոդաբանություն դասընթացի առարկան, խնդիրները, նպատակները: Պատմական ճանաչողության ձևավորման հիմնական փուլերը: 2. Պատմության գիտականության հիմնախնդիրը. պատմության դրապաշտական /պոզիտիվիստական/, ռոմանտիկական ընկալումները և Կ.Մարքսի ֆորմացիոն տեսությունը: 3. Հասարակության զարգացման քաղաքակրթական մոտեցումները պատմագիտության մեջ: Պատմագիտության հարացույցը 20-րդ դարասկզբին. <<Աննալների>> պատմագիտական դպրոցը: 4. Պատմագիտական հետազոտությունների վերաբերյալ պոստմոդեռնիստական մոտեցումները:Նոր ուղղություններ պատմագիտության մեջ: 5. Պատմական հետազոտության համընդհանուր և հատուկ պատմական մեթոդները: 6. Պատմական իրադարձություն, երևույթ և գործընթաց: Պատմական գործընթացների հետազոտման հիմնական սկզբունքները: 7. Պատմագետի գործունեության դիտանկյունները: Պատմագետ-հետազոտողի տիպը և անձնական որակները: Պատմագետը իբրև <<դարաշրջանի բանական աչք>>. Պատմական ժամանակ, հիշողություն և մոռացում: 8. Պատմական փաստը և սկզբնաղբյուրի ընտրության սկզբունքներն ու նրանով աշխատանքի փուլերը: 9. Հատուկը և կրկնվողը պատմության մեջ: Պատմական առաջադիմությունը և հետադիմությունը: Պատմության այլընտրանքայնությունը:
1106	Թանգարանագիտություն և արխիվագիտություն	2
4-ին կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ5 1. Цель курса · ներկայացնել արխիվային փաստաթղթրից օգտվելու կանոնները, · զարգացնել դրանք հետազոտական աշխատանքներում կիրառելու հմտություններ, · ձևավորել պատկերացում թանգարանային աշխատանքի բնագավառներին բնորոշ առանձնահատկությունների մասին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. օգտվելու արխիվային փաստաթղթերից և դրանք օգտագործել գիտական աշխատանքում, 2. նկարագրելու գիտաֆոնդային, գիտահետազոտական, հաշվառման, ցուցադրության կազմակերպման գործընթացը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. տարբերակելու արխիվային փաստաթղթերում պարունակվող տեղեկությունների կարևորը երկրորդականից, 4. կիրառելու այն սկզբունքները, որոնցով պետք է առաջնորդվի պատմաբանը տարաբնույթ սկզբնաղբյուրների հետ աշխատելիս, 5. կատարելու թանգարանային առարկայի գիտական որոշում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. վերլուծելու և արժևորելու փաստաթղթերը, 7. կատարելու թանգարանային առարկաների պահպանություն ու դասակարգում: 3. Описание · ներկայացնել արխիվային փաստաթղթրից օգտվելու կանոնները, · զարգացնել դրանք հետազոտական աշխատանքներում կիրառելու հմտություններ, · ձևավորել պատկերացում թանգարանային աշխատանքի բնագավառներին բնորոշ առանձնահատկությունների մասին: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. սեմրինար, քննարկում և բանավեճ, 3. դիդակտիկ նյութերի ցուցադրություն: 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր հարցում ըստ առաջադրված հարցաշարի, Գնահատման չափանիշները՝ անցած նյութի յուրացման և վերարտադրության աստիճանը, պատասխանների ամբողջականությունը և անսխալականությունը, հարցերի առանցքային կողմերի իմացություն, վերլուծական պատասխաններ: 6. Список основной литературы Ամիրյան Ս., Արխիվագիտություն, Ե., 2018: «Թանգարան» թանգարանական հանդես: Գիտատեսական և մեթոդական հանդես, գլխ. խմբ.՝ Հ. Պիկիչյան, Երևան, 2009: Մուրադյան Ա., Արխիվագիտություն, ուսումնամեթոդական ձեռնարկ, Ե., 2013: Պողոսյան Դ., Թանգարանագիտության տեսություն և թանգարանագիտական միտքը Հայաստանում։ Ուսումնամեթոդական ձեռնարկ Ե., 2020։ Սուքիասյան Գ., Բաղդասարյան Ս., Փաստաթղթագիտություն և փաստաթղթա-յին-տեղեկատվական աղբյուրներ, ուսումնական ձեռնարկ, Ե., 2009: Алексеева Е., Архивоведение, Москва, 2005. Раскин Д., Соколов А., Архивоведение: учебник для академического бакалавриата, Москва, 2017. Шляхтина Л., Основы музейного дела. Теория и практика, Москва, 2009. Юренева Т., Музееведение: Учебник для высшей школы, Москва, 2004. 7. Основная часть курса 1. Արխիվագիտության առարկան և հիմնական հասկացությունները, 2. Արխիվային համակարգը Հայաստանում և արտասահմանում, 3. Հայաստանի Հանրապետության արխիվային հավաքածուի մատչելիությունը և օգտագործումը, 4. Արխիվային փաստաթղթերի օգտագործումը գիտական հետազոտության նպատակով, 5. Թանգարանագիտություն առարկայի բնութագրումը, 6. Ցուցադրության կազմակերպման աշխատանքներ:
0708	Էկոլոգիայի և բնապահպանության հիմունքներ	2
4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 0708/Բ03 1. Цель курса · ուսանողների մոտ ձևավորել աշխարհայացք և գիտելիք էկոլոգիայի` որպես գիտության, բնապահպանության, բնական համակարգերի գործունեության հիմունքների, համաշխարհային և Հայաստանի բնապահպանական խնդիրների մասին, · ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ բնություն-հասարակություն համակարգում էկոլոգիայի հիմնախնդիրների, բնության հետ հասարակության համահունչ զարգացման մասին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. նկարագրել էկոլոգիայի` որպես գիտության ձևավորման պատմություն, բացատրել տնտեսակագիտական էկոլոգիայի հիմունքները և առանձնահատկությունները, 2. ձևակերպել էկոհամակարգի, կենսացենոզի և նոոսֆերայի ուսմունքներիը, 3. նկարագրել մարդկության կայուն զարգացման սկզբունքները, 4. լուսաբանել աշխարհում և Հայաստանում օդային, հողային և ջրային ռեսուրսների հիմնական էկոլոգիական խնդիրները, 5. բացատրել բնական և անթրոպոգեն էկոհամակարգերի զարգացման ընդհանուր սկզբունքները և օրինաչափությունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 6. կիրառել և գործնականում իրականացնել ՀՀ կլիմայի փոփոխության մասին, կենսաբազմազանության մասին, անապատացման դեմ պայքարի ազգային զեկույցները, 7. իրականացնել էկոլոգիական տնտեսական հաշվարկներ, ռեսուրսների տնտեսական հասանելիության գնահատում, 8. վերլուծություններ կատարել տնտեսակագիտական էկոլոգիայի ոլորտում ռիկսերի հաշվարկման ժամանակ գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 9. վերլուծել փաստերը և կատարել հետևություններ, 10. կազմակերպել տրամաբանական և վերլուծական աշխատանքներ: 3. Описание · ուսանողների մոտ ձևավորել աշխարհայացք և գիտելիք էկոլոգիայի` որպես գիտության, բնապահպանության, բնական համակարգերի գործունեության հիմունքների, համաշխարհային և Հայաստանի բնապահպանական խնդիրների մասին, · ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ բնություն-հասարակություն համակարգում էկոլոգիայի հիմնախնդիրների, բնության հետ հասարակության համահունչ զարգացման մասին: 4. Стили и методы преподавания и обучения Դասավանդման ձևեր 1. համակցված դասեր՝ հեռահար դասընթացներ /Moodle համակարգով/ և դասախոսություններ: Ուսումնառության ձևեր 2. ինքնուրույն աշխատանք` գրականության ընթերցում, Moodle համակարգում զետեղված դասախոսությունների ընթերցում, առաջադրանքների կատարում և խմբային քննարկումներ: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարք. Ստուգարքն անցկացվում է թեստային համակարգով, online, տրվում է առավելագույնը 60 հարց, նախապես կազմված հարցաշարից: 6. Список основной литературы Մ. Հ. Սարգսյան, Գ.Ֆ. Գալստյան, Բնապահպահպանություն, դասագիրք, Երևան, Ճարտարագետ, 2016, 301էջ. Հովհաննիսյան Ն., Մելիքյան Ա., Դանիելյան Ա. «Ագրոկենսաբազմազանություն», Երևան: «ԹԱՍԿ» ՍՊԸ, 2014, 136 էջ. Գրիդել Տ.Ե., Ալլենբի Բ.Ր. Տնտեսական էկոլոգիա, 2012: Գրիգորյան Կ.Վ., Եսայան Ա.Հ., Ժամհարյան Հ.Գ., Խոյեցյան Ա.Վ., Մովսեսյան Հ.Ս., Փիրումյան Գ.Պ., «Էկոլոգիայի և բնության պահպանության հիմունքներ»: Ուսումնական ձեռնարկ, Զանգակ-97, Ե., 2010, 224 Էջ: Լ. Մելքումյան, Մ. Գալստյան, Բնապահպանության հիմունքներ, Ե., 2010, 311 էջ: Հայրապետյան Է. Մ. և ուր., Շրջակա միջավայրի պահպանություն, Ե., 2005: Էկոլոգիական կառավարման համակարգ: ISO 14000 միջազգային ստանդարտ, 2004: 7. Основная часть курса Ներածություն: Էկոլոգիայի համառոտ պատմություն, կառուցվածքը, առարկան և օբյեկտը: Օրգանիզմների գոյության միջավայրը և պայմաններին հարմարվելը: Կյանքի գոյատեվման հիմնական միջավայրերը: Պոպուլյացիաների էկոլոգիա: Կենսացենոզներ: Էկոհամակարգեր: Նյութերի շրջանառությունը էկոհամակարգերում: էկոհամակարգերի ինքնազարգացում: Կենսոլորտ: Մարդու փոխազդեցությունը բնության հետ: Մթնոլորտի պահպանությունը: Երկրի կլիմայի փոփոխության և անապատացման հիմնախնդիրները: Ջրային պաշարների պահպանությունը: Հողային պաշարների պահպանությունը: Երկրի կենսաբանական բազմազանությունը: Կենսաբազմազանության պահպանությունը: Շրջակա միջավայրը և մարդու առողջությունը: Տնտեսական գործունեության և էկոլոգիական խնդիրների առաջացման մեջ գոյություն ունեցող փոխկապակցվածությունը: Էկոլոգիական վերահսկման միջազգային մեխանիզմների հիմնական դրութները և միջոցառումները:
0002	Քաղաքացիական պաշտպանություն և արտակարգ իրավիճակներում բնակչության առաջին բուժօգնություն	2
2-րդ կիսամյակ 4 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ գործնական 2 ժամ/շաբ. Обязательный 0002/Բ9 1. Цель курса սովորողների մոտ ձևավորել ԱԻ-ների մասին պատկերացում, ԱԻ-ներում գործելու հմտություններ, փրկարարական աշխատանքների կազմակերպման վերաբերյալ հմտություններ և տարաբնույթ պատահարների ժամանակ հնարավոր վնասվածքների և այլ ախտահարումների դեպքում առաջին բուժօգնության ցուցաբերման անհրաժեշտ կարողություններ: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. պատկերացնել տարաբնույթ ԱԻ-ների հետևանքով ստեղծված իրավիճակը և դրան դիմակայելու ուղիները, 2. ներկայացնել տեղեկատվություն ԱԻ-ում և պատերազմի ժամանակ պետության կողմից իրականացվող միջոցառումների մասին՝ ուղղված բնակչության պաշտպանությանը, 3. քննարկել ՀՀ-ում հավանական ԱԻ-ներից բխող ռիսկի գնահատման մեթոդները, 4. գնահատել տուժածի վիճակը (առաջնային և երկրորդային զննում), վնասվածքի տեսակն ու ծանրությունը և տիրապետել առաջին բուժօգնություն ցուցաբերելու հիմնահարցերին, 5. տիրապետել համաճարակային իրավիճակներում վարակի տարածման հնարավոր ուղիներին ու պաշտպանության ձևերին: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 6. կիրառել անհրաժեշտ հմտություններ, տարաբնույթ ԱԻ-ներում նախընտրելի վարքագիծ դրսևորելու ուղղությամբ, 7. ցուցաբերել առաջին բուժօգնություն տարաբնույթ վնասվածքների և ախտահարումների դեպքերում, 8. օգտագործել ձեռք բերված կարողություները ԱԻ և պատերազմի ժամանակ պետության կողմից իրականացվող միջոցառումների ընթացքում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 9. կիրառել ձեռք բերված տեսական գիտելիքները գործնականում, 10. աշխատել թիմում և լուծել բարդ խնդիրներ, 11. վերլուծել իրավիճակը և կատարել անհրաժեշտ գործողություններ իր և շրջապատի համար: 3. Описание սովորողների մոտ ձևավորել ԱԻ-ների մասին պատկերացում, ԱԻ-ներում գործելու հմտություններ, փրկարարական աշխատանքների կազմակերպման վերաբերյալ հմտություններ և տարաբնույթ պատահարների ժամանակ հնարավոր վնասվածքների և այլ ախտահարումների դեպքում առաջին բուժօգնության ցուցաբերման անհրաժեշտ կարողություններ: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն, մեթոդական և գործնական պարապմունք: 2. Անհատական և ինքնուրույն աշխատանքներ: 3. Թեմատիկ ուսումնական խաղեր, ուսումնական տեսաֆիլմերի ցուցադրում: 4. Ուսումնամեթոդական վարժանք: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարք. անց է կացվում բանավոր կարգով և հարցաթերթիկներով (2 հարց, ուսումնառության արդյունքների համար նախատեսված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովում): 6. Список основной литературы Մարկարյան Ռ.Վ., Ջանջուղազյան Ն.Ա., Օհանջանյան Մ.Մ.,Հարությունյան Ա.Ա., Հարությունյան Վ.Ս., Բաղդասարյան Լ.Լ., Հասրաթյան Ռ.Ց., Վարդանյան Ջ.Հ. «Քաղպաշտպանության և արտակարգ իրավիճակների հիմնահարցեր», Երևանի համալս. հրատ., 2006, 238 էջ: Հեղինակների կոլլեկտիվ, «Մինչբժշկական օգնությունը բնակչությանը արտակարգ իրավիճակներում», ուսումնական ձեռնարիկ, Երևանի համալս. հրատ., 2007, 224 էջ: Կ.Ա.Մանասյան, «Սիրտ-թոքային վերակենդանացման մինչբժշկական մեթոդների ուսուցումը» (ուսումնամեթոդական աշխատանք), Եր., Երևանի համալս. հրատ., 2007, 44 էջ: Մ.Խ.Ադամյան, «Փոխադրական անշարժացում», ուսումնամեթոդական աշխատանք, Եր., Երևանի համալս. հրատ., 2011, 36 էջ: Ս.Ա.Մանուկյան, Գ.Հ.Ճաղարյան «Արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության հիմնահարցեր», ուսումնական ձեռնարկ, Եր., Երևանի համալս. հրատ., 2017 7. Основная часть курса 1. Արտակարգ իրավիճակներ ու պատահարներ: 2. Քաղաքացիական պաշտպանություն: 3. ԱԻ-ում բնակչության առաջին բուժօգնություն:
1705	Ռուսաց լեզու-1	2
2-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1705/Բ07 1. Цель курса · լեզվական և խոսքային կոմպետենցիաների մակարդակի բարձրացում՝ արդյունավետ հաղորդակցման համար, · ուսանողների մոտ լեզվական փաստերը գնահատելու, վերլուծելու և լեզվական միջոցները ընտրելու կարողության ձևավորում՝ ըստ հաղորդակցման բովանդակության, ոլորտի և պայմանների, · տարբեր խոսքային իրավիճակներում լեզվի միջոցներն օպտիմալ օգտագործելու կարողության ձևավորում, · խոսքի ընդհանուր մշակույթի զարգացում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ցուցաբերել բառապաշարի հստակ իմացություն 2. կարդալ և վերարտադրել գրական և մասնագիտական տեքստը 3. մեկնաբանել մասնագիտական տերմինները 4. տիրապետել պահանջվող քերականական կանոններին 5. գտնել տեքստի գլխավոր իմաստը բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 6. կազմել երկխոսություններ առաջարկված թեմայով 7. կրճատել/ընդլայնել տեքստը 8. պատասխանել հարցերին 9. ազմել բառակապակցություններ, օգտագործելով համապատասխան շարահյուսական կառուցվածքները գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 10. տվյալ թեմայով տեղեկատվության որոնում 11. տեղեկատվական աղբյուրների ընդլայնւմ 12. թեմայի շուրջ մտքերի փոխանակում 3. Описание · լեզվական և խոսքային կոմպետենցիաների մակարդակի բարձրացում՝ արդյունավետ հաղորդակցման համար, · ուսանողների մոտ լեզվական փաստերը գնահատելու, վերլուծելու և լեզվական միջոցները ընտրելու կարողության ձևավորում՝ ըստ հաղորդակցման բովանդակության, ոլորտի և պայմանների, · տարբեր խոսքային իրավիճակներում լեզվի միջոցներն օպտիմալ օգտագործելու կարողության ձևավորում, · խոսքի ընդհանուր մշակույթի զարգացում: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունքներ 2. ինքնուրույն աշխատանք 3. թիմային աշխատանք 4. բանավոր ներկայացում 5. հարց և պատասխան 6. ստուգողական աշխատանք 7. ուսուցողական ֆիլմի դիտում 5. Методы и критерии оценки 1. թեստային առաչադրանք 2. բանավոր հարցում 3. ստուգարք 6. Список основной литературы Алексеенко Т.Н. Научный стиль речи. Учебное пособие для иностранных студентов. Харьков: ХНУ, 2005. Балаян П.Б., Тер-Саркисян Л.А., Ходжумян Б.С. Учебник по русскому языку. Грамматика. Коммуникация. Речь. Ереван: ЕГУ, 2015. Лексический минимум для студентов-иностранцев естественных и технических специальностей (Балыгина Т.М., Василишина Т.И., Леонова Э.Н., Пугачев И.А.). М.: РУДН, 2010. 7. Основная часть курса Քերականության հիմնական հարցերը: Խոսքի մշակույթի հիմնախնդիրները: Գիտական ոճի ոճաբանական առանձնահատկությունները: Շարահյուսական կառուցվածքները: Գիտական ոճի ձևաբանական առանձնահատկությունները: Մասնագիտական տերմինաբանության առանձնահատկությունները:
1608	Ֆրանսերեն-2	2
2-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1608/Բ11-5 1. Цель курса · Զարգացնել մասնագիտական թեմաների շուրջ մենախոսական և երկխոսական կարողությունները · Ձևավորել մասնագիտական տեքստերի գրավոր թարգմանության հմտություններ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. տարորոշելու մասնագիտական տեքստերի լեզվաոճական ցուցիչները, 2. տարբերակելու մասնագիտական տեքստերի համընդհանուր և տերմինային բառաշերտերը 3. բացատրելու մասնագիտական տեքստերի թարգմանության դժվարությունները բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. մենախոսելու և երկխոսել մասնագիտական թեմաների շուրջ 5. թարգմանելու (գրավոր և բանավոր) մասնագիտական տեքստեր 6. բանավիճելու մասնագիտական թեմաների շուրջ 3. Описание · Զարգացնել մասնագիտական թեմաների շուրջ մենախոսական և երկխոսական կարողությունները · Ձևավորել մասնագիտական տեքստերի գրավոր թարգմանության հմտություններ 4. Стили и методы преподавания и обучения · գործնական պարապմունք · հանձնարարված գրականության ընթերցում, քննարկումներ, ինքնուրույն հետազոտություն, խմբային աշխատանք · դասավանդման նորարական մեթոդներ, ինտերակտիվ և այլն: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր հարցման ձևով` անցած նյութի հիման վրա: 6. Список основной литературы Djoulhakian M., Méliksétian R., Mouradian A., Manuel de francais, Er., 2013. Claire M., Vite et bien 2, niveau B1, Paris, CLE internationale, 2009. Grégoire M., Thiévenaz O., Franco E., Grammaire progressive du français, Paris, CLE internationale, 2009. Grégoire M., Thiévenaz O., Franco E., Grammaire progressive du français, niveau intermédiaire, CLE internationale, Paris 2009. 7. Основная часть курса · Les professions - les métiers · La technologie · La communication · L’argent- la banque · Le caractère et la personnalité
1205	Չինարեն-2	2
2-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1205/Բ11-4 1. Цель курса · ուսանողներին ծանոթացնել չինարենի լեզվական, հանրալեզվաբանական, գործաբանական իրազեկության բաղադրիչներին, · ուսանողներին ներկայացնել ժամանակակից չինարենի հնչյունաբանական, ձևաբանական, շարահյուսական և տիպաբանական առանձնահատկությունները, · ուսանողների մոտ ձևավորել գիտելիքներ չինարենով ակտիվ հաղորդակցման և հետագա լեզվական հմտությունների զարգացման համար, · ուսանողների մոտ դասընթացի շրջանակներում ստեղծել պատկերացումներ այդ երկրի մշակույթի և քաղաքակրթության մասին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն · ձևակերպելու գրագետ խոսք, ինչպես նաև մեկնաբանելու չինարենով հնչող խոսքը, · նկարագրելու չինարենի քերականական համակարգին բնորոշ հիմնական օրինաչափությունները (պատմողական, ժխտական, հարցական, հրամայական նախադասությունների ռիթմը, արտասանության և ընթերցանության առանձնահատկությունները), · մեկնաբանելու չինարենի ընդհանուր և եզրույթային լեզվական միավորները (ըստ կիրառման ոլորտի, բառակազմական առանձնահատկությունների՝ կենցաղային, պաշտոնական և այլն)։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ · կառուցելու կապակցված խոսք, · գործնականում իրականացնելու պարզ իրավիճակներում օտար լեզվով հաղորդակցում, · գործածելու հաղորդակցական տարբեր ոլորտներում բանավոր խոսքի տարրական հմտություններ, · վերլուծելու և հակիրճ վերարտադրելու դյուրին մասնագիտական տեքստեր։ գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ · քննարկելու անցած կամ դասախոսի կողմից առաջարկած թեմաները, · կառուցելու երկխոսություն, · թարգմանելու պարզ տեքստեր: 3. Описание · ուսանողներին ծանոթացնել չինարենի լեզվական, հանրալեզվաբանական, գործաբանական իրազեկության բաղադրիչներին, · ուսանողներին ներկայացնել ժամանակակից չինարենի հնչյունաբանական, ձևաբանական, շարահյուսական և տիպաբանական առանձնահատկությունները, · ուսանողների մոտ ձևավորել գիտելիքներ չինարենով ակտիվ հաղորդակցման և հետագա լեզվական հմտությունների զարգացման համար, · ուսանողների մոտ դասընթացի շրջանակներում ստեղծել պատկերացումներ այդ երկրի մշակույթի և քաղաքակրթության մասին: 4. Стили и методы преподавания и обучения · դասընթացի ընթացքում ուսանողները հանդես են գալիս համառոտ գրավոր աշխատանքով՝ հանձնարարված թեմաների շուրջ, · կատարում են հակիրճ թարգմանություններ համապատասխան թեմաներով, · հանդես են գալիս բանավոր ներկայացմամբ հանձնարարված թեմայի մասին փոքր ելույթով, · հանձնարարվում է գրել նամակ՝ ըստ հանձնարարված տարբերակի, · ուսանողները հանդես են գալիս թեմայի շուրջ կարծիքների փոխանակմամբ և ելույթներով, · գրում են թեմային համապատասխանող փոքր ծավալի զեկույց, · կատարում են հանձնարարված տնային ընթերցանության շուրջ քննարկումներ, · հանձնարարվում է գտնել դիվանագիտական նամակագրության նմուշներ՝ բառապաշարը յուրացնելու նպատակով, · հանդես են գալիս ելույթներով՝ ամրապտդելով անցած բառապաշարը, · թեմայի շրջանակներում զուգահեռներ են անցկացնում իրենց երկրի՝ Հայաստանի, և Չինաստանի տոների առանձնահատկությունների վերաբերյալ: 5. Методы и критерии оценки 1. Ստուգարք։ 2. Ստուգման մեթոդը՝ գրավոր, բանավոր և լսողական հարցում, որն իրականացվում է թեստային առաջադրանքների ձևով: Առաջադրանքները 3-ն են, որոնցից առաջինը՝ գրավոր, երկրորդը՝ բանավոր և երրորդը՝ լսողական։ 6. Список основной литературы 刘珣著，《新实用汉语课本》1学生书, 北京语言大学出版社，2006年刘珣著，《新实用汉语课本》1练习册, 北京语言大学出版社，2006年姜丽萍著，《HSK标准教程》1学生书，北京语言大学出版社，2015年姜丽萍著，《HSK标准教程》1练习册，北京语言大学出版社，2015年刘珣著，《新实用汉语课本》2学生书, 北京语言大学出版社，2006年刘珣著，《新实用汉语课本》2练习册, 北京语言大学出版社，2006年姜丽萍著，《HSK标准教程》2学生书，北京语言大学出版社，2015年姜丽萍著，《HSK标准教程》2练习册，北京语言大学出版社，2015年 7. Основная часть курса Թեմա 1：第十二课你在干什么呢（正在……呢，每……都……，星期的表达法） Թեմա 2：第十三课我去图书馆借书（连动词，A不A/V不V） Թեմա 3：第十四课我喜欢浅颜色的（挺+adj，有点儿） Թեմա 4：第十五课明天是我朋友的生日（单元语言点小结） Թեմա 5：第十六课周末你干什么（太……了，动词中叠，地点状语） Թեմա 6：第十七课做客（（是）A还是B，就是，会） Թեմա 7：第十八课做客（得，反问句，如果……，就……） Թեմա 8：第十九课现在习惯了（了，还，年龄表达法） Թեմա 9：第二十课看病人（单元语言点小结） Թեմա 10：第二十一课我喝了半斤白酒（又，了，好像） Թեմա 11：第二十二课他感冒了（能，，最好，日期表达法） Թեմա 12：第二十三课你学了多长时间汉语（了，“就”的小结） Թեմա 13：第二十四课你吃了早饭来找我（反问句，了，时间状语、地点状语的语序）
1401	Հայոց լեզու և խոսքի մշակույթ-1	2
1-ին կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1401/Բ1 1. Цель курса · ներկայացնել լեզվի առանձին բաժինների առանձնահատկությունները, · ծանոթացնել լեզվական նորմի չափանիշներին, · նկարագրել լեզվական մակարդակնֆերում տեղի ունեցող տեղաշարժերն ու փոփոխությունները։ 2. Результаты обучения по программе ա) մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ճանաչել լեզվական մակարդակների յուրահատկությունները, 2. սահմանել լեզվի հիմնական գործառույթներն ու դրանց նպատակները, 3. ընտրել լեզվական ճիշտ ձևերը: բ) գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. գործնականում իրականացնել լեզվաոճական վերլուծություններ, 5. հիմնավորել լեզվական այս կամ այն միավորի ընտրությունը: գ) ընդհանրական / փոխանցելի կարողություններ 6. Սովորեցնել լեզվական նորմային համապատասխան լեզվական ձևերը: 3. Описание · ներկայացնել լեզվի առանձին բաժինների առանձնահատկությունները, · ծանոթացնել լեզվական նորմի չափանիշներին, · նկարագրել լեզվական մակարդակնֆերում տեղի ունեցող տեղաշարժերն ու փոփոխությունները։ 4. Стили и методы преподавания и обучения · դասախոսություն, · գործնական աշխատանք, · սլայդի ցուցադրում, · ինքնուրույն աշխատանք և հանձնարարություններ:: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքը բանավոր է: Ստուգարքը անցկացվում է ուսանողներին նախապես տրված հարցաշարով. յուրաքանչյուր ուսանողին տրվում է 4-5 հարց: 6. Список основной литературы Ավետիսյան Յու., Սարգսյան Ա., Թելյան Լ. և ուրիշներ, Հայոց լեզու և խոսքի մշակույթ, Ե., 2016: Եզեկյան Լ., Հայոց լեզու,, Ե., 2007: 7. Основная часть курса 1. Ուղղախոսական, հնչյունափոխական, տառադարձման յուրահատկությունները, 2. Բառապաշարային փոփոխություններն ու զարգացումները, 3. Ձևաբանական և շարահյուսական համակարգերի առանձնահատկությունները:
1604	Գերմաներեն-2	2
2-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1604/Բ11-2 1. Цель курса · ուսանողների մոտ զարգացնել ուսուցման նախորդ փուլում ձեռք բերած գիտելիքները գերմաներենի ձևաբանության և քերականության բնագավառներում, · ընդլայնել թեմատիկ բառապաշարը, ակտիվացնել այդ բառապաշարը և քերականական գիտելիքները` համապատասխան երկխոսությունների և տեքստերի վերարտադրման նպատակով, · ամբողջացնել բակալավրիատի ընդհանուր կրթական մակարդակում ուսանողների գիտելիքները գերմաներեն լեզվից: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. պատկերացում կազմել գերմաներենի ձևաբանական և քերականական ընդարձակ կաղապարների մասին, 2. ընդլայնել կոնկրետ թեմատիկ բառապաշարը, 3. պատկերացում կազմել երկխոսությունների կառուցվածքի և տեքստերի վերարտադրության ու փոխադրման սկզբունքների մասին: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. ճիշտ կազմել գերմաներենին բնորոշ ձևաբանական և քերականական կաղապարները, 5. համապատասխան ձևով գործադրել ձեռք բերած թեմատիկ բառապաշարը, 6. կազմել երկխոսություններ, գրել փոխադրություններ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. վերլուծել գերմաներենի կառուցվածքային կաղապարներն ու հարացույցային ձևերը, 8. գործնականում կիրառել թեմատիկ բառապաշարը, 9. մեկնաբանել գերմաներենում խոսքի ձևավորման յուրահատկությունները: 3. Описание · ուսանողների մոտ զարգացնել ուսուցման նախորդ փուլում ձեռք բերած գիտելիքները գերմաներենի ձևաբանության և քերականության բնագավառներում, · ընդլայնել թեմատիկ բառապաշարը, ակտիվացնել այդ բառապաշարը և քերականական գիտելիքները` համապատասխան երկխոսությունների և տեքստերի վերարտադրման նպատակով, · ամբողջացնել բակալավրիատի ընդհանուր կրթական մակարդակում ուսանողների գիտելիքները գերմաներեն լեզվից: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունք, 2. ինքնուրույն աշխատանք, 3. խմբային աշխատանք: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր հարցման ձևով` անցած նյութի հիման վրա: 6. Список основной литературы Kessler H., Levin V., Deutsch für Ausländer, Teil 2, Berlin, 1992. Griesbach H., Schulz D., Deutsche Sprachlehre für Ausländer, Ismaning, 2004. Gabrieljan J. u. A., Praktische deutsche Grammatik, Jerewan, 2017. Dreyer-Schmidt, Lehr-und Übungsbuch der deutschen Grammatik, Ismaning, 2002. 7. Основная часть курса 1. Գոյականի նշանակությունը և շարահյուսական գործառույթները: Հոգնակի թվի կազմության հիմնական տիպերը: Անհոգնական և անեզական գոյականներ: Գոյականների հոլովման համակարգը և գերմաներենի հոլովների կիրառական նշանակությունները: 2. Բայերի ձևաբանական և իմաստաքերականական դասակարգումը: Անցողական և անանցողական երկսեռ բայեր: Բայի քերականական կարգերը: 3. Սահմանական եղանակի ակտիվ և ներգործական սեռերի բոլոր ժամանակների կազմությունն ու գործառույթը: Ժամանակաձևերի բացարձակ և հարաբերական գործառույթը: Ստորոգյալի համաձայնեցումը ենթակայի հետ: Հրամայական եղանակի ձևերը և նրանց քերականական հոմանիշները: Երկանդամ, եռանդամ և միանդամ կրավորական կառույցները: 4. Թեմատիկ բառապաշարն ընդգրկում է «Գերմանիայի մեծ քաղաքները», «Ընկերական շրջապատում», «Տնտեսություն և քաղաքականություն», «Իմ զբաղմունքը», «Իմ ուսումը», «Հայաստանի պատմությունից», «Համագործակցություն» և այլն:
1602	Անգլերեն-2	2
2-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1602/Բ11-1 1. Цель курса · լեզվական իրազեկության զարգացում՝ գիտելիքներ և կարողություններ բառապաշարի, շարահյուսության, ինչպես նաև օտար լեզվի որպես համակարգի այլ առանձնահատկությունների մասին, · հաղորդակցական գործընթացների և խոսքային գործունեության մեջ ուսանողների ներգրավման մակարդակի բարձրացում, · մասնագիտական բառապաշարի ուսուցման կարողությունների և հմտությունների զարգացում, · մասնագիտական տեքստերի ընկալման կարողությունների զարգացում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ընկալել, հասկանալ, մեկնաբանել մասնագիտական տեքստերի բովանդակությունն ու կառուցվածքը, 2. տիրապետել մասնագիտական և ընդհանուր բառապաշարի հենքային շերտերին՝ դրանց ճշգրիտ գործածության նպատակադրմամբ, 3. ցուցաբերել մասնագիտության ոլորտում անգլերեն լեզվով ինքնուրույն աշխատանք կատարելու սկզբունքների իմացություն բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. իրականացնել գրավոր և բանավոր մասնագիտական տեքստերի ընթերցում, վերարտադրում և թարգմանություն, 5. ձևավորել և ներկայացնել բանավոր կապակցված խոսք՝ ուսումնասիրվող մասնագիտական թեմաների վերաբերյալ, 6. արտահայտել և հիմնավորել կարծիք՝ երկխոսության մեջ մտնելով համակուրսեցիների հետ, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. արդյունավետ օգտվել տեղեկատվական տարբեր աղբյուրներից (ներառյալ ինտերնետային) տեղեկատվություն քաղելու, քննադատաբար վերլուծելու և ներկայացնելու նպատակով 3. Описание · լեզվական իրազեկության զարգացում՝ գիտելիքներ և կարողություններ բառապաշարի, շարահյուսության, ինչպես նաև օտար լեզվի որպես համակարգի այլ առանձնահատկությունների մասին, · հաղորդակցական գործընթացների և խոսքային գործունեության մեջ ուսանողների ներգրավման մակարդակի բարձրացում, · մասնագիտական բառապաշարի ուսուցման կարողությունների և հմտությունների զարգացում, · մասնագիտական տեքստերի ընկալման կարողությունների զարգացում: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ, 2. անհատական և խմբային աշխատանք, 3. անհատական և խմբային հաղորդակցական առաջադրանք, 4. ինքնուրույն աշխատանք 5. Методы и критерии оценки Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է գրավոր աշխատանքով և բանավոր ստուգմամբ: 1. գրավոր ստուգում (թեստ՝ անցած լեզվական նյութի հիման վերաբերյալ), 2. բանավոր ստուգում (կարդալ, թարգմանել և վերատադրել մասնագիտական տեքստը): 6. Список основной литературы Khasapetian S., Grigoryan A. “English for History students” Yerevan 2005 Gasparyan S., Minasyan A. “Academic English for History Students” Ye., 2002 Doff A. and Goldstein B. “English Unlilmited (advanced)” 2011 7. Основная часть курса 1. մասնագիտական լեզվի բառապաշարարի առանձնահատկություններ 2. անգլերենով մասնագիտական գրավոր և բանավոր տեքստերի տեսակների վերլուծություն 3. դասախոսության ընթացքում նյութի կարևոր առանցքային կետերի գրառում 4. տարբեր աղբյուրներից մասնագիտական տեղեկատվության առանձին մասերի համադրում և շարադրում 5. գրավոր տեքստերի վերաձևակերպում մասնագիտական բառապաշարի օգտագործմամբ:
1608	Ֆրանսերեն-1	2
1-ին կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1608/Բ10-5 1. Цель курса · զարգացնել ծրագրային թեմատիկայի սահմաններում բառային և քերականական հմտություններ · ձևավորել մասնագիտական թեմաների շուրջ մենախոսական և երկխոսական կարողություններ · ձևավորել մասնագիտական տեքստերի բանավոր և գրավոր թարգմանության կարողություններ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. մատնանշելու մասնագիտական տեքստերի լեզվաոճական առանձնահատկությունները, 2. տարրորոշելու մասնագիտական տերմինները համատասխան տեքստերում, 3. սահմանելու մասնագիտական տեքստերի թարգմանության դժվարությունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. մեկնաբանելու մասնագիտական տեքստերի բառաքերականական դժվարությունները, 5. մենախոսելու մասնագիտական թեմաների շուրջ, 6. թարգմանելու (գրավոր-բանավոր) մասնագիտական տեքստեր: գ. փոխանցելի կարողություններ 7. թարգմանելու հմտություններ, 8. բառարաններից օգտվելու կարողություններ: 3. Описание · զարգացնել ծրագրային թեմատիկայի սահմաններում բառային և քերականական հմտություններ · ձևավորել մասնագիտական թեմաների շուրջ մենախոսական և երկխոսական կարողություններ · ձևավորել մասնագիտական տեքստերի բանավոր և գրավոր թարգմանության կարողություններ 4. Стили и методы преподавания и обучения · գործնական պարապմունք, · հանձնարարված գրականության ընթերցում, քննարկումներ, ինքնուրույն հետազոտություն, խմբային աշխատանք, · դասավանդման նորարական մեթոդներ, ինտերակտիվ և այլն: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր հարցման ձևով` անցած նյութի հիման վրա: 6. Список основной литературы a. Djoulhakian M., Méliksétian R., Mouradian A., Manuel de francais, Erévan, 2013. b. Claire M., Vite et bien 2, niveau B1, Paris, CLE internationale, 2009. c. Grégoire M., Thiévenaz O., Franco E., Grammaire progressive du français, Paris, CLE internationale, 2009. d. Grégoire M., Thiévenaz O., Franco E., Grammaire progressive du français, niveau intermédiaire, CLE internationale, Paris 2009. 7. Основная часть курса · Présentations et usages · La famille - les âges de la vie · Le temps qui passe · Le physique - l’apparence · Les activités quotidiennes
1205	Չինարեն-1	2
1-ին կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1205/Բ10-4 1. Цель курса · ուսանողներին ծանոթացնել չինարենի լեզվական, հանրալեզվաբանական, գործաբանական իրազեկության բաղադրիչներին, · ուսանողներին ներկայացնել ժամանակակից չինարենի հնչյունաբանական, ձևաբանական, շարահյուսական և տիպաբանական առանձնահատկությունները, · ուսանողների մոտ ձևավորել սկզբնական գիտելիքներ չինարենով ակտիվ հաղորդակցման և հետագա լեզվական հմտությունների զարգացման համար, · ուսանողների մոտ դասընթացի շրջանակներում ստեղծել նախնական պատկերացումներ այդ երկրի մշակույթի և քաղաքակրթության մասին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն · ձևակերպելու գրագետ խոսք, ինչպես նաև մեկնաբանելու չինարենով հնչող խոսքը, · նկարագրելու չինարենի քերականական համակարգին բնորոշ հիմնական օրինաչափությունները (պատմողական, ժխտական, հարցական, հրամայական նախադասությունների ռիթմը, արտասանության և ընթերցանության առանձնահատկությունները), · մեկնաբանելու չինարենի ընդհանուր և եզրույթային լեզվական միավորները (ըստ կիրառման ոլորտի, բառակազմական առանձնահատկությունների՝ կենցաղային, պաշտոնական և այլն), բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ · կառուցելու կապակցված խոսք, · գործնականում իրականացնելու պարզ իրավիճակներում օտար լեզվով հաղորդակցում, · գործածելու հաղորդակցական տարբեր ոլորտներում բանավոր խոսքի տարրական հմտություններ, · վերլուծելու և հակիրճ վերարտադրելու դյուրին մասնագիտական տեքստեր, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ · քննարկելու անցած կամ դասախոսի կողմից առաջարկած թեմաները, · կառուցելու երկխոսություն, · թարգմանելու պարզ տեքստեր: 3. Описание · ուսանողներին ծանոթացնել չինարենի լեզվական, հանրալեզվաբանական, գործաբանական իրազեկության բաղադրիչներին, · ուսանողներին ներկայացնել ժամանակակից չինարենի հնչյունաբանական, ձևաբանական, շարահյուսական և տիպաբանական առանձնահատկությունները, · ուսանողների մոտ ձևավորել սկզբնական գիտելիքներ չինարենով ակտիվ հաղորդակցման և հետագա լեզվական հմտությունների զարգացման համար, · ուսանողների մոտ դասընթացի շրջանակներում ստեղծել նախնական պատկերացումներ այդ երկրի մշակույթի և քաղաքակրթության մասին: 4. Стили и методы преподавания и обучения · դասընթացի ընթացքում ուսանողները հանդես են գալիս համառոտ գրավոր աշխատանքով՝ հանձնարարված թեմաների շուրջ, · կատարում են հակիրճ թարգմանություններ համապատասխան թեմաներով, · հանդես են գալիս բանավոր ներկայացմամբ հանձնարարված թեմայի մասին փոքր ելույթով, · հանձնարարվում է գրել նամակ՝ ըստ հանձնարարված տարբերակի, · ուսանողները հանդես են գալիս թեմայի շուրջ կարծիքների փոխանակմամբ և ելույթներով, · գրում են թեմային համապատասխանող փոքր ծավալի զեկույց, · կատարում են հանձնարարված տնային ընթերցանության շուրջ քննարկումներ, · հանձնարարվում է գտնել դիվանագիտական նամակագրության նմուշներ՝ բառապաշարը յուրացնելու նպատակով, · հանդես են գալիս ելույթներով՝ ամրապտդելով անցած բառապաշարը, · թեմայի շրջանակներում զուգահեռներ են անցկացնում իրենց երկրի՝ Հայաստանի, և Չինաստանի տոների առանձնահատկությունների վերաբերյալ: 5. Методы и критерии оценки 1. Ստուգարք։ 2. Ստուգման մեթոդը՝ գրավոր, բանավոր և լսողական հարցում, որն իրականացվում է թեստային առաջադրանքների ձևով: Առաջադրանքները 3-ն են, որոնցից առաջինը՝ գրավոր, երկրորդը՝ բանավոր և երրորդը՝ լսողական։ 6. Список основной литературы 刘珣著，《新实用汉语课本》1学生书, 北京语言大学出版社，2006年刘珣著，《新实用汉语课本》1练习册, 北京语言大学出版社，2006年姜丽萍著，《HSK标准教程》1学生书，北京语言大学出版社，2015年姜丽萍著，《HSK标准教程》1练习册，北京语言大学出版社，2015年 7. Основная часть курса Թեմա 1：语音（声母、韵母、声调） Թեմա 2：语音（声调、音变、拼写规则） Թեմա 3：第一课你好（“是”字句，“吗”疑问句） Թեմա 4：第二课你是哪国人（们、也、呢） Թեմա 5：第三课那是你的书吗（这、那，特殊疑问句，定语） Թեմա 6：第四课课图书馆在哪儿（在，是，哪儿，方位名词） Թեմա 7：第五课在北京大学的东边（语音点小结） Թեմա 8：第六课现在几点（钟点表达法，数字表达法） Թեմա 9：第七课明天你有课吗（“有”句子，吧，方位名词，时间名词做状语） Թեմա 10：第八课你的电话号码是多少（吧，呢，号码表达法，“几”和“多少”） Թեմա 11：第九课多少钱一瓶（“几”和“多少”，“二”和“两”，量词，钱数表达法 Թեմա 12：第十课你家有几口人（语音点小结） Թեմա 13：第十一课北京的冬天比较冷（怎么样，不A不B，形容词谓语）
1803	Թուրքերեն-1	2
1-ին կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1803/Բ10-3 1. Цель курса · սովորեցնել ժամանակակից գրական թուրքերեն · ձևավորել թուրքերեն տեքստեր վերարատադրելու ունակություններ · զարգացնել հայերենից թուրքերեն և թուրքերենից հայերեն տեքստեր թարգմանելու հմտությունները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. 2. ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու թուրքերենի հնչյունական համակարգը 2. սահմանելու թուրքերենի քերականական առանձնահատկությունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. վերարտադրելու թուրքերեն պարզ նախադասություններ 4. թարգմանելու թուրքերենից հայերեն և հայերենից թուրքերեն պարզ տեքստեր: 3. Описание · սովորեցնել ժամանակակից գրական թուրքերեն · ձևավորել թուրքերեն տեքստեր վերարատադրելու ունակություններ · զարգացնել հայերենից թուրքերեն և թուրքերենից հայերեն տեքստեր թարգմանելու հմտությունները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. թուրքերեն տեքստերի ընթերցում, թարգմանություն 2. տեքստերի և վարժությունների կազմում 3. քերականական և բառապաշարային առանձնահատկությունների վերլուծություն և մեկնաբանություն 5. Методы и критерии оценки 1. 1-ին ընթացիկ քննություն. գրավոր աշխատանք՝ 5 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 5 հարց, յուրաքանչյուրը` 1-ական միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է: 2. 2-րդ ընթացիկ քննություն. գրավոր աշխատանք՝ 5 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 5 հարց, յուրաքանչյուրը` 1-ական միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է: 3. Եզրափակիչ քննություն. բանավոր է՝ 10 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 5-ական միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է: 6. Список основной литературы Աաֆարյան Ա., Սողոմոնյան Ա., Լոքմագյոզյան Տ., Թուրքերենի դասագիրք, Գիրք Ա, Վեցերորդ լրամշակված հրատարակություն (երաշխավորվել է ՀՀ ԿԳՆ կողմից որպես դասագիրք բուհերի ուսանողների համար), Երևան, «Տիգրան Մեծ» հրատ., 2015: Ergin M., Türk Dil Bilgisi, İstanbul, 1980. Hengirmen M., Türkçe öğreniyoruz, c. 1-3, Ankara 1999. Щека Ю. В., Интенсивный курс турецкого языка: Учебник, М., 1996. 7. Основная часть курса Թեմա 1՝ Ժամանակակից թուրքերենի հնչյունական համակարգը: Թեմա 2՝ Գոյականի թիվը, հոլովը, պատկանելիության ածանցները թուրքերենում: Թեմա 3՝ Հրամայական եղանակ, բայի անորոշ ձևը: Թեմա 4՝ Անվանական ստորոգյալի կազմությունը թուրքերենում: Թեմա 5՝ Ներկա-շարունակական ժամանակաձևը ժամանակակից թուրքերենում:
1604	Գերմաներեն-1	2
1-ին կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1604/Բ10-2 1. Цель курса · տալ նախնական գիտելիքներ գերմաներեն լեզվի հնչյունաբանության, քերականության և բառագիտության բնագավառներում, · ստեղծել անհրաժեշտ հիմք տվյալ լեզվի ուսումնասիրության հաջորդ փուլերի համար: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. իմանալ արտասանական նորմերը և հնչաբանական յուրահատկությունները, 2. պատկերացում կազմել ուսուցման տվյալ փուլում նախատեսված բառապաշարի մասին, 3. ունենալ անհրաժեշտ գիտելիքներ գերմաներենի ելակետային քերականական կառույցների մասին: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. ճիշտ արտաբերել գերմաներենի առանձին հնչյունները և դրանց արտասանական տարբերակները, 5. հասկանալ և խոսքում գործադրել այս փուլի համար անհրաժեշտ բառապաշարը, 6. ձեռք բերած քերականական գիտելիքների հիման վրա կառուցել նախադասություններ և կիրառել դրանք խոսքում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. ընկալել և մեկնաբանել գերմաներենի արտասանական յուրահատկությունները, 8. կազմել գերմաներենին բնորոշ բառային կաղապարներ, 3. Описание · տալ նախնական գիտելիքներ գերմաներեն լեզվի հնչյունաբանության, քերականության և բառագիտության բնագավառներում, · ստեղծել անհրաժեշտ հիմք տվյալ լեզվի ուսումնասիրության հաջորդ փուլերի համար: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունք, 2. ինքնուրույն աշխատանք, 3. խմբային աշխատանք: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր հարցման ձևով` անցած նյութի հիման վրա: 6. Список основной литературы Kessler H., Levin V., Deutsch für Ausländer, Teil 1, Berlin, 1982. Griesbach H., Schulz D., Deutsche Sprachlehre für Ausländer, Ismaning, 2004. Gabrieljan J. u. A., Praktische deutsche Grammatik, Jerewan, 2017. G. Helbig, J. Buscha, Deutsche Grammatik für Ausländer, Leipzig, 2001. 7. Основная часть курса 1. Գերմաներենի արտասանական նորմերը: Արտասանություն և գրություն: Հնչյունաբանական տառադարձություն: Գերմաներենի ձայնավորական և բաղաձայնական համակարգերը: 2. Քերականական կարգեր, դրանց արտահայտման միջոցները գերմաներենում: Գոյականի, ածականի և բայի ձևաբանական ու քերականական նշանակությունները: Գոյականի հոլովման տիպերը: Հոլովների նշանակությունը և գործածությունը: Ածականի համեմատության աստիճանները: Համեմատության աստիճանների կարգ: Բայի ձևաբանական տիպերը: Լիիմաստ և սպասարկու բայեր: Նախդիրների գործառույթը նախադասության մեջ: 3. Պարզ նախադասություն, դրա շարադասությունը: Ուղիղ և շրջուն շարադասություն, դրանց առանձնահատկությունները: 4. Թեմատիկ բառապաշարն ընդգրկում է հետևյալ թեմաները՝ «Ընտանիք», «Իմ մասնագիտությունը», «Համալսարան», «Իմ հանգստյան օրը», «Ճանապարհորդություն», «Գերմանիա»:
1602	Անգլերեն-1	2
1-ին կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1602/Բ10-1 1. Цель курса · ընդհանուր անգլերենի (General English) հիմնական լեզվական հմտությունների զարգացում, · մասնագիտական անգլերենի (Professional English) հիմունքների ներմուծում, · հիմնական մասնագիտական բառապաշարի, այնուհետև մասնագիտական տերմինների · ներմուծում և ուսուցում, · մասնագիտական ընթերցանության տիրույթում գլխավոր և աջակցող մտքերի տարբերակում և թարգմանություն 2. Результаты обучения по программе ա . մասնագիտական գիտելիք և իմացություն. 1. բացատրել անգլերենի քերականության հիմունքները և ճիշտ կիրառել քերականական կառույցները , 2. ներկայացնլ մասնագիտական բառային ֆոնդի հիմնական հասկացությունները, բ . գործնական մասնագիտական կարողություններ. 3. կիրառել գրավոր խոսքի հիմնական հմտությունները, 4. հաղորդակցվել ընդհանուր և մասնագիտական թեմաներով՝ կիրառելով բանավոր խոսքի հիմնական հմտությունները, գ . ընդհանրական /փոխանցելի/ կարողությունները (եթե այդպիսիք կան). 1. օգտվել մասնագիտությանն առնչվող տեղեկատվական աղբյուրներից , 3. Описание · ընդհանուր անգլերենի (General English) հիմնական լեզվական հմտությունների զարգացում, · մասնագիտական անգլերենի (Professional English) հիմունքների ներմուծում, · հիմնական մասնագիտական բառապաշարի, այնուհետև մասնագիտական տերմինների · ներմուծում և ուսուցում, · մասնագիտական ընթերցանության տիրույթում գլխավոր և աջակցող մտքերի տարբերակում և թարգմանություն 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ 2. անհատական և խմբային աշխատանք 3. անհատական և խմբային հաղորդակցական առաջադրանք 4. ինքնուրույն աշխատանք 5. Методы и критерии оценки Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է գրավոր աշխատանքով և բանավոր ստուգմամբ: 1. գրավոր ստուգում (թեստ անցած լեզվական նյութի հիման վերաբերյալ): 2. բանավոր ստուգում (կարդալ, թարգմանել և վերատադրել մասնագիտական տեքստը): 6. Список основной литературы Khasapetian S. “English for History Students” Yerevan 2009 Cotton D., Falvey D., Kent S., “Language Leader (upper intermediate )” 2008 Doff A. and Goldstein B. “English Unlilmited (advanced)” 2011 7. Основная часть курса 1. անգլերենի քերականական կառույցները 2. ընդհանուր բառապաշարի զարգացում 3. մասնագիտական անգլերենի հիմնական բառապաշարը 4. մասնագիտական անգլերեն լեզվով գրավոր և բանավոր տեքստերի տեսակների ներմուծում
1401	Հայոց լեզու և խոսքի մշակույթ-2	2
2-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1401/Բ02 1. Цель курса · ներկայացնել լեզվի և խոսքի փոխհարաբերության խնդիրները, · ծանոթացնել խոսքի հիմնական արժանիքներին, · նկարագրել բանավոր և գրավոր խոսքի կառուցվածքային յուրահատկությունները։ 2. Результаты обучения по программе ա) մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1.ճանաչել խոսքի մշակույթի վերաբերյալ տեսությունները, 2. սահմանել լեզվի ու խոսքի հատկանիշները, 3. ընտրել խոսքային իրավիճակին համապատասխան լեզվական միավորներ: բ) գործնական մասնագիտական կարողություններ 1. գործնականում իրականացնել լեզվաոճական վերլուծություններ, 2. հիմնավորել տեքստերի գործառական պատկանելությունը, 3. կառուցել գործառական տարաբնույթ տեքստեր (ըստ խոսքային իրավիճակի): գ) ընդհանրական / փոխանցելի կարողություններ 1. կառուցել ճիշտ և գրագետ խոսք, 2. սովորեցնել խոսքային վարվեցողության հիմնական առանձնահատկությունները: 3. Описание · ներկայացնել լեզվի և խոսքի փոխհարաբերության խնդիրները, · ծանոթացնել խոսքի հիմնական արժանիքներին, · նկարագրել բանավոր և գրավոր խոսքի կառուցվածքային յուրահատկությունները։ 4. Стили и методы преподавания и обучения · դասախոսություն, · գործնական աշխատանք, · սլայդի ցուցադրում, · ինքնուրույն աշխատանք և հանձնարարություններ: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքը բանավոր է, որն անցկացվում է ուսանողներին նախապես տրված հարցաշարով: Քննատոմսը բաղկացած է երեք հարցից. Առաջին և երկրորդ հարցերը տեսական հարցեր են և գնահատվում են 7-ական միավոր, իսկ երրորդ հարցը գործնական առաջադրանք է, որը գնահատվում է 6 միավոր: 6. Список основной литературы Ավետիսյան Յու., Սարգսյան Ա., Թելյան Լ. և ուրիշներ, Հայոց լեզու և խոսքի մշակույթ, Ե., 2016: Եզեկյան Լ., Ոճագիտություն, Ե., 2003: Մելքոնյան Ս., Ակնարկներ հայոց լեզվի ոճաբանության, Ե., 1984: Պողոսյան Պ., Խոսքի մշակույթի և ոճագիտության հիմունքներ, 2 հատորով, Ե., 1990, 1991: 7. Основная часть курса 1. գրավոր և բանավոր խոսքի առանձնահատկությունները, 2. Խոսքի արժանիքները (ճշտություն, ճշգրտություն, սեղմություն և այլն), 3. խոսքային վարվեցողություն, 4. գործառական ոճեր:

Код кафедры	Название необязательного курса	Кредиты
0112	Մաթեմատիկայի հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 0112/Բ12,13-10 1. Цель курса · ուսանողներին ներկայացնել հանրահաշվի և երկրաչափության հիմունքները դպրոցական դասընթացի շրջանակներում, · ներկայացնել տեսության մատչելի մեթոդները, · ծանոթացնել ներկայացվող տեսության ընդհանրացումներին և կիրառություններին՝ ըստ ուսանողների մասնագիտության։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնի 2,3,4,5,9 թվերի վրա բաժանելիության հայտանիշները, ամբողջ ցուցիչով աստիճանի, քառակուսի արմատի հատկությունները, կրճատ բազմապատկման բանաձևերը, 2. պարզաբանի բնական, ամբողջ, ռացիոնալ թվերը, բազմություններով գործողությունները, դրանց պատկերումը թվային առանցքի վրա, 3. լուսաբանի թվի հակադիրը, հակադարձը, մասը, տոկոսը, բացարձակ արժեքը, գրելաձևերը, 4. գաղափար ունենա հիմնական երկրաչափական պատկերների, մակերեսի, ծավալի մասին, 5. գաղափար ունենա աստիճանային ֆունկցիայի, նրանց հիմնական հատկությունների և 6. գրաֆիկների մասին, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 7. լուծելու տոկոսով և մասնաբաժնով խնդիրներ, 8. լուծելու գծային, քառակուսային հավասարումներ, անհավասարումներ, 9. կառուցելու աստիճանային ֆունկցիաների գրաֆիկներ, հասկանալու հիմնական հատկությունները, գտնելու նրանց մեծագույն և փոքրագույն արժեքները, 10. հաշվելու պարզագույն երկրաչափական պատկերների մակերեսները, ծավալներ10ը, 11. տարբերելու պրոգրեսիաները այլ հաջորդականություններից և հետազոտել դրանք, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 12. յուրացված մեթոդների կիրառումը այլ տեսություններում։ կիրառել յուրացված մեթոդներն այլ տեսություններում։ 3. Описание · ուսանողներին ներկայացնել հանրահաշվի և երկրաչափության հիմունքները դպրոցական դասընթացի շրջանակներում, · ներկայացնել տեսության մատչելի մեթոդները, · ծանոթացնել ներկայացվող տեսության ընդհանրացումներին և կիրառություններին՝ ըստ ուսանողների մասնագիտության։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունքներ, 2. դասախոսություններ, 3. ինքնուրույն աշխատանք։ 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքը անցկացվում է հարցման միջոցով: 6. Список основной литературы Բ. Նահապետյան, Ա.Աբրահամյան, Մաթեմատիկա-6, Հիմնական դպրոցի 6-րդ դասարանի դասագիրք, Ե., 2016։ Ս.Գոգյան, Վ.Դիլանյան, Հանրահաշիվ-7, «Մասնակցային դպրոց» ԿՀ, Ե., 2023։ Ս. Նիկոլսկի և այլոք, Հանրահաշիվ-7,8,9, դպրոցի 7-9-րդ դասարանների դասագրքեր, Ե., 2016, 2017։ Գ.Գևորգյան, Ա. Սահակյան, Հանրահաշիվ և մաթեմատիկական անալիզի տարրեր-10, 11, 12, Հանրակրթական դպրոցի 10-12-րդ դասարաններիի դասագրքեր (ընդհանուր և հումանիտար հոսքերի համար), Ե., 2017։ Ն.Պողոսյան, Սովորենք մաթեմատիկա, Օժանդակ ձեռնարկ V-IX դասարաններ, Ե., 2011։ Ս.Փարվանյան, Մաթեմատիկա, 9-րդ դասարանի ավարտական քննության առաջադրանքներ, Շտեմարան, Ե., 2022։ 7. Основная часть курса 1. Բնական թվեր, ամբողջ թվեր, ռացիոնալ թվեր, նրանց գրառումը, համեմատումը, կլորացումը, բաժանումը մնացորդով, բազմապատիկ, բաժանարար, բաժանելիության հայտանիշներ, պարզ և բաղադրյալ թվեր։ 2. Թվի ամբողջ և կոտորակային մասերը, տասնորդական կոտորակներ։ Մեծության բաժանումը տրված հարաբերությամբ։ Ուղիղ, հակադիր և հակադարձ համեմատականություններ։ Թվի մասնաբաժին, տոկոս: 3. Երկրաչափության տարրեր՝ ուղիղ, հատված, բեկյալ, ճառագայթ, անկյուն, շրջան, շրջանագիծ, եռանկյուն, ուղղանկյուն, երկարություն, պարագիծ, մակերես։ Տարբեր չափման միավորներ։ Զուգահեռ, հատվող, փոխուղղահայաց ուղիղներ, համաչափություն: 4. Խորանարդ, ուղղանկյունանիստ, գունդ, սֆերա, գլան, կոն, բուրգ, մակերևույթի մակերես, ծավալ: 5. Տառային արտահայտություններ, մեկ անհայտով հավասարումներ և անհավասարումներ: 6. Բնական ցուցիչով աստիճան, հիմնական հատկությունները, կրճատ բազմապատկման բանաձևերը։ Ամբողջ ցուցիչով աստիճան։ 7. Քառակուսի արմատ, գաղափար իռացիոնալ թվերի մասին, իրական թվեր, միջին թվաբանական և միջին երկրաչափական: 8. Բազմանդամներ, գծային երկանդամ, քառակուսի եռանդամ, նրանց նշանը, արմատները, քառակուսի եռանդամի տարբերիչը, վերլուծումը գծային արտադրիչների, մեծագույն և փոքրագույն արժեքները։ 9. Գծային և քառակուսային հավասարումներ և անհավասարումներ: Համակարգ, համախումբ։ 10. Կոորդինատային հարթություն։ Պարզագույն ֆունկցիաների գրաֆիկները (գծային, քառակուսային, արմատ), պարաբոլ, հիպերբոլ: Ֆունկցիայի մեծագույն և փոքրագույն արժեքները, ֆունկցիայի աճ և նվազում: 11. Թվաբանական և երկրաչափական պրոգրեսիաներ: 12. Կարգավորություններ, տեղափոխություններ, զուգորդություններ: Գաղափար պատահույթի, պատահույթի հավանականության մասին:
0000	Քննական և ստեղծագործական մտածողություն	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1311/Բ14,15 1. Цель курса ուսանողների մոտ ձևավորել և զարգացնել քննադատական մտածողության հմտություններ և գործիքներ, ինչի շնորհիվ նրանք ունակ կլինեն ակադեմիական, հասարակական և առօրյա կյանքում քննադատաբար գնահատել ապացույցներն ու փաստարկները, ճանաչել հաղորդակցմանը վերաբերող տրամաբանական և արտատրամաբանական սխալները, նույնականացնել ճանաչողական կողմնակալություններն ու խաբկանքները, խուսափել ճանաչողական մոլորություններից և կողմնակալություններից։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն. 1. ներկայացնելու անձի ճանաչողական գործընթացների աշխատանքի առանձնահատկությունները, 2. տարբերակելու մանիպուլյատիվ նարրատիվները, հայտնաբերելու դավադրապաշտական տեսությունները, օգտագործելու դրանց հակազդման միջոցները, 3. ձևակերպելու խոսքային և ոչ խոսքային հաղորդակցական «ալիքներով» եկող տեղեկատվության վերլուծության գործիքները։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ. 4. վերլուծելու անձի ճանաչողական ոլորտի անհատական առանձնահատկությունները,պարզելու քննադատական մտածողության զարգացման մակարդակը, 5. բացահայտելու ճանաչողական կողմնակալությունները և արատները, նույնականացնելու հանրային կյանքի տարբեր ոլորտներում դրանց դրսևորումները, 6. գնահատելու տեղեկատվության աղբյուրների արժանահավատությունը, տեղեկության ստուգելիությունը, ճանաչելու փաստերը։ գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 7. քննադատաբար վերլուծելու և եզրահանգումներ կատարելու մտածողության ուսումնասիրությունների և կիրառական հիմնախնդիրների վերաբերյալ, 8. համակարգայնացնելու սոցիալական, քաղաքական, գիտական և գործնական կյանքի վերաբերյալ խնդիրները, այդ խնդիրների լուծման համար մշակելու համակարգային ռազմավարություններ։ 3. Описание ուսանողների մոտ ձևավորել և զարգացնել քննադատական մտածողության հմտություններ և գործիքներ, ինչի շնորհիվ նրանք ունակ կլինեն ակադեմիական, հասարակական և առօրյա կյանքում քննադատաբար գնահատել ապացույցներն ու փաստարկները, ճանաչել հաղորդակցմանը վերաբերող տրամաբանական և արտատրամաբանական սխալները, նույնականացնել ճանաչողական կողմնակալություններն ու խաբկանքները, խուսափել ճանաչողական մոլորություններից և կողմնակալություններից։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. լսարանային քննարկում, 3. իրավիճակային վերլուծություն, 4. ներլսարանային խմբային բանավեճ, 5. իրական խնդիրների վերաբերյալ տեսանյութերի և այլ առցանց նյութերի դիտում և քննարկում։ 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով։ Գիտելիքների ստուգման համար նախատեսվում է գործնական աշխատանքների կատարում՝ մատուցված նյութի հիման վրա։ Գործնական աշխատանքների կատարումը նախատեսվում է իրականացնել դասընթացի գործնական ժամերի ընթացքում։ 6. Список основной литературы Բալայան Ա., Փիլիսոփայություն. դասախոսությունների համառոտագրեր, «Զանգակ» հրատ., Երևան, 2016: Բրուտյան Գ.Ա., Ձևական տրամաբանության դասընթաց, «Լույս» հրատարակչություն, Երևան, 1967։ Սիմյան, Տ. Լեզվական նշանը. Բյուլլեր/Սոսյուր. URL: https://www.youtube.com/watch?v=8qIJPdvPMuE&list=PL4KoDsFlfH10959_k8Iba…. Սիմյան, Տ. Նշանների դասակարգումը.Չ. Ս. Պիրս II .. URL: https://www.youtube.com/watch?v=8mZWTJwKZPk&list=PL4KoDsFlfH10959_k8Iba…. Սիմյան, Տ. Սեմիոզիս (նշանակերտում). Չ. Ս. Պիրս I. URL: https://www.youtube.com/watch?v=VAf5nOpkjHA&list=PL4KoDsFlfH10959_k8Iba…. Cialdini, R. (2021). Influence: The Psychology of Persuasion. 7th edition. Frege, G. [As reprinted in A.W. Moore (ed.) Meaning and Reference. Oxford: Oxford University Press.]. URL: https://philosophy.ucsc.edu/courses/images/Frege_%20ON%20SENSE%20AND%20… Gabora, L., & Russon, A. (2011). The evolution of human intelligence. In R. Sternberg & S. Kaufman (Eds.), The Cambridge handbook of intelligence (pp. 328-350). doi:10.1017/CBO9780511977244.018 Jung, Sebastian. (2021). The 5 Axioms of Communication by Watzlawick, Beavin and Jackson. URL: https://www.youtube.com/watch?v=bNeQUW2-Hp. 0. Pease, Allan & Barbara (2004). BODY LANGUAGE. URL: https://e-edu.nbu.bg/pluginfile.php/331752/mod_resource/content/0/Allan…. 7. Основная часть курса 1. Մտածողության առաջացումը և պատմական զարգացումը, մտածողության հիմնական տեսությունները։ 2. Մտածողությունը իրական կյանքում, քննադատական մտածողության կարևորությունը որոշումների ընդունման գործընթացում։ 3. Ճանաչողական կողմնակալություններ և աղճատումներ: Դրանց անխուսափելիությունը և պայքարը դրանց դեմ։ 4. Ճշմարտություն և մոլորություն, փաստ և սահմանում, մտքի ձևեր։ 5. Կանոնավոր կշռադատություն և փաստարկում։ 6. Փաստարկմանը վերաբերող տրամաբանական սխալներ։ 7. Փաստարկմանը վերաբերող արտատրամաբանական սխալներ։ 8. Մտածողության «հիգիենա». նշանագիտություն և տրամաբանություն։ 9. «Չհասկացման հերմենևտիկա». հուզական ինտելեկտը և միմիկրիան Մանիպուլյացիա-միմիկրիա-սուտ (II). Խոսքայինը և ոչ խոսքայինը։
1207	Քաղաքագիտության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1207/Բ12,13-17 1. Цель курса · ուսանողներին ծանոթացնել քաղաքագիտության ձևավորման տեսական և գաղափարական ակունքներին, · ուսանողներին ծանոթացնել հիմնական կատեգորիաների ու քաղաքագիտության ուսումնասիրության առարկայական տիրույթին, · ուսանողների մոտ ձևավորել քաղաքական իրականության վերլուծության գործնական հմտություններ: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ըմբռնել քաղաքագիտական հիմնական հասկացություններն ու սահմանումները, դրանց իմաստն ու նշանակությունը, 2. պատկերացնել քաղաքագիտության տեսական և կիրառական նշանակություն ունեցող հիմնահարցերի էությունը, 3. ընկալել քաղաքագիտական բովանդակության օտարալեզու մասնագիտական տեքստերը և կատարել թարգմանություններ, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 1. կատարել բավարար քաղաքագիտական վերլուծություններ, 2. կողմնորոշվել գործնական քաղաքականության առանձնահատկությունների մեկնաբանման հարցերում, 3. մատնանշել դեմոկրատիայի, քաղաքական մշակույթի, քաղաքական սոցիոլոգիայի հիմնահարցերը գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 4. օգտվել մասնագիտական գրականությունից, 5. պահպանել մասնագիտական էթիկայի նորմերը: 3. Описание · ուսանողներին ծանոթացնել քաղաքագիտության ձևավորման տեսական և գաղափարական ակունքներին, · ուսանողներին ծանոթացնել հիմնական կատեգորիաների ու քաղաքագիտության ուսումնասիրության առարկայական տիրույթին, · ուսանողների մոտ ձևավորել քաղաքական իրականության վերլուծության գործնական հմտություններ: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություններ, այդ թվում երկխոսության բաղադրամասերի ընդգրկմամբ: 2. Գիտական աշխատանքների քննարկումներ՝ փոխներգործող (ինտերակտիվ) բանավեճերի առաջադրմամբ: 3. Ինքնուրույն աշխատանք՝ ընդգրկելով նախատեսված վերլուծական նյութերը: 4. Արտալսարանային հաղորդակցություն դասախոսի հետ՝ քննարկումների համատեղ պատրաստում: 5. Բանավոր ներկայացումներ: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր: Տրվում է առավելագույնը 3 հարց` նախապես տրամադրված հարցաշարից: Ստուգարքն ստանալու համար անհրաժեշտ է հավաքել առնվազն 8 միավոր: 6. Список основной литературы Дегтерев А.А., Основы политической теории, М.: Высш. шк., 1998, 239 с. Гаджиев К.С. Политическая философия. М., 1999. Мухаев Р.Т.Теория политики. М.:ЮНИТИ,2005. Соловьев, А.И. Политология: политическая теория, политические технологии : Учебник для студентов вузов . - М.: Аспект Пресс, 2006. 7. Основная часть курса Քաղաքագիտության ձևավորումը որպես գիտություն: Քաղաքագիտության օբյեկտը և առարկան: Քաղաքականության ծագումը և էությունը։ Քաղաքական իշխանության էությունը, կառուցվածքը և լեգիտիմությունը։ Հասարակության քաղաքական համակարգը։ Պետությունը որպես քաղաքական համակարգի գլխավոր ինստիտուտ։ Քաղաքական կուսակցություններ և կուսակցական համակարգեր։ Քաղաքական գործընթացներ: Ընտրություններ և ընտրական համակարգեր: Քաղաքական գաղափարախոսություններ: Քաղաքական էլիտա և լիդերություն:
1311	Տրամաբանության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1311/Բ12,13-16 1. Цель курса · տրամաբանության դասընթացի հիմնական հասկացությունների և օրենքների ու սկզբունքների իմացությունը, որն ունի ինչպես ընդհանուր կրթական, այնպես էլ իմացաբանական ու մեթոդաբանական նշանակություն: · ուսանողը ոչ միայն բացահայտում և կատարելագործում է իր տրամաբանական կարողությունները, այլև ձեռք է բերում գիտելիքներ, որոնք նպաստում են մասնագիտական առարկաների տեսությունների հիմնական հասկացությունների ու կառուցվածքի յուրացմանը, հետազոտական հմտությունների ձևավորմանը: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. հասկանալ մտքի կառուցվածքը, 2. իմանալ տրամաբանական կանոնների և օրենքների մասին, որոնք կշռադատության ընթացքում ապահովում են մեր մտքի կանոնավորությունը ու հետևողականությունը, ճշմարիտ եզրակացությունների ստացումը և գիտական գիտելիքների հիմնավորվածությունը, 3. հասկանալ տրամաբանական գիտելիքի էությունը և գործառնական տեսանկյունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. հասկանալ տրամաբանության ճանաչողական և մեթոդաբանական գործառույթների անհրաժեշտությունը գիտատեսական և գործնական ուսումնասիրությունների ժամանակ, 5. ճիշտ կատարել և գնահատել հասկացությունների հետ կապված տրամաբանական գործողությունները, 6. իրականացնել դատողությունների և անհրաժեշտ մտահանգումների տրամաբանական վերլուծություն և գնահատում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. կարողանալ դրսևորել տրամաբանական մտածողության անհրաժեշտ մշակույթ` պահպանելով կանոնավոր մտածողության որոշակիության, անհակասականության, հիմնավորվածության և հետևողականության հիմնարար սկզբունքների ու դրանցից բխող մասնավոր նորմերի պահանջները: 3. Описание · տրամաբանության դասընթացի հիմնական հասկացությունների և օրենքների ու սկզբունքների իմացությունը, որն ունի ինչպես ընդհանուր կրթական, այնպես էլ իմացաբանական ու մեթոդաբանական նշանակություն: · ուսանողը ոչ միայն բացահայտում և կատարելագործում է իր տրամաբանական կարողությունները, այլև ձեռք է բերում գիտելիքներ, որոնք նպաստում են մասնագիտական առարկաների տեսությունների հիմնական հասկացությունների ու կառուցվածքի յուրացմանը, հետազոտական հմտությունների ձևավորմանը: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. քննարկում, 3. անհատական աշխատանք: 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր հարցում ըստ առաջադրված հարցաշարի, Գնահատման չափանիշները՝ անցած նյութի յուրացման և վերարտադրության աստիճանը, պատասխանների ամբողջականությունը և անսխալականությունը, հարցերի առանցքային կողմերի իմացություն, վերլուծական պատասխաններ: 6. Список основной литературы Գևորգյան Հ.Ա., Բաղդասարյան Վ.Խ.,Տրամաբանություն: Եր. , 2015: Кириллов В.И., Орлов Г.А.,Фокина Н.И., Упражнения по логике. Учебное пособие. М.,2005. Ивлев Ю.В., Логика. Учебник. 3-е издание. М., 2005. Ивин А.А., Практическая логика. Учебное пособие. М.,2002. А.Гетманова. Логика. 9-ое изд., Moсква, 2006. 7. Основная часть курса Տրամաբանության առարկան և նշանակությունը: Բազմատրամաբանության սկզբունքը: Միտք և լեզու: Հասկացություն: Հասկացության ծավալն ու բովանդակությունը: Հասկացության տեսակները: Տրամաբանական գործողություններ հասկացությունների հետ: Հասկացության ծավալի բաժանման էությունը, տեսակներն ու կանոնները: Սահմանման էությունը, տեսակներն ու կանոնները: Դասակարգման էությունը տեսակներն ու կանոնները: Դատողության էությունը և կազմը: Պարզ և բարդ դատողություններ, դրանց տեսակները: Տրամաբանական մտածողության հիմնական օրենքները. որոշակիության, անհակասականության, հետևողականության և հիմնավորվածության պահանջները: Անհրաժեշտ մտահանգումներ, դրանց տեսակները և կոնոնները. պայմանական, բաժանանարար, լեմատիկ և անմիջական մտահանգումներ:
1007	Տնտեսագիտության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1007/Բ12,13-15 1. Цель курса · ուսանողներին հաղորդել համապատասխան գիտելիքներ տնտեսական երևույթների բովանդակության դրանց մեկանաբանության, ժամանակակից տնտեսական համակարգերում առկա տնտեսական մեխանիզմների գործողության, դրանց իրավատնտեսական կարգավորման մասին: Այդ գիտելիքները կօժանդակեն ուսանողներին՝ իրական կյանքում արդյունավետ տնտեսական որոշումների կայացման համար: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն Բացահայտել տնտեսական համակարգերի կենսագործունեությունը, լուսաբանել հասարակության տնտեսական նպատակները և հիմնական տնտեսագիտական հասկացությունները, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ շուկայական տնտեսության պայմաններում և տարբեր տնտեսական իրավիճակներում արդյունավետ հիմնավորված որոշումների ընդունմանը, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) յուրաքանչյուր մասնագիտական ոլորտում (ըստ ֆակուլտետների, մասնագիտությունների) որոշումների ընդունման տնտեսական հիմնավորմանը: 3. Описание · ուսանողներին հաղորդել համապատասխան գիտելիքներ տնտեսական երևույթների բովանդակության դրանց մեկանաբանության, ժամանակակից տնտեսական համակարգերում առկա տնտեսական մեխանիզմների գործողության, դրանց իրավատնտեսական կարգավորման մասին: Այդ գիտելիքները կօժանդակեն ուսանողներին՝ իրական կյանքում արդյունավետ տնտեսական որոշումների կայացման համար: 4. Стили и методы преподавания и обучения . դասախոսություններ, առաջադրանքներ, . դասախոսության ժամանակ առանձնացվող և ուսանողներին առավել կողմնորոշող` իրական կյանքից բերված տարբեր օրինակների ներկայացում և պարզաբանում, . ինտերակտիվ (փոխներգործուն) ուսուցման ապահովման համար ուսանողների հետ տնտեսական քաղաքականության տարբեր ոլորտներին առնչվող առավել կարևոր հիմնախնդիրների պարզաբանում: 5. Методы и критерии оценки Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով: 6. Список основной литературы Ջեյմս Դ. Գոռթնի, Ռիչարդ Լ. Ստրոուպ, Տնտեսագիտություն.Մասնավոր և հասարակական ընտրություն, Երևան, ԵրՊԺՏԻ-ի ,,Տնտեսագետ,, հրատարակություն, 1999: Հ. Լ. Սարգսյան, Հ. Գ. Մարգարյան, Տնտեսագիտության տեսություն, ուսումնական ձեռնարկ, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2017թ.: Լևոն Խաչատրյան, Լևոն Մարգարյան, Անուշ Խանդամիրյան, Տնտեսագիտության հիմունքներ, Ուսումնամեթոդական ձեռնարկ (ոչ տնտեսագիտական ֆակուլտետների համար), Երևան, Լիմուշ հրատարակչություն, 2014: Стэнли Л. Брю, Кэмпбелл Р. Макконнелл, Экономикс. Краткий курс, Москва, Изд-во ,,Инфра-М,, , 2015: www.armstat.am www.gov.am 7. Основная часть курса 1. Տնտեսագիտության առարկան և խնդիրները: 2. Հասարակության տնտեսական հիմնահարցերը: Տնտեսական համակարգերը: 3. Պահանջարկ և առաջարկ: Շուկայական հավասարակշռությունը: 4. Սպառողի վարքի մեկանաբանությունը: 5. Արտադրության ծախքերը ,գնագոյացումը և շուկայական տարբեր կառուցվածքները: 6. Մակրոտնտեսական ցուցանիշները: 7. Տնտեսական անկայունությունը: Գնաճն ու գործազրկությունը: 8. Փողը, բանկային համակարգը, դրամավարկային քաղաքականություն: 9. Պետական բյուջեն, եկամտային և ծախսային մասերը: 10. Հայաստանի Հանրապետության տնտեսությունը: Տնտեսական զարգացման խնդիրները:
2301	Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառման հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 2301/Բ12,13-14 1. Цель курса · ուսանողներին տալ անհրաժեշտ գիտելիքներ համակարգիչների, դրանց տեխնիկական, ծրագրային և ինֆորմացիոն ապահովման մասին · ստեղծել անհրաժեշտ հիմքեր համակարգչի օգնությամբ մասնագիտության մեջ գործնական հետազոտություններ ու վերլուծություններ կատարելու համար: 2. Результаты обучения по программе ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 1. աշխատել տեքստի, գրաֆիկական օբյեկտների, աղյուսակների հետ 2. կատարել հաշվարկներ, կազմել դիագրամներ և գրաֆիկներ 3. ինքնուրույն կատարել իր թղթավարությունը (կուրսային և ավարտական աշխատանքներ, հաշվարկների կատարում, զեկուցումների համար սլայդների պատրաստում և այլն)։ 3. Описание · ուսանողներին տալ անհրաժեշտ գիտելիքներ համակարգիչների, դրանց տեխնիկական, ծրագրային և ինֆորմացիոն ապահովման մասին · ստեղծել անհրաժեշտ հիմքեր համակարգչի օգնությամբ մասնագիտության մեջ գործնական հետազոտություններ ու վերլուծություններ կատարելու համար: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասերն անցկացվում են համակարգչի միջոցով, հանձնարարվում են խնդիրներ և ինքնուրույն առաջադրանքներ: 2. Ուսուցողական նյութերը և ինքնուրույն աշխատանքի առաջադրանքները տրամադրվում են ուսանողներին էլէկտրոնային տեսքով՝ փոխանցվում են էլեկտրոնային կրիչով կամ ուղարկում էլ. փոստին: 3. Եզրափակիչ ստուգումներն անցկացվում են համակարգչի միջոցով՝ հանձնարարված առաջադրանքների հիման վրա: Կամավորության սկզբունքով հնարավոր է ստուգարքը հանձնել առցանց եղանակով: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է համակարգչի միջոցով՝ ուսանողի ամփոփիչ աշխատանքի հիման վրա։ Առաջադրանքներն հիմնված են դասընթացի ընթացքում անցած թեմաների վրա։ 6. Список основной литературы Katherine Murray, First Look Microso-ft Office 2010, Microsoft Press, 2010 Ю. Стоцкий, А. Васильев, И.Телина, Microsoft Office 2010, Питер, 2010 Առաջադրանքներ՝ էլեկտրոնային կրիչով: 7. Основная часть курса 1. Համակարգչի կառուցվածքը և աշխատանքի հիմնական սկզբունքները։ 2. Windows օպերացիոն համակարգի գրաֆիկական ինտերֆեյսի հետ աշխատելու հիմնական սկզբունքները: 3. Տեքստային փաստաթղթերի ստեղծման և մշակման տեխնոլոգիաներ: 4. Հաշվարկներ էլեկտրոնային աղյուսակներում, դիագրամներ, գրաֆիկներ։ 5. Ներկայացման մուլտիմեդիա տեխնոլոգիաներ՝ ստեղծում և ցուցադրում:
2203	Սոցիոլոգիայի հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 2203/Բ12,13-13 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին փոխանցել գիտելիքներ սոցիոլոգիական գիտելիքի կառուցվածքի և հետազոտական մեթոդների վերաբերյալ՝ ծանոթացնելով սոցիոլոգիայի ուսումնասիրության առարկայի և սոցիոլոգիական աշխարհայացքի առանձնահատկություններին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. տարբերակելու սոցիոլոգիայի որպես գիտության կառուցվածքային մակարդակները, 2. ներկայացնելու սոցիոլոգիայի` որպես գիտության կայացման նախադրյալները, գիտությունների համակարգում սոցիոլոգիայի տեղն ու դերը, սոցիոլոգիայի աշխարհայացքային և էթիկական առանձնահատկությունները, ուսումնասիրության առարկան, 3. նկարագրելու հիմնական սոցիոլոգիական մոտեցումները, մշակույթի տարրերը, ինչպես նաև հասարակության մեջ տեղի ունեցող մի շարք սոցիալական գործընթացներ ու հրատապ սոցիալական հիմնախնդիրներ, 4. նկարագրելու սոցիալական գործողության և հասարակության սոցիալական կառուցվածքի փոխկապվածությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 5. օգտվելով սոցիոլոգիական հասկացութային գործիքակազմից` մեկնաբանելու հասարակական գործընթացներն ու հիմնախնդիրները: 3. Описание Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին փոխանցել գիտելիքներ սոցիոլոգիական գիտելիքի կառուցվածքի և հետազոտական մեթոդների վերաբերյալ՝ ծանոթացնելով սոցիոլոգիայի ուսումնասիրության առարկայի և սոցիոլոգիական աշխարհայացքի առանձնահատկություններին: 4. Стили и методы преподавания и обучения Դասընթացը ենթադրում է դասախոսություններ, լսարանում ուսանողների թե´ պասիվ ունկնդրում, թե´ մասնակցություն քննարկումներին, ինչպես նաև՝ հանձնարարված գրականության արտալսարանային ընթերցում: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարք՝ եզրափակիչ բանավոր ստուգման ձևաչափով: Բանավոր ստուգման հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց: 6. Список основной литературы Гидденс Э. “Социология”// 2-е изд., полн. перераб. и доп., М.: Эдиториал УРСС, 2005. Миллс Ч. Р. “Социологическое воображение”// Пер. с англ. О. А. Оберемко. Под общей редакцией и с предисловием Г. С. Батыгина. - М.: Изда-тельский Дом NOTA BENE, 2001, 264 с. Штомпка П. “Социология. Анализ современного общества” М.: Логос, 2005, 664 с. Macionis J.J. “Sociology”// USA: Pearson Education, Inc., 14th ed., 2012. 7. Основная часть курса 1. Սոցիոլոգիան որպես գիտություն. կայացման առանձնահատկությունները 2. Սոցիոլոգիայի օբյեկտն ու առարկան. մոտեցումներ և տեսական պարադիգմաներ 3. Սոցիոլոգիան գիտությունների համակարգում 4. Սոցիոլոգիական աշխարհայացք և սոցիոլոգիական էթիկա 5. Սոցիոլոգիական գիտելիքի կառուցվածքը 6. Ի՞նչ է հետազոտությունը, որո՞նք են հետազոտության տեսակները, ո՞վ է հետազոտողը 7. Մշակույթ, մշակույթի տարրեր 8. Հասարակությունը որպես սոցիոլոգիայի ուսումնասիրության առարկա 9. Հասարակության սոցիալական կառուցվածքը. սոցիալական ինստիտուտներ 10. Սոցիալական խմբեր և կազմակերպություններ 11. Հասարակություն և անձ. սոցիալական փոխազդեցություն և սոցիալականացում 12. Շեղվող վարք և սոցիալական վերահսկողություն 13. Սոցիալական անհավասարություն. շերտավորում և մոբիլություն 14. Ազգաբնակչություն, ուրբանիզացիա և միգրացիա 15. Սոցիալական փոփոխություններ, գործընթացներ և շարժումներ
1705	Ռուսաց լեզու-3	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1705/Բ12,13-12 1. Цель курса · խորացնել ուսանողների լեզվական գիտելիքները և հաղորդակցական հմտությունները լեզվախոսքային բոլոր ոլորտներում, · ապահովել ուսանողների արդեն ձեռք բերած լեզվական գիտելիքների և հմտությունների կիրառումը մասնագիտական նպատակներով, · ապահովել գործարար նամակագրություն վարելու հիմնական սկզբունքների իմացություն։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. դրսևորել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի խորացված իմացություն, 2. ներկայացնել մասնագիտական տեքստի քերականական և ոճաբանական առանձնահատկությունները, 3. դրսևորել լեզվի պաշտոնական ոճի քերականական և կառուցվածքային առանձնահատկությունների իմացություն։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. նկարագրել մասնագիտական լեզվի տերմինաբանական համակարգը, 5. վերարտադրել (սեղմ և ընդարձակ) ունկնդրած/կարդացած մասնագիտական տեքստը և մեկնաբանել այն, 6. դրսևորել գործարար նամակագրության տարբեր ձևերի, մասնավորապես ինքնակենսագրություն, CV, դիմում, համառոտագրություն կազմելու ունակություններ, 7. հանդես գալ գիտական շրջանակներում հոդվածներով և զեկուցումներով։ գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 8. ընդարձակել տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունները՝ օգտվելով ռուսալեզու աղբյուրներից։ 3. Описание · խորացնել ուսանողների լեզվական գիտելիքները և հաղորդակցական հմտությունները լեզվախոսքային բոլոր ոլորտներում, · ապահովել ուսանողների արդեն ձեռք բերած լեզվական գիտելիքների և հմտությունների կիրառումը մասնագիտական նպատակներով, · ապահովել գործարար նամակագրություն վարելու հիմնական սկզբունքների իմացություն։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունք 2. ինքնուրույն աշխատանք 3. թիմային աշխատանք 4. բանավոր ներկայացում 5. գրավոր և բանավոր հարցում 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով, որն անցկացվում է բանավոր և հիմնված է կիսամյակի ընթացքում երկու ստուգողական աշխատանքների տվյալների հիման վրա։ 6. Список основной литературы Беляева Е.А., Голосная Н.П., Ефимова Д.А., Кондрашова Н.В., Нечаева Т.В., Стукова Е.Г. Русский язык как иностранный. Научный стиль речи: Учебное пособие. - Санкт-Петербург: Университет ИТМО, 2019. Буре Н.А., Волкова Л.Б., Косарева Е.В. Основы русской деловой речи. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений, СПб, 2011. Лалаян С., Айвазян М., Багдасарян А., Дпирян М., Мкртычян-Лалаян С. Грамматика в упражнениях - Ереван: изд-во ЕГУ, 2021, 232с. Лалаян С., Айвазян М., Багдасарян А., Дпирян М., Мкртычян-Лалаян С. Русский язык. Учебник для гуманитарных факультетов вузов Армении. Издание 2-е, перераб. и доп. - Ереван: изд-во ЕГУ, 2021, 320с. Лысакова И.П. Практическая стилистика русского языка. Учебное пособие, изд. 2-е, исправл., СПб, 1996. Найденова Н.С., Сапрыкина О.А. Hаучный стиль речи. Теория, практика, компетенции. Учебное пособие. Издательство: ИНФРА-М, 2023 г. Русский язык для делового человека: www.mylanguage.ru Химик В.В. Практический синтаксис русского языка, СПб, 1995. Шатилов А.С. Читаем тексты по специальности. Вып. 2, Гуманитарные науки: учебное пособие по языку специальности, СПб, 2011. 7. Основная часть курса · Ոճաբանություն. Լեզվի պաշտոնական ոճի բառային, քերականական և ոճաբանական առանձնահատկությունները: · Գործարար նամակագրության որոշ ձևերի, մասնավորապես ինքնակենսագրության, դիմումի, CV, համառոտագրության շարադրման ձևերը և սկզբունքները: · Լեզվի գիտական ոճ, գիտական ոճին բնորոշ շարահյուսական կառուցվածքներ, գիտական կապակցված տեքստի կառուցման միջոցներ՝ բառային, ձևաբանական և շարահյուսական: · Մասնագիտական տեքստի թարգմանություն. գիտական տեքստի թարգմանության տեսության հիմնական խնդիրներ: · Գիտական զեկույցների և մասնագիտական ռեֆերատների կառուցման հիմնական սկզբունքներ:
1107	Մշակութաբանության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1107/Բ12,13-11 1. Цель курса · ուսանողներին ծանոթացնել մշակույթ ֆենոմենի բնութագրերին և մշակութը հետազոտող գիտակարգերին: · ուսանողների մոտ ձևավորել ընդհանուր, ինչպես նաև իրենց մասնագիտության հետ առնչվող մշակույթի ոլորտների ու գործընթացերի մասին կայուն գիտելիքներ: · ուսանողների մոտ գիտելիքներ ձևավորել հայ և համաշխարհային մշակույթների և ներկա մշակութային գործընթացների մասին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. վերարտադրել «մշակույթ» հասկացության ամենատարածված սահմանումները, մշակույթի առաջացման և զարգացման տեսությունները, 2. ներկայացնել մշակույթի կառուցվածքը, բաղադրիչները, մշակույթի ծագման և զարգացման հիմնական օրինաչափությունները, 3. նկարագրել մշակութաբանության շրջանակներում ուսումնասիրվող հիմնական ոլորտները, 4. քննարկել համաշխարհային և հայ մշակույթների պատմական զարգացումների օրինաչափությունները, 5. ճանաչել ժամանակակից մշակութային գործընթացները։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 1. բացահայտել մշակութային երևույթների բաղադրիչներն ու դրսևորումները, պատճառներն ու պայմանները, 2. ճանաչել և իրարից զանազանել համաշախարհային մշակութային գործընթացի պատմական և լոկալ դրսևորումները, 3. տարանջատել մերօրյա մշակութային երևույթները և գործընթացները։ գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 1. վերլուծել փաստեր և կատարել հետևություններ, 2. ստեղծագործաբար կիրառել մշակույթի մասին ստացած գիտելիքները մշակույթի տարբեր ոլորտներում: 3. Описание · ուսանողներին ծանոթացնել մշակույթ ֆենոմենի բնութագրերին և մշակութը հետազոտող գիտակարգերին: · ուսանողների մոտ ձևավորել ընդհանուր, ինչպես նաև իրենց մասնագիտության հետ առնչվող մշակույթի ոլորտների ու գործընթացերի մասին կայուն գիտելիքներ: · ուսանողների մոտ գիտելիքներ ձևավորել հայ և համաշխարհային մշակույթների և ներկա մշակութային գործընթացների մասին: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն 2. Գործնական պարապմունք 3. Դիդակտիկ նյութերի մատուցում 5. Методы и критерии оценки Դասընթացը գնահատվում է ստուգարքի միջոցով: Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր: Տրվում է առավելագույնը 4 հարց`նախապես տրամադրված հարցաշարից: 6. Список основной литературы Գուրևիչ Պ. Մշակութաբանություն, Ե., 2002: Арутюнов С. А., Рыжакова С. И. Культурная антропология, М., 2004: Кравченко А. И. Культурология, М., 2003. Розин В.М. Культурология. М., 1998. Armenian Folk Arts, Culture and Identity. Bloomington and Indianapolis, Indiana Univ. Press, 2001. 7. Основная часть курса 1. Մշակութաբանության ուսումնասիրման օբյեկտը, առարկան և խնդիրները: 2. «Մշակույթ» հասկացության սահմանումները, մշակույթի բնույթի, ծագման և զարգացման վերաբերյալ տեսությունները: 3. Մշակույթն ուսումնասիրող գիտակարգերը: 4. Մշակույթի կառուցվածքը, բաղադրիչները, գործառույթները և մեխանիզմները: 5. Մշակութային գործընթացներ: 6. Մշակութային նորմեր, պրակտիկաներ և մշակութային կապիտալ հասկացությունները: 7. Մշակութային ավանդույթը և նորույթը, ադապտացման, ինտեգրման և ձուլման հասկացությունները: 8. Մշակույթը և բնությունը, մշակութայինի և բնականի հարաբերակցութունը: 9. Մշակույթը «անհատ», «հասարակություն», «էթնոս», «քաղաքակրթություն» կատեգորիաների համատեքստում: 10. Մշակույթը և գենդերը: 11. Մշակույթը և սոցիալական կառուցվածքը: 12. Մշակույթի քաղաքական և տնտեսական չափումները: 13. Մշակույթը և լեզուն: 14. «Զանգվածային», «էլիտար», «քաղաքային» մշակույթ հասկացությունները։ 15. Համաշխարհային մշակույթի պատմական զարգացումները. մոտեցումներ, հարցադրումներ, օրինաչափություններ: 16. Հայ մշակույթի պատմական զարգացումները. մոտեցումներ, հարցադրումներ, օրինաչափություններ: Ժամանակակից մշակութային գործընթացները և գլոբալացման խնդիրը:
0000	Մեդիագրագիտություն	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1501/Բ14,15 1. Цель курса · մեդիայի, դրա տեսակների, դերի, սկզբունքների, մեդիամիջավայրում առկա սպառնալիքների և անվտանգության ապահովման մեխանիզմների հետ ծանոթացում, · մեդիաազդեցության հնարավորությունների, հանրության առջև ունեցած պատասխանատվության և փաստերի ստուգման մեթոդների ուսումնասիրություն, · թվային միջավայրում կողմնորոշվելու, տեղեկատվությունը քննադատորեն ընկալելու, տեքստային, տեսալսողական հաղորդագրությունների ենթաիմաստները բացահայտելու կարողությունների զարգացում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. սահմանել մեդիան, դրա բնույթն ու տեսակները, 2. ձևակերպել մեդիայի սկզբունքներն ու հիմնական գործառույթները, 3. ներկայացնել մեդիայի սպառնալիքներն ու դրա անվտանգությանն ուղղված հիմնական մեխանիզմները, 4. սահմանել մեդիաազդեցության հնարավորություններն ու մեդիայի սոցիալական դերը, 5. ներկայացնել փաստերի ստուգման ձևերն ու մեթոդները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 6. քննադատորեն վերլուծել մեդիահաղորդագրությունները, 7. ստեղծել մեդիաբովանդակություն՝ սոցիալական պատասխանատվությամբ և բարոյական սկզբունքների պահպանմամբ, 8. բացահայտել տեքստային, տեսալսողական հաղորդագրությունների ենթաիմաստները, իրականացնել նշանագիտական վերլուծություն, 9. իրականացնել փաստերի ստուգում, 10. վերլուծել մեդիաազդեցության մեխանիզմները, չեզոքացնել տեղեկատվական սպառնալիքները, կիրառել անվտանգության ապահովման մեխանիզմներ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 11. աշխատել գիտական գրականության հետ, 12. կիրառել տեղեկությունը գրագետ ընկալելու, բանավոր/գրավոր ներկայացնելու և փոխանցելու հմտությունները, 13. քննադատորեն վերլուծել: 3. Описание · մեդիայի, դրա տեսակների, դերի, սկզբունքների, մեդիամիջավայրում առկա սպառնալիքների և անվտանգության ապահովման մեխանիզմների հետ ծանոթացում, · մեդիաազդեցության հնարավորությունների, հանրության առջև ունեցած պատասխանատվության և փաստերի ստուգման մեթոդների ուսումնասիրություն, · թվային միջավայրում կողմնորոշվելու, տեղեկատվությունը քննադատորեն ընկալելու, տեքստային, տեսալսողական հաղորդագրությունների ենթաիմաստները բացահայտելու կարողությունների զարգացում: 4. Стили и методы преподавания и обучения · դասախոսություն, · սեմինար պարապմունք, · քննարկում, · պրակտիկ աշխատանքներ, · հետազոտական աշխատանքների իրականացում: 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով: Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր հարցում ըստ առաջադրված հարցաշարի։ Գնահատման չափանիշները՝ անցած նյութի յուրացման և վերարտադրության աստիճանը, պատասխանների ամբողջականությունը և անսխալականությունը, հարցերի առանցքային կողմերի իմացություն, վերլուծական պատասխաններ: 6. Список основной литературы Տեղեկությունների ստուգման համառոտ ուղեցույց լրագրողների համար, Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոն, 2017: Bouchard Julie, Candel Étienne, Cardy Hélène, Gustavo Gomez-Mejia (dir.), La médiatisation de l’évaluation, Peter Lang, 2015. Coutant Alexandre, Thomas Stenger (coord.), Identités numériques, L’Harmattan, coll. «Communication et civilisation», 2014. Michael O'Shaughnessy, Jane Stadler, and Sarah Casey, Media and Society, 2016. Stanley J. Baran, Introduction to Mass Communication, Bryant University, 2022. ... 7. Основная часть курса 1. Մեդիա. սահմանումը, էությունը, տեսակները, սկզբունքները, գործառույթները, հին և նոր մեդիաձևաչափեր: 2. Մեդիագրագիտության սկզբունքները. ինչպես քննադատորեն վերլուծել տեղեկությունը: 3. Փաստերի ստուգում: 4. Մեդիայի ֆինանսները. գովազդ: 5. Տեղեկատվական սպառնալիքներ և տեղեկատվական անվտանգություն: 6. Մեդիաազդեցության մեխանիզմներ: Մեդիայի սոցիալական դերը: Ապատեղեկատվություն և մեդիամանիպուլյացիա:
1602	Անգլերեն-3	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1602/Բ12,13-1 1. Цель курса 1. լեզվական իրազեկության զարգացում ՝ գիտելիքների և կարողությունների բառապաշարի, քերականության, և անգլերեն լեզվի՝ որպես համակարգի այլ առանձնահատկությունների մասին, 2. հաղորդակցական գործընթացի և խոսքային գործունեության մեջ ուսանողների ներգրավման մակարդակի բարձրացում, 3. մասնագիտական հասկացությունների և տերմինների ազատ կիրառում, 4. մասնագիտական տեքստերի ընկալման և թարգմանության հմտությունների տիրապետում։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. թարգմանել մասնագիտական տեքստը անգլերենից-հայերեն բառարանի օգնությամբ 2. զրուցել իր մասնագիտության ոլորտում. արտահայտել և հիմնավորել կարծիք մասնագիտական թեմաների վերաբերյալ 3. երկխոսության մեջ մտնել մասնագիտական թեմաներով։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ. 4. կիրառել գրավոր խոսքի հիմնական հմտությունները, 5. զրույց վարել մասնագիտական թեմաներով՝ կիրառելով բանավոր խոսքի հիմնական հմտությունները, գ. ընդհանրական /փոխանցելի կարողությունները. 6. օգտվել մասնագիտությանը առնչվող տեղեկատվական աղբյուրներից, 7. դասակարգել և բաշխել ստացած տեղեկատվությունը՝ կիրառելով առցանց միջոցները։ 3. Описание 1. լեզվական իրազեկության զարգացում ՝ գիտելիքների և կարողությունների բառապաշարի, քերականության, և անգլերեն լեզվի՝ որպես համակարգի այլ առանձնահատկությունների մասին, 2. հաղորդակցական գործընթացի և խոսքային գործունեության մեջ ուսանողների ներգրավման մակարդակի բարձրացում, 3. մասնագիտական հասկացությունների և տերմինների ազատ կիրառում, 4. մասնագիտական տեքստերի ընկալման և թարգմանության հմտությունների տիրապետում։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ 2. անհատական և խմբային աշխատանք 3. անհատական և խմբային հաղորդակցական առաջադրանք 4. ինքնուրույն աշխատանք 5. Методы и критерии оценки Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է գրավոր աշխատանքով և բանավոր ստուգմամբ: 1. Գրավոր ստուգում (թեստ՝ անցած լեզվական նյութի հիման վերաբերյալ), 2. Բանավոր ստուգում (կարդալ, թարգմանել և վերատադրել մասնագիտական տեքստը): 6. Список основной литературы Edward R. Kolevzon, John A. Heine “Our world and Its People” the USA 1977 М.А. Васильева “English for the students of Geography part II” Издательство “Менеджер”, 2001. Walker R. and Harding K ., Tourism 2. Oxford English for Careers, Oxford University Press, 2007. 7. Основная часть курса 1. անգլերենի քերականական կառույցների կիրառում մասնագիտական տեքստերում 2. մասնագիտական բառապաշարի օգտագործում 3. մասնագիտության ոլորտում գրավոր և բանավոր խոսքի զարգացում
1308	Հոգեբանության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1308/Բ12,13-9 1. Цель курса · մարդու հոգեկանի ծագման և զարգացման, կառուցվածքի առանցքային մեխանիզմների, օրինաչափությունների և առանձնահատկությունների ուսումնասիրումը, · ժամանակակից հոգեբանության ուղղություններին, դրանց կիրառման ոլորտներին ծանոթացումը, · հոգեբանական կրթվածության և մշակույթի զարգացումը: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ձևակերպել բարձրագույն հոգեկան գործառույթների ձևավորման, զարգացման և դրսևորման մեխանիզմները և օրինաչափությունները, 2. սահմանել անձի կենսագործունեության հոգեկան հիմքերը, 3. սահմանել անձի կառուցվածքը, անձի հոգեբանական տեսությունների հիմնական ուղղությունները, մոտիվացիայի տեսությունները, 4. ներկայացնել միջանձնային հարաբերությունների և միջանձնային ընկալման ու հաղորդակցման հոգեբանական հիմքերը, 5. ներկայացնել փոքր և մեծ խմբերի սոցիալ-հոգեբանական բնութագիրը, դրանց հետ աշխատելու հիմնական սկզբունքները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 6. օգտագործել հոգեբանական գիտելիքները գիտահետազոտական և պրակտիկ աշխատանքներում, 7. կազմակերպել և ծրագրավորել ուսումնական և մասնագիատական գործունեությունը հաշվի առնելով անհատատիպաբանական և անձնային առանձնահատկությունները, 8. կիրառել հոգեբանական կարողությունները միջանձնային շփման և փոխազդեցության ժամանակ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 9. տիրապետել գիտական գրականության հետ աշխատելու հմտություններին 10. կիրառել տեղեկության բանավոր և գրավոր ներկայացնելու հմտությունները, 11. օգտագործել անձի խնդրային դաշտը նկարագրող հասկացութային ապարատի իմացությունը: 3. Описание · մարդու հոգեկանի ծագման և զարգացման, կառուցվածքի առանցքային մեխանիզմների, օրինաչափությունների և առանձնահատկությունների ուսումնասիրումը, · ժամանակակից հոգեբանության ուղղություններին, դրանց կիրառման ոլորտներին ծանոթացումը, · հոգեբանական կրթվածության և մշակույթի զարգացումը: 4. Стили и методы преподавания и обучения · դասախոսություն, · սեմինար պարապմունք, · քննարկում, · պրակտիկ աշխատանքներ, · հետազոտական աշխատանքների իրականացում և դրա ներկայացում, 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր հարցում ըստ առաջադրված հարցաշարի, Գնահատման չափանիշները՝ անցած նյութի յուրացման և վերարտադրության աստիճանը, պատասխանների ամբողջականությունը և անսխալականությունը, հարցերի առանցքային կողմերի իմացություն, վերլուծական պատասխաններ: 6. Список основной литературы Նալչադյան Ա. Ընդհանուր հոգեբանության հիմունքներ Գիրք 1., Եր., Լույս. 1991, 512 էջ Հոգեբանություն. դեմքեր, փաստեր / Ուսումնական ձեռնարկ., համահեղ., Եր. ԵՊՀ հրատ. 2010, 204 էջ Немов Р. С., Психология. Книга 3. М.: ВЛАДОС ИМПЭ им. А. С. Грибоедова, 2002. Психология личности. Хрестоматия в 2-х т./ Под. Ред. Д.Я. Райгородского. - Самара: “Бахрар-М”, 2002. Introduction to Psychology// 7. Основная часть курса 1. Հոգեբանության զարգացման համառոտ պատմությունը, փուլերը: Ժամանակակից հոգեբանության ուղղությունները: Հոգեբանական հետազոտության մեթոդները և մեթոդիկաները: Հոգեբանության բնագիտական հիմքերը: Հոգեբանության սոցիալական հիմքերը: 2.Հոգեկանի կառուցվածքը՝ հոգեկան հատկություններ, վիճակներ, գործընթացներ: 3.Անձի կառուցվածքը: Անձի տեսությունները: Մոտիվացիայի տեսությունները: 4. Միջանձնային ընկալում, միջանձնային հարաբերությունների հոգեբանություն: Հաղորդակցում: Գործարար հաղորդակցման հոգեբանական մոտեցումները: 5. Մեծ և փոքր խմբերի սոցիալ-հոգեբանական առանձնահատկությունները:
1306	Հաղորդակցման հմտություններ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1306/Բ12,13-8 1. Цель курса · ուսանողներին ծանոթացնել հաղորդակցման առանձնահատկություններին, մեխանիզմներին և օրինաչափություններին · ձևավորել հմտություններ հաղորդակցման արդյունավետությունը բարձրացնելու համար։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. տարբերակել, անվանել հաղորդակցման հիմնական կատեգորիաները, սահմանել և համեմատել դրանք, 2. վերլուծել հաղորդակցման մեխանիզմները հոգեբանական գիտելիքի դիտանկյունից։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4.ձևավորել և գնահատել հաղորդակցման ռազմավարություններ, 5.հոգեբանական մեթոդաբանությամբ վերլուծել և գնահատել ռիսկային պայմաններում իրագործվող հաղորդակցումը, 6. մշակել արդյունավետ հաղորդակցման առաջարկներ և իրագործել դրանք: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 7. կիրառել ընդհանրական գիտելիքներն արդյունավետ կառավարչական և կազմակերպչական գործունեություն իրականացնելու համար: 3. Описание · ուսանողներին ծանոթացնել հաղորդակցման առանձնահատկություններին, մեխանիզմներին և օրինաչափություններին · ձևավորել հմտություններ հաղորդակցման արդյունավետությունը բարձրացնելու համար։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. խմբային աշխատանք՝ քննարկում: 3. ինքնուրույն աշխատանք 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով։ Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր պատասխան։ Գնահատման չափանիշները՝ ստուգարքն անցկացվում է նախապես տրված հարցաշարի հիման վրա, յուրաքանչյուր ուսանողի՝ 3-ական հարց։ Պատասխանին գումարվում է նաև ամբողջ կիսամյակին ընթացքում ուսանողի կատարած անհատական աշխատանքի (ռեֆերատների, զեկուցումների, տեսասահիկների պատրաստում և այլն) արդյունքը։ 6. Список основной литературы Գրիգորյան Ա. Մարքեթինգը տնտեսության կառավարման համակարգում, Ե., 2007։ Կառավարման հոգեբանություն/ կազմ. Սեդրակյան Ս., Եդիգարյան Վ., Ուսումնական ձեռնարկ, Ե., 2004։ Կառավարման հոգեբանության մի քանի հարցեր/կազմ. Սահակյան, Ուսումնական ուղեցույց, Ե., 2015։ Аминов, И. Психология делового общения: Учебник / И.И. Аминов. - М.: Юнити, 2018, 270 c. Берн, Э. Игры, в которые играют люди. Психология человеческих взаимоотношений. Люди, которые играют в игры, Л.,2012. Волков, Б.С. Психология педагогического общения: Учебник для бакалавров / Б.С. Волков, Н.В. Волкова, Е.А. Орлова. - Люберцы: Юрайт, 2016, 335 c. Ильин, Е.П. Психология общения и межличностных отношений / Е.П. Ильин. - СПб.: Питер, 2013, 576 c. Измайлова М. А. Деловое общение: Учебное пособие / М. А. Измай- лова. - 4-е изд. - М.: Издательско-торговая корпорация. «Дашков и К°», 2011. - 252 c. Райгородский Д.Я. Психология менеджмента. Учебное посбие. Самара: Изд.дом «Бахран-М», 2005.-768с. 0. Шеламова, Г.М. Деловая культура и психология общения: Учебник / Г.М. Шеламова. - М.: Academia, 2018, 256 c. S. Shyam Sundar ., (2015), The Handbook of the Psychology of Communication Technology. The Business Communication Handbook Judith Dwyer 9th Edition//https://pdfgoal.com/downloads/the_business_communication_handbook_judit… The Handbook of Communication. By Owen Hargie. Skills// 7. Основная часть курса Բաժին 1՝ Արդյունավետ հաղորդակցում, հիմնական առանձնահատկությունները: Բաժինը ներառում է հաղորդակցում հասկացության սահմանումը և վերլուծությունը սոցիալական հոգեբանության դիտանկյունից: Հաղորդակցումը քննարկվում է հոգեբանական դասական և ժամանակակից տեսությունների համատեքստում: Դիտարկվում են արդյունավետ հաղորդակցման հիմնական առանձնահատկությունները, օրինաչափությունները, մեխանիզմները: Բաժին 2՝ Միջանձնային ընկալումը հաղորդակցման գործընթացում: Բաժինը ներառում է սոցիալական պերցեպցիայի հիմնական օրինաչափություններն ու մեխանիզմները: Քննարկվում են ընկալման կարծրատիպերը և դրանց տեսակները, կարծրատիպային էֆեկտները: Ատրակցիայի և ատրիբուցիայի երևույթները դիտարկվում են հաղորդակցման համատեքստում: Բաժին 3՝ Հաղորդակցումը սոցիալական տարբեր ոլորտներում: Բաժինը ներառում է իմացության և հմտությունների ձևավորումը գործարար հաղորդակցման հիմնական օրինաչափությունների մասին: Վերբալ և ոչ վերբալ գործարար հաղորդակցում, գործարար իմիջ, գործարար էթիկա, բանակցությունների վարման առանձնահատկությունները: Բաժին 4՝ Հեռավար հաղորդակցման առանձնահատկությունները և միտումները, հմտությունների դրսևորման ձևերը։ Բաժինը ներառում է հեռավար հաղորդակցման սահմանումը, ժամանակակաից ձևերի նկարագրությունը։
2101	Կրոնագիտության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 2101/Բ12,13-7 1. Цель курса · տալ ընդհանուր համակարգված գիտելիքներ կրոնի, դրա պատմական դրսևորումների առաջացման, ձևավորման և զարգացման, հասարակակական և հոգևոր կյանքում դերակատարության մասին, ծանոթացնել, · տալ ընդհանուր գիտելիքներ աշխարհում գոյություն ունեցող կրոնների, դրանց դասակարգման սկզբունքների, օրինաչափությունների, առանձնահատկությունների, Հայոց եկեղեցու հիմնական առանձնահատկությունների վերաբերյալ, · ծանոթանալ ժամանակակից ավանդական և ոչ ավանդական կրոնների աշխարհայացքային և դավանաբանական հիմնարար սկզբունքներին և պաշտամունքային առանձնահատկություններին 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու կրոնի սահմանումը և կառուցվածքը, տեղն ու դերը հասարակության մեջ, 2. նկարագրելու ժամանակակից կրոնների և կրոնի պատմական ձևերի ձևավորման ու զարգացման պատմությունը, ազգային և համաշխարհային կրոնների բնութագիրը, գլխավոր առանձնահատկություններն ու հիմնական գծերը, ոչ ավանդական կրոնների առանձնահատկությունները և դասակարգումը, 3. լուսաբանելու Հայոց եկեղեցու պատմությունը, դավանաբանական առանձնահատկությունները և ՀՀ արդի կրոնական իրավիճակը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. հասկանալու և վերլուծելու կրոնական ու կրոնագիտական գրականությունը, 5. դասակարգելու կրոնի բազմազան և տարատեսակ դրսևորումները, խմբավորելու և համեմատելու տարբեր կրոններ, 6. բացահայտելու և վերլուծելու ժամանակակից կրոնների աշխարհայացքային, ծիսապաշտամունքային, դավանաբանական առանձնահատկությունները: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. վերլուծելու փաստեր և կատարելու հետևություններ: 3. Описание · տալ ընդհանուր համակարգված գիտելիքներ կրոնի, դրա պատմական դրսևորումների առաջացման, ձևավորման և զարգացման, հասարակակական և հոգևոր կյանքում դերակատարության մասին, ծանոթացնել, · տալ ընդհանուր գիտելիքներ աշխարհում գոյություն ունեցող կրոնների, դրանց դասակարգման սկզբունքների, օրինաչափությունների, առանձնահատկությունների, Հայոց եկեղեցու հիմնական առանձնահատկությունների վերաբերյալ, · ծանոթանալ ժամանակակից ավանդական և ոչ ավանդական կրոնների աշխարհայացքային և դավանաբանական հիմնարար սկզբունքներին և պաշտամունքային առանձնահատկություններին 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասավանդման ընթացքում դասախոսը կարդում է դասախոսություն, անց է կացնում քննարկում հանձնարարված թեմաների շուրջ: 2. ուսանողները լսարանում ունկնդրում են դասախոսությունները և մասնակցում քննարկումներին: 3. ուսանողներին հանձնարարվում է գրականության ընթերցում և ինքնուրույն հետազոտություն որոշակի թեմաներով: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարք. ստուգարքը անցկացվում է նախօրոք տրված հարցաշարով՝ բանավոր ներկայացման հիման վրա: 6. Список основной литературы Քրիստոնյա Հայաստան։ Հանրագիտարան, Ե., Հայկ. հանրագիտ., 2002։ История религии (учеб. Под общ. Ред. И. Н. Яблокова) Т. 1-2. М., 2007. Лебедев В. Ю. Религиоведение; учебник для бакалавров, М. 2013. Основы религиоведения (учеб. Под общ. Ред. И. Н. Яблокова) М., 2005. Религиоведение, (учеб. Под общ. Ред. М. М. Шахнович), СПб, 2012. 7. Основная часть курса Կրոնագիտությունն իբրև գիտություն: «Կրոնագիտության հիմունքներ» դասընթացի կառուցվածքը, բովանդակությունը, հիմնական հասկացությունների և կատեգորիաների համակարգը։ «Կրոն» հասկացությունը, կառուցվածքը, գործառույթները, Կրոնի տիպաբանությունը և պատմական ձևերի դասակարգման սկզբունքները։ Կրոնի վաղ ձևերը: Նախնադարյան հավատալիքներ. Դիցաբանություն և կրոն: Բազմաստվածություն և միաստվածություն։ Հայոց դիցաբանություն: Ազգային և համաշխարհային կրոնների սահմանումն ու համառոտ բնութագիրը: Ժամանակակից ազգային կրոններ: Կրոնը ժամանակակից աշխարհում: Հնդկաստանի ազգային կրոնները, Չինաստանի և Ճապոնիայի ազգային կրոնները, Հուդայականության էությունը և բնութագրիչ առանձնահատկությունները։ Բուդդայականության առաջացումը և զարգացումը, դավանաբանությունը, հիմնական ուղղությունները: Քրիստոնեության առաջացումը և զարգացումը: Քրիստոնեության դավանաբանական և ծիսապաշտամունքային առանձնահատկությունները: Ուղղափառություն. Կաթոլիկություն. Բողոքականություն, ավանդական և ոչ ավանդական հարանվանություններ, Հայոց եկեղեցու դավանաբանական և ծիսապաշտամունքային առանձնահատկությունները: Իսլամի առաջացումը և զարգացումը, դավանաբանական և ծիսապաշտամունքային առանձնահատկությունները, հիմնական ուղղությունները: Հայաստանի Հանրապետությունում կրոնական իրավիճակի ընդհանուր բնութագիրը:
0105	Կիրառական վիճակագրություն	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ գործնական 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 0105/Բ12,13-6 1. Цель курса · ծանոթացնել կիրառական վիճակագրության հիմնական մեթոդների հետ, · սովորեցնել ուսանողներին կիրառել վիճակագրության մեթոդները գործնական խնդիրներ լուծելու համար, · ծանոթացնել ուսանողներին կիրառական վիճակագրության տարբեր բաժինների հետ։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ձևակերպել վիճակագրական խնդիրներ, 2. կառուցել նմուշին համապատասխան հաճախությունների սյունապատկերը, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. վերլուծելով առկա տվյալները` կատարել վիճակագրական հետևություններ, 4. կարողանալ ստանալ տարբեր բնութագրիչների գնահատականներ, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 5. համակարգել և վերլուծել ստացած տեղեկատվությունը, անել հետևություններ։ 3. Описание · ծանոթացնել կիրառական վիճակագրության հիմնական մեթոդների հետ, · սովորեցնել ուսանողներին կիրառել վիճակագրության մեթոդները գործնական խնդիրներ լուծելու համար, · ծանոթացնել ուսանողներին կիրառական վիճակագրության տարբեր բաժինների հետ։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. գործնական աշխատանք, 3. ինքնուրույն աշխատանք։ 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր։ 6. Список основной литературы Գասպարյան Կ. Վ., Վիճակագրության խնդիրների ժողովածու, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2017, Ивченко Г. И., Медведев Ю. И., “Математическая статистика’’, кн. дом “ Либроком’’, М., 2014, Ահարոնյան Ն., Իսրաելյան Լ., Հավանականությունների տեսության խնդրագիրք, ԵՊՀ, 2016, Ե. Հարությունյան և այլոք, Հավանականություն և կիրառական վիճակագրություն, 2000։ 7. Основная часть курса · Նկարագրական վիճակագրություն: · Նմուշային եղանակ: · Գնահատման տեսություն: · Միջակայքային գնահատականներ։
1901	Իրավունքի հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1901/Բ12,13-5 1. Цель курса Սովորեցնել հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտների իրավական-օրենսդրական կարգավորման հիմունքները, մշակել ստացած իրավական գիտելիքները գործնականում կիրառելու հմտություններ, ինչպես նաև ձևավորել իրավական աշխարհայացք ու մշակույթ։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. բնութագրել /բացատրել/ պետաիրավական հիմնական հասկացությունները, իրավունքի արդի ձևերը, իրավական կարգավորման կառուցակարգը, իրավունքի համակարգի հիմնական ճյուղերը, դրանց կարգավորման հիմնական աղբյուրները, 2. տարբերել օրինականություն, իրավաչափ և իրավախախտ վարքագիծ, իրավական պատասխանատվություն հասկացությունները, 3. բացատրել իրավունքի հիմնական ճյուղերի կարևոր հասկացությունները, կարգավորման առարկան, հիմնադրույթները։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. համեմատել և տարբերակել պետաիրավական հիմնական հասկացությունները, իրավունքի աղբյուրները, դրանց աստճանակարգությունը, 5. իրականացնել իրավական և սեփական իրավունքների պաշտպանության գործողություններ։ 6. դրսևորել իրավական աշխարհայացք և իրավական մշակույթ: գ. գ. ընդհանրական կարողություններ 7. ինքնուրույն ուսումնասիրել իրավական կարգավորման աղբյուրները, 8. օգտվել իրավական տեղեկատվության տարատեսակ աղբյուրներից (ինտերնետ ռեսուրսներ, օրենսգրքեր, օրենքներ), 9. օժանդակել օրինականության ապահովմանը, ցուցաբերել ակտիվություն, հարգել օրենքը և իրավական պետության արժեքները, ունենալ բարոյաիրավական պատշաճ գիտակցություն, պատասխանատվության զգացում։ 3. Описание Սովորեցնել հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտների իրավական-օրենսդրական կարգավորման հիմունքները, մշակել ստացած իրավական գիտելիքները գործնականում կիրառելու հմտություններ, ինչպես նաև ձևավորել իրավական աշխարհայացք ու մշակույթ։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ, 2. անհատական և խմբային աշխատանք, 3. ինքնուրույն աշխատանք, 4. բանավոր ներկայացում/ պրեզենտացիա 5. գրավոր և բանավոր ստուգում/ հարցում, 6. իրավիճակային խնդիրների քննարկում: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր /կամ գրավոր/: Տրվում է առավելագույնը 4 հարց` նախապես տրամադրված հարցաշարից: 6. Список основной литературы ՀՀ Սահմանադրություն, 2015 թ. խմբագրությամբ: ՀՀ քաղաքացիական, քրեական, ընտանեկան, աշխատանքային, քրեական և քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքերը: Հասարակագիտություն, դասագիրք 9-րդ դասարանի համար, Ղազինյան Գ., Վաղարշյան Ա. և այլոք, Եր., Տիգրան Մեծ, 2014: Հասարակագիտություն, դասագիրք 11-րդ դասարանի համար, Ղազինյան Գ., Վաղարշյան Ա. և այլոք, Եր., Տիգրան Մեծ, 2015: 7. Основная часть курса Հասարակություն և պետություն: Իրավունք: Իրավական կարգավորման կառուցակարգը և իրավունքի կենսագործումը։ Իրավունքի ձևերը: Իրավունքի համակարգը: Օրինականություն, իրավաչափ վարքագիծ, իրավախախտում: Կոռուպցիայի դեմ պայքարի իրավական հիմնահարցերը: Սահմանադրական իրավունք: Դատական իշխանություն և դատական համակարգ: Քաղաքացիական իրավունք: Աշխատանքային իրավունք: Ընտանեկան իրավունք: Էկոլոգիական իրավունք: Քրեական իրավունք: Դատավարական իրավունք: Միջազգային իրավունք։
1005	Գործարարության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1005/Բ12,13-4 1. Цель курса · տրամադրել գործարարության էության և դրսևորման առանձնահատկությունների, ինչպես նաև գործարարության զարգացման հիմնախնդիրների վերաբերյալ գիտելիքներ և իմացություն, · ուսուցանել գործարարության տեսա-մեթոդական հենքերը, ինչպես նաև գործարարության կազմակերպման տեսա-գործնական հիմունքներն անհրաժեշտ հմտությունները, · տրամադրել բիզնես պլանների մշակման և այլ կարևոր կարողություններ, որոնք կարող են օգտակար լինել շրջանավարտի մասնագիտական կարիերայի ընթացքում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. սահմանել գործարարության էությունը և հիմնական հասկացությունները, գործարարության առանձնահատկությունները և մոդելային բնորոշիչները, գործարարության փուլային զարգացման բնորոշիչները և առանձնահատկությունները, 2. ներկայացնել գործարարության տեսա-մեթոդական հենքերը, ինչպես նաև գործարարության կազմակերպման տեսա-գործնական հիմունքնեըը, 3. լուսաբանել գործարարության կազմակերպման ձևերը, կառավարման սկզբունքները և մոտեցումները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծել և տարբերակել գործարարության համակարգերն ու տիպերը, գտնել բիզնեսի զարգացման համարժեք մոտեցումները, ընտրել գործարարության կազմակերպման ու կառավարման տեսա-գործնական հիմքերը և դրանց կիրարկման ձևերը, 5. գնահատել ՀՀ-ում գործարար միջավայրը, ներկայացնել գործարարության զարգացման հնարավորությունները և խնդիրներն ու ռիսկերը, կանխատեսել գործարարության զարգացման հնարավորություններն ու հեռանկարները, 6. օգտվել բիզնես-պլանների մշակման գործիքներից, օգտվել Պորտերի մրցակցային հինգ ուժերի և SWOT վերլուծական գործիքներից և կատարել բիզնես նախագծի արդյունավետության և նպատակահարմարության գնահատում, կատարել բիզնես հաշվարկներ, գնահատել հնարավոր ֆինանսավորման աղբյուրները: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. օգտվել տեղեկատվական-վերլուծական տարատեսակ աղբյուրներից (ինտերնետային ռեսուրսներ, էլեկտրոնային գրադարաններ, գիտական հոդվածներ, հաշվետվություններ, միջազգային կազմակերպությունների տարեկան զեկույցներ, կատարել անհրաժեշտ վերլուծություններ և այլն, 8. իրականացնել գործարարության խաղարկային ներկայացումներ: 3. Описание · տրամադրել գործարարության էության և դրսևորման առանձնահատկությունների, ինչպես նաև գործարարության զարգացման հիմնախնդիրների վերաբերյալ գիտելիքներ և իմացություն, · ուսուցանել գործարարության տեսա-մեթոդական հենքերը, ինչպես նաև գործարարության կազմակերպման տեսա-գործնական հիմունքներն անհրաժեշտ հմտությունները, · տրամադրել բիզնես պլանների մշակման և այլ կարևոր կարողություններ, որոնք կարող են օգտակար լինել շրջանավարտի մասնագիտական կարիերայի ընթացքում: 4. Стили и методы преподавания и обучения · դասախոսություններ · ինքնուրույն աշխատանք՝ որպես դասընթացի նյութի խորացման միջոց և դասախոսության նյութերի յուրացման ակտիվ մեթոդ. -ի լրումն դասախոսության ժամանակ ներկայացված նյութերի, ուսանողներին՝ ինքնուրույն պարապելու համար, հանձնարարվում է համապատասխան գրականություն, -կազմակերպվում են անհատական և խմբային քննարկումներ, -այն կրում է խորհրդատվական բնույթ և կարող է որոշակիացվել դասախոսի կողմից 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով: 6. Список основной литературы Бекетова О.Н, В.И.Найденков, Бизнес-план, Уч.пособие для вузов, Теория и практика, М., 2009, 288с. Буров В.Ю. “Основы предпринимательства” Уч.пособие Чита, 2011. - 441 с. Организация предпринимательской деятельности: Учебник /А.Н.Асаул.-СПб.: АНО ИПЭВ, 2009, 336с. Питер Ф.Друкер, Бизнес и инновации, пер. с англ.-М: “И.Д.Вильямс”,2009, 432с. Попков В. П., Евстафьева Е. В. “Организация предпринимательской деятельности”. Схемы и таблицы, СПб., 2007, 352 с. 7. Основная часть курса Թեմա 1. Գործարարության էությունը և ձեռներեցության տեսության զարգացման փուլային բնորոշիչները 1.1. Ձեռներեցության էությունը և դրսևորման ձևերը, գործառույթները և խնդիրները 1.2. Ձեռնարկատիրական գործունեության չափորոշիչները և մոդելային առանձնահատկությունները 1.3. Ձեռներեցության տեսություն. զարգացման փուլերը և դրանց բնորոշիչները: Թեմա 2. Ձեռներեցական որոշումների կայացման գործընթացը. ձեռներեցական հաշվարկներ 2.1. Կողմնորոշում դեպի շուկա: Ձեռներեցական գաղափարը և դրա գնահատումը: 2.2. Շուկայական տեղեկատվությունը` ձեռներեցական որոշումների կայացման հիմք: Թեմա 3. Ֆինանսավորման աղբյուրները և ձևերը Թեմա 4. Ձեռներեցի գործունեության համընդհանուր բնույթը և տրամաբանությունը: Թեմա 5. Ձեռներեցի գործողությունների տրամաբանությունը և ձեռներեցական գործընթացը: 5.1. Ձեռներեցի գործողությունների երեք հիմնական ուղղությունները. արտադրության կառավարում, կողմնորոշում դեպի շուկա, գործարար կապերի կառավարում 5.2. Ձեռներեցի գործողությունների սխեման և դրանց ունիվերսալ բնույթը ձեռներեցական գաղափարների մշակման փուլում: Թեմա 6. Ձեռներեցության տեսակները և դրանց չափորոշիչները Թեմա 7. Ձեռներեցության ձևերը և տիպերը, մասնավորապես. 7.1. Start-up-երը իբրև ինովացիոն գործարարության արդի ձև. -դրանց հիմնադրման ու զարգացման ձևերը և ֆինանսավորման աղբյուրնևերը, -Start-up տարածքներ և կենտրոններ. միջազգային փորձը, ՀՀ-ի start-up միջավայրը և հնարավորությունները: 7.2. b2b, b2c, c2c, միջնորդային հարթակները, 7.3.Սոցիալական ձեռներեցությունը: Թեմա 9. Բիզնեսի ռազմավարական զարգացումը և բիզնես ռազմավարությունը Թեմա 10. Բիզնեսի ռազմավարական պլանավորումը. էությունը, սկզբունքները և գործառույթները Թեմա 11. Բիզնեսի ռազմավարական կառավարումը. էությունը և իրագործման փուլային առանձնահատկությունները Թեմա 12. Ռազմավարական պլանավորումը և կառավարումը. փոխազդեցությունը և մոտեցումները Թեմա 13. Ձեռներեցական գործունեության կազմակերպումը. բիզնես պլան 13.1. Ձեռներեցության կազմակերպման մոտեցումները և խնդիրները 13.2.Բիզնես պլանի էությունը և կառուցվածքը 13.3 .Շուկայի ուսումնսիրությունը և վերլուծությունը 13.4.Բիզնեսի շրջական միջավայրը. արտաքին և ներքին միջավայրերը և դրանց բնորոշիչները 13.5.Շուկայավարության, արտադրական և կազմակերպչական պլանների կազմը, կառուցվածքը, բնութագրիչները 13.6.Ֆինանսավորման ռազմավարություն և ֆինանսական պլան: Ֆինանսական պլանի կառուցվածքը և բնութագրիչները 13.7.Բիզնես պլանի նորմատիվա-իրավական բնութագիրը
0708	Բնագիտության ժամանակակից հայեցակարգեր	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 0708/Բ12,13-3 1. Цель курса · Ուսանողների մոտ ձևավորել պատկերացում բնագիտության ժամանակակից հիմնախնդիրների մասին: · Ձևավորել պատկերացումներ բնական գիտությունների զարգացման ժամանակակից օրինաչափությունների և հեռանկարների մասին: · Ձևավորել որոշակի աշխարհահայացք մեզ շրջապատող աշխարհում կատարվող երևույթների բացատրության համար: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. բացատրելու բնության համակարգերի կառուցվածքի, առաջացման և էվոլյուցիայի կոնցեպցիաները, 2. նկարագրելու մեզ շրջապատող աշխարհում կատարվող երևույթների օրինաչափությունները, 3. հիմնավորելու ժամանակակից բնագիտության նվաճումների կիրառման կարևորությունը և անհրաժեշտությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. լուսաբանելու մեզ շրջապատող աշխարհում կատարվող երևույթները, 5. օգտագործելու գիտելիքները բնության երևույթների օրինաչափությունները մեկնաբանելու և գնահատելու համար: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. օգտագործելու ստացած գիտելիքները մասնագիտական գործունեության ընթացքում իրադրական տարբեր հարցեր լուծելու համար: 3. Описание · Ուսանողների մոտ ձևավորել պատկերացում բնագիտության ժամանակակից հիմնախնդիրների մասին: · Ձևավորել պատկերացումներ բնական գիտությունների զարգացման ժամանակակից օրինաչափությունների և հեռանկարների մասին: · Ձևավորել որոշակի աշխարհահայացք մեզ շրջապատող աշխարհում կատարվող երևույթների բացատրության համար: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. համակցված դասեր՝ հեռահար դասընթացներ (Moodle համակարգով) դասախոսություններ, 2. ինքնուրույն աշխատանք` գրականության ընթերցում, Moodle համակարգում զետեղված դասախոսությունների ընթերցում, առաջադրանքների կատարում և խմբային քննարկումներ: 5. Методы и критерии оценки Ստուգարք, որն անցկացվում է թեստային համակարգով, on line, տրվում է առավելագույնը 60 հարց, նախապես կազմված հարցաշարից: 6. Список основной литературы Горелов А. А. Концепции современного естествознания М., 2015, 355 с. Найдышь В. Концепции современного естествознания: Учебник, М.,2016. Рыбалов Л. Б. Садохин А. П. Концепции современного естествознания, М., 2012, 415 с. Стрельник О.Н. Концепции современного естествознания. Краткий курс лекций. Учебное пособие. М., 2012. Ասլանյան Լ. Ս., Կարայան Հ. Ս. Ժամանակակից բնագիտության հայեցա-կարգերը, Մեթոդական աշխատանք, Ե., 2011, 115 էջ: 7. Основная часть курса Բնագիտության ժամանակակից կոնցեպցիաների հիմնական խնդիրները: Բնագիտության և հումանիտար գիտությունների կապը: Գիտության և կրոնի փոխհարաբերությունները: Բնագիտության զարգացման պատմությունը: Գիտական հեղափոխությունները և դրանց դերը բնագիտության զարգացման գործում: Աշխարհի գիտական նկարագիրը: Դասական և ժամանակակից ֆիզիկայի հիմնադրույթները: Դասական և ժամանակակից տիեզերագիտության հիմնադրույթները: Դասական և ժամանակակից քիմիայի հիմնադրույթները: Դասական և Ժամանակակից կենսաբանության հիմնադրույթները: Համընդհանուր նշանակության աշխարհահայացքային 3 կարևորագույն պրոբլեմների՝ Տիեզերքի, կյանքի և մարդու ծագման վերաբերյալ ժամանակակից տեսությունները բնագիտության ոլորտում:
1302	Բարոյագիտության հիմունքներ	2
3-րդ կամ 4-րդ կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Факультативный 1302/Բ12,13-2 1. Цель курса · վերլուծել ժամանակակից քաղաքակրթական մարտահրավերների բարոյական հիմնախնդիրները, · կանխատեսել բարոյական շարժառիթներ ունեցող ճգնաժամային երևույթները և դրանց հետևանքները, · ծանոթանալ սիրո, ընտանիքի, կյանքի իմաստի, կրոնի, իրավունքի բարոյական հիմանահրցերին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. տիրապետել բարոյական հարաբերությունների հիմունքներին և տիպաբանությանը, 2. ծանոթանալ սիրո մետաֆիզիկայի, ընտանիքի պլանավորման և սիրո հոգեվերլուծության հիմնախնդիրներին: 3. տիրապետել բարոյական կոնֆլիկտների լուծման և հաղթահարման տեխնոլոգիաներին, ինչպես նաև սոցիալական կյանքի, բիզնես էթիկայի և քաղաքական էթիկայի հիմունքներին: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. հասկանալ բարոյական ընտրության և կյանքի իմաստի ձևավորման մեխանիզմները: 5. ընտրել բարոյական կոնֆլիկտների հաղթահարման արդյունավետ մոդելներ: 6. գնահատել բարոյականության դերը կյանքի կազմակերպման ու կանոնակարգման գործում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. պահպանել մասնագիտական էթիկայի նորմերը, 8. վերլուծել արդի քաղաքակրթական մարտահրավերների բարոյական տեսանկյունները: 3. Описание · վերլուծել ժամանակակից քաղաքակրթական մարտահրավերների բարոյական հիմնախնդիրները, · կանխատեսել բարոյական շարժառիթներ ունեցող ճգնաժամային երևույթները և դրանց հետևանքները, · ծանոթանալ սիրո, ընտանիքի, կյանքի իմաստի, կրոնի, իրավունքի բարոյական հիմանահրցերին: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսությունների, առաջադրանքների քննարկում, տեքստի մեկնաբանում 2.տեքստերի մեկնաբանում և հայեցակարգերի համեմատական վերլուծություն 3.առաջադրանքներ և տարբեր մոդելների համեմատական վերլուծություն 5. Методы и критерии оценки Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով: Գնահատման մեթոդները՝ բանավոր հարցում ըստ առաջադրված հարցաշարի, Գնահատման չափանիշները՝ անցած նյութի յուրացման և վերարտադրության աստիճանը, պատասխանների ամբողջականությունը և անսխալականությունը, հարցերի առանցքային կողմերի իմացություն, վերլուծական պատասխաններ: 6. Список основной литературы Апресян Ю. Этика. М., 2004. Бодрийяр Ж. Забыть Фуко. СПБ, 2011. Матвеев П. Религиозная этика. М., 2014. Фромм Э. Искусство любить. М., 2008. Щвейцер А. Культура и этика. М., 2010. 7. Основная часть курса 1. Բարոյականության էությունը և կառուցվածքը: 2. Բարոյական հարաբերությունների էությունը 3. Կրոնական էթիկա: 4. Բիոէթիկա: 5. Քաղաքական էթիկա: 6. Սիրո մետաֆիզիկա: 7. Կյանքի իմաստը:

Специализированный модуль

Код кафедры	Название обязательного курса	Кредиты
1102	Վաղ արդիականության դարաշրջան	6
5-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1102/Բ29 1. Цель курса · ներկայացնել վաղ արդի դարերի հասարակությունների պատմությունը և տիպաբանությունը, ինչպես նաև զարգացման տնտեսական, քաղաքական, գաղափարախոսական, մշակութային միտումները · վեր հանել Վերածննդի, աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների, կապիտալիստական հարաբերությունների ձևավորման, ռեֆորմացիայի, հակառեֆորմացիայի, լուսավորականության և աշխարհի պատկերի ընդլայնման իրողությանները · վերարժևորել վաղ արդի դարերի քաղաքակրթության աստիճանական քայքայման ու դեպի նոր արդյունաբերական հասարակություն անցման հիմնարար առանձնահատկությունները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու վաղ արդի դարերի հասարակությունների տիպաբանությունն ու փոխակերպությունների ընթացքը, ինչպես նաև զարգացման տնտեսական, քաղաքական, գաղափարախոսական, մշակութային միտումները 2. լուսաբանելու վաղ արդի դարաշրջանի պատմության հիմնարար բաղադրիչներն ու առանձնահատկությունները 3. բացատրելու և հիմնավորելու Վերածննդի, աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների, Կապիտալիստական հարաբերությունների, ռեֆորմացիայի և հակառեֆորմացիայի, լուսավորականության տիպաբանությունը, դրանց բովանդակային և հաստատութենական նշանակությունն ինչպես եվրոպական տեղային (լոկալ), այդպես և համաշխարհային համընդգրկուն (գլոբալ) պատմության համատեքստում: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. տիպաբանելու վաղ արդի դարաշրջանի պատմության տարբեր շրջափուլերում ի հատ եկած քաղաքական, տնտեսական, հասարակական-պետական, մշակութային կառույցներն ու գաղափարաբանությունները, 5. տարբերակելու և միմյանց հարաբերելու վաղ արդի դարաշրջանի խոշոր անհատականությունների և հասարակական խմբերի դերակատարությունը պատմության հեռանկարում, 6. մեկնաբանելու աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների, կապիտալիստական հարաբերությունների, ռեֆորմացիայի և հակառեֆորմացիայի ազդեցությունը հետագա Եվրոպայի և համաշխարհային պատմական փորձառության և գաղափարական զարգացման վրա: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. օգտվելու տեղեկատվական տարբեր սկզբնաղբյուրներից, մշակելու և ներկայացնելու տեղեկատվությունը նաև ոչ մասնագիտական հետազոտական աշխատանքներ կատարելիս, 8. պատրաստելու զեկույցներ, ներկայացնելու հետազոտական աշխատանքների արդյունքները, վարելու գիտական բանավեճեր, 9. պահպանելու մասնագիտական էթիկայի նորմերը։ 3. Описание · ներկայացնել վաղ արդի դարերի հասարակությունների պատմությունը և տիպաբանությունը, ինչպես նաև զարգացման տնտեսական, քաղաքական, գաղափարախոսական, մշակութային միտումները · վեր հանել Վերածննդի, աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների, կապիտալիստական հարաբերությունների ձևավորման, ռեֆորմացիայի, հակառեֆորմացիայի, լուսավորականության և աշխարհի պատկերի ընդլայնման իրողությանները · վերարժևորել վաղ արդի դարերի քաղաքակրթության աստիճանական քայքայման ու դեպի նոր արդյունաբերական հասարակություն անցման հիմնարար առանձնահատկությունները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Հարցադրումներով սեմինար-քննարկումներ, բանավեճեր: 2. Խմբային և ինքնուրույն աշխատանքների վրա հիմնված քննարկումներ: 3. Հանձնարարված գրականության ընթերցում և քննարկում: 4. Նախադեպերի վերլուծություն: 5.Հետազոտական աշխատանք: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ (որոցից մեկը՝ հետազոտական աշխատանք- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է մեկ գրավոր քննություն և հետազոտական աշխատանքի կատարում ու ներկայացում: Երկուսն էլ 4 միավոր ձեռք բերելու հնարավորությամբ: Գրավոր ընթացիկ քննության հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Карпов С.П. (ред.), История Средних веков: В 2 т., Том 2: Раннее Новое время, 7-е издание, доработанное, М.: Издательство Московского университета, 2010. Allmand Ch. (ed.) The New Cambridge Medieval History, Vol. 7, c. 1415 - c. 1500, Cambridge University Press, 2008. Cantor F. N., The Civilization of the Middle Ages: A Completely Revised and Expanded Edition of Medieval History, the Life and Death of a Civilization, Harper Perennial, 2015. Bauer S. W., The History of the Medieval World: From the Conversion of Constantine to the First Crusade. New York: W. W. Norton, 2010. Fried J., Lewis P., The Middle Ages, Belknap Press, 2015. 7. Основная часть курса 1. Եվրոպական համընդհանրության նոր հարացույցը. Վերածնունդ։ 2. Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունները: 3. Կապիտալիստական հարաբերությունների ձևավորումը: 4. Գաղութատիրական համակարգի ձևավորումն ու հաստատումը: 5. Եկեղեցին և նրա կազմակերպությունը Վաղ արդի դարերում: 6. Ռեֆորմացիան և Հակառեֆորմացիան: 7. Վաղ արդի դարերի հասարակական կառույցը և տիպաբանությունը: 8. Վաղ արդի դարերի քաղաքներն ու արհեստները: 9. Վաղ արդի դարերի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական կյանքը:
1106	Նորագույն շրջանի հայոց պատմություն	9
6-րդ կիսամյակ 20 ժամ դասախոսություն, 10 ժամ սեմինար 7.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ40 1. Цель курса Դասընթացի նպատակը նորագույն դարաշրջանի հայոց պատմության բոլոր կարևոր խնդիրների վերաբերյալ ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տրամադրելն է: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ընդհանուր գծերով ներկայացնելու Հայաստանի առաջին հանրապետության, Խորհրդային Հայաստանի և երրորդ հանրապետության պատմության բոլոր առանցքային ու կարևոր խնդիրները, 2. թվարկել, նկարագրել ու մեկնաբանել խնդրո առարկա ժամանակաշրջանի պատմության հիմնական սկզբնաղբյուրները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. արժևորելու Հայաստանի առաջին հանրապետության տեղն ու դերը հայոց պատմության մեջ, 4. գիտականորեն, նորովի գնահատակակններ տալ Հայաստանի խորհրդայնացման, խորհրդային կարգերի ամրապնդման, ինչպես նաև Հայաստանում սոցիալիստական հասարակարգ կառուցելու նպատակով իրականացված քաղաքականության վերաբերյալ, 5. բացատրել Երկրորդ աշխարհամարտի՝ որպես սպառնալիքի նշանակությունը հայերի համար և այն չեզոքացնելու ուղղությամբ ծավալված գործունեությունը, 6. պարզաբանել Խորհրդային Հայաստանի հետպատերազմյան շրջանի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական հիմնախնդիրները, 7. ներկայացնել և վերլուծել երրորդ հանրապետության հռչակման և կայացման գործընթացը՝ արժևորելով նրա տեղն ու դերը հայոց նորագույն պետականության պատմության մեջ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 8. Ճիշտ և տեղին օգտագործելու պատմականության սկզբունքը, 9. ստեղծագործաբար կիրառելու ձեռք բերված գիտելիքները հետազոտական աշխատանքներում և գիտական բանավեճերում: 3. Описание Դասընթացի նպատակը նորագույն դարաշրջանի հայոց պատմության բոլոր կարևոր խնդիրների վերաբերյալ ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տրամադրելն է: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն 2. Սեմինար 3. Քննարկում և բանավեճ 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Հայոց պատմություն, ՀՀ ԳԱԱ հրատ., ՀՀ ԳԱԱ հրատ., հատոր IV, գիրք առաջին (1918-1945 թթ.), Ե., 2010, հատոր IV, գիրք երկրորդ, նորագույն ժամանակաշրջան. (1941-1991 թթ.), Ե., 2016: Հակոբյան Ա., Հայաստանի խորհրդարանը և քաղաքական կուսակցությունները (1918-1920 թթ), Ե., 2005: Հակոբյան Ա., Միակուսակցական վարչակարգի ձևավորումը Խորհրդային Հայաստանում, Ե., 2016: Ղազախեցյան Վ., Հայաստանը 1920-1940 թվականներին, Եր., 2005: Հայոց պատմություն. Հիմնահարցեր, Ուսումնական ձեռնարկ, խմբ. Հր. Ռ. Սիմոնյան, Ե., 2000: Մանուկյան Ա., Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքը 1920-1940-ական թթ., Ե., 2002: Մինասյան Է., Սոցիալ-տնտեսական վերափոխումները Հայաստանում 1991-2003 թթ., Ե., 2003: Մինասյան Է., Հայաստանի երրորդ հանրապետության պատմություն, Ե., 2013: Մինասյան Է., Հայրենիք - Սփյուռք առնչությունները (2001 - 2017 թթ.), Ե., 2018: 0. Մինասյան Է., Հայոց նորագույն պետականության քառորդ դարը, (1991-2017), Ե., 2018: Վիրաբյան Ա., Հայաստանը Ստալինից մինչև Խրուշչով. հասարակական-քաղաքական կյանքը (1945-1957), Ե., 2001: 7. Основная часть курса 1. Հայաստանի առաջին հանրապետություն: 2. Խորհրդային կարգերի հաստատումն ու ամրապնդումը Հայաստանում: 3. Խորհրդային Հայաստանի քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական և կրթամշակութային կյանքը 1920-1930-ական թթ.: 4. Հայերը Երկրորդ աշխարհամարտի ընթացքում. մարտավարությունն ու ռազմավարությունը: 5. Խորհրդային Հայաստանը 1945-1988 թթ.: 6. Հայրենիք-Սփյուռք կապերը 1918-2018 թթ.: 7. Ղարաբաղյան շարժումն ու պատերազմները: 8. Հայաստանը 1991-2018 թթ.:
1106	Հին շրջանի և վաղ միջնադարի հայոց պատմություն	9
2-րդ կիսամյակ 20 ժամ դասախոսություն, 10 ժամ սեմինար 7.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ39 1. Цель курса · ներկայացնել հայոց հնագույն, հին և Հայաստանի վաղ միջնադարյան շրջանների պատմության հիմնախնդիրները, · քննարկել հայոց հին և վաղ միջնադարյան պատմության նորահայտ էջերը: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. թվարկել ու նկարագրել հայոց հին և վաղ միջնադարյան պատմության հիմնահարցերի սկզբնաղբյուրները և հիմնական ուսումնասիրությունները, 2. ներկայացնել հայոց հին և վաղ միջնադարյան պատմության հիմնահարցերը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. բացահայտել և լուսաբանել հայոց հին և վաղ միջնադարյան դարերի պատմության հիմնահարցերի պատճառահետևանքային կապերը և օրինաչափությունները, 4. քննարկել հայոց հին և վաղ միջնադարյան պատմության հիմնահարցերը համաշխարհային պատմության համատեքստում, 5. վերլուծել հայոց հին և վաղ միջնադարյան պատմության հիմնահարցերը, ցույց տալ դրանց արդիական նշանակությունը: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. վերլուծել և արժևորել փաստերը և հետևություններ անել, 7. գնահատել տարատեսակ սկզբնաղբյուրները: 3. Описание · ներկայացնել հայոց հնագույն, հին և Հայաստանի վաղ միջնադարյան շրջանների պատմության հիմնախնդիրները, · քննարկել հայոց հին և վաղ միջնադարյան պատմության նորահայտ էջերը: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ, 2. գիտական բանավեճերի կազմակերպում և քննարկում, 3. դիդակտիկ նյութերի ցուցադրություն և փաստավավերագրական ֆիլմերի դիտում: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Մովսես Խորենացի, Հայոց պատմություն, Ե., 1981, Հայոց պատմություն. Հիմնահարցեր, Ե., 2012, Հայ ժողովրդի պատմություն, (սկզբից մինչև 18-րդ դարի վերջը), Ս. Մելիք-Բախշյանի խմբ.,Ե., 1975, Հայ ժողովրդի պատմության քրեստոմատիա, հ. I, Ե., 2007, Հայ ժողովրդի պատմության քրեստոմատիա, հ. II, Ե., 2011: 7. Основная часть курса 1. Հայոց հնագույն պատմության հիմնահարցեր, 2. Հայաստանի հին շրջանի պատմության հիմնահարցեր, 3. Հայաստանի վաղ միջնադարի պատմության հիմնահարցեր:
1104	Հայ ազգագրություն	6
10-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 10 ժամ/շաբ. Обязательный 1104/Բ24 1. Цель курса · ուսանողներին կայուն գիտելիքներ տալ աշխարհում հայերի տեղի և դերի մասին, · ուսուցանել համեմատական վերլուծության հմտություններ՝ հայերի մշակույթի բնութագրման օրինակով՝ ըստ մշակույթի արտադրական, կենսապահովման, սոցիոնորմատիվ և հումանիտար ենթահամալիրների, · ուսանողներին ծանոթացնել հայ ազգագրության՝ որպես գիտության, ձևավորման հիմնական փուլերին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. Ճանաչել հայերին աշխարհի ժողովուրդների մշակութային համակարգում, 2. ներկայացնել հայերի դավանական, մարդաբանական, էթնոլեզվական բնութագրությունը, տեղը Հնդեվրոպական էթնոլեզվաընտանիքում, 3. նկարագրել հայ ազգագրության՝ որպես գիտության ձևավորման կերտողների գործունեությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. Վերլուծել հայերի մշակութային համալիրը համաժամանակյա և տարաժամանակյա կտրվածքով՝ արժևորելով քրիստոնեության՝ որպես պետական կրոն, ընդունման դերը մշակութային փոփոխությունների գործում, 5. համեմատել արևելահայ և արևմտահայ լեզվամշակութային պատկերը, սփյուռքահայ համայնքների մշակութային ընդհանրություններն ու առանձնահատկությունները, 6. գնահատել հայ ազգի աշխարհաքաղաքական արդի կացությունը, լուծումներ առաջարկել հայ ազգագրական գիտության հրատապ խնդիրներին, 7. Աշխարհասփյուռ հայերին դասդասելով ըստ էթնիկ խմբերի և ազգային փոքրամասնությունների՝ այդ հասկացությունները բացատրել նաև հայերի օրինակով: 3. Описание · ուսանողներին կայուն գիտելիքներ տալ աշխարհում հայերի տեղի և դերի մասին, · ուսուցանել համեմատական վերլուծության հմտություններ՝ հայերի մշակույթի բնութագրման օրինակով՝ ըստ մշակույթի արտադրական, կենսապահովման, սոցիոնորմատիվ և հումանիտար ենթահամալիրների, · ուսանողներին ծանոթացնել հայ ազգագրության՝ որպես գիտության, ձևավորման հիմնական փուլերին: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն(կիրառվում են քարտեզներ, սլայդներ՝ power point presentation) և քննարկում, 2. սեմինար պարապմունք, 3. հանձնարարված գրականության ընթերցում և մշակում։ 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Ազգագրական հանդես, հհ. Ա-XXVI, Շուշի-Թիֆլիս, 1896-1917: Մկրտչյան Ս., Հայոց տոնածիսական մշակույթ, Ե., 2016: Շագոյան Գ., <<Յոթ օր, յոթ գիշեր>>. հայոց հարսանիքի համայնապատկեր, Ե., 2011: Армяне, М., 2012. Armenian Folk Arts, Culture and Identity, Bloomington, 2001. 7. Основная часть курса 1. Հայ ազգագրության և հայ ազգագրության պատմության> ուսումնասիրության առարկան և հիմնախնդիրները: 2. Հայերը աշխարհի ժողովուրդների համակարգում: 3. Հայ ժողովրդի ազգագրական ուսումնասիրության համառոտ պատմությունը և հիմնական սկզբնաղբյուրները. հնագույն և հին շրջան, միջնադար, նոր և նորագույն շրջան: 4.Հայ ազգագրական գիտության ձևավորման հիմնական փուլերը: 5.Հայերի ազգագրական ուսումնասիրության հիմնական միտումներն ու նվաճումները Հայրենիքում և Սփյուռքում 20-րդ դարում և մեր օրերում: 6.Հայերի ավանդական և արդի մշակույթը. կենսապահովման, արտադրական, սոցիոնորմատիվ, հումանիտար մշակույթի համալիրները: 7. Հայերը՝ որպես էթնիկ խումբ և ազգային փոքրամասնություն. Սփյուռքահայ համայնքների մշակութային առանձնահատկություններն ու ընդհանրությունները(ներառյալ Կովկաս): 8.Հայ ազգի էթնոմշակութային զարգացման միտումները Հայրենիքում և Սփյուռքում. Հայաստանի Հանրապետության դերն ու նշանակությունը ազգային մշակույթի միասնականացման և զարգացման գործընթացներում, դրանց արտացոլումը ազգային մտակեցվածքի և ինքնագիտակցության դրսևորումների մեջ:
1106	Հայոց պատմության պատմագրություն	6
7-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ37 1. Цель курса Դասընթացի նպատակը հայ պատմական գիտության պատմության (տեսություն, փուլեր, ուղղություններ, հեղինակներ) վերաբերյալ ուսանողներին հիմնավոր գիտելիքներ հաղորդելն է: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. սահմանելու հայոց պատմության պատմագրության նպատակը, խնդիրները, պատմագրական հետազոտության տիպերը, 2. ընդհանուր գծերով ներկայացնելու, բնութագրելու հայոց պատմության պատմագրության փուլերը, դրանց առանձնահատկությունները, ձեռքբերումներն ու բացթողումները, 3. լուսաբանելու մի շարք նշանավոր հայ պատմիչների, պատմաբանների կյանքն ու պատմագիտական ժառանգությունը, 4. ուրվագծել հայ պատմագիտության արդի վիճակը և հնարավոր զարգացման հեռանկարները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 5. տարբեր պատմափուլերում ստեղծված պատմական երկերից, ուսումնասիրություններից օգտվելիս, դրանք բնութագրելիս ու գնահատելիս կիրառել պատմականության սկզբունքը: 6. ավարտական աշխատանքի ներածության մեջ շարադրել պատշաճ պատմագրական ակնարկ: 3. Описание Դասընթացի նպատակը հայ պատմական գիտության պատմության (տեսություն, փուլեր, ուղղություններ, հեղինակներ) վերաբերյալ ուսանողներին հիմնավոր գիտելիքներ հաղորդելն է: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն, 2. Սեմինար, 3. Քննարկում և բանավեճ: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Բաբայան Լ, Դրվագներ Հայաստանի վաղ ֆեոդալիզմի դարաշրջանի պատմագրության (V-VIII դարեր), Ե., 1977։ Բաբայան Լ., Դրվագներ Հայաստանի զարգացած ֆեոդալիզմի դարաշրջանի պատմագրության (IX-XIII դարեր), Ե., 1981: Բաբայան Լ., Դրվագներ Հայաստանի XIV-XVIII դարերի պատմագրության, Ե., 1984: Հակոբյան Ա., ՀՍԽՀ 1921 թ. ներքաղաքական կյանքի պատմության հիմնահարցերը հայ պատմագիտության մեջ, Ե., 2014: Հարությունյան Շ., Պատմագիտության զարգացումը Սովետական Հայաստանում 1920-1963, Ուրվագծեր, Ե., 1967: Հարությունյան Շ., Պատմագիտության զարգացումը Խորհրդային Հայաստանում 1964-1988, Ուրվագծեր, Ե., 1990: Հովհաննիսյան Լ., Հայկական հարցի 1915-1923 թթ. պատմության հիմնահարցերի լուսաբանումը հայաստանյան պատմագիտության մեջ (1991-2015 թթ.), Ե., 2020: Կարապետյան Մ., Գևորգյան Է., Մելքոնյան Է., Աբգարյան Ա., Հայոց Մեծ եղեռնի պատմության հիմնահարցերը հայ պատմագրության մեջ, Ե., 2010: Կարապետյան Մ., Հայոց 1915-1916 թվականների ցեղասպանության հիմնահարցերը հետխորհրդային հայ պատմագրության մեջ, Ե., 2005: 0. Մարգարյան Հ., Հայոց պատմության պատմագրություն, դասախոսությունների տեքստեր, (չհրատարակված): Սարուխանյան Ն., Ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանի պատմագիտական ժառանգությունը, Ե., 2015: Սարուխանյան Ն., Խորհրդահայ պատմագիտությունը 1920-1930-ական թվականներին, Ե., 2016: Սարուխանյան Ն., Հայ պատմագիտական միտքը ХІХ դարում և ХХ դարասկզբին, Ե., 2013: Ութուջյան Ա., Հայ պատմագիտական միտքը ХІV-ХVІІ դարերում, Ե., 2016: Ութուջյան Ա., Միքայել Չամչյան. Կյանքը, գործը, Ե., 2019: Соколов А., История исторической науки, историография новой и новейшей истории, учебник для академического бакалавриата, Москва, 2018. 7. Основная часть курса Ներածություն: Նախամեսրոպյան և միջնադարյան հայ պատմագրությունը: Հայ պատմագրության զարգացման պայմանները, ընթացքը, ականավոր ներկայացուցիչները 18-րդ դարի վերջերին-19-րդ դարում: Հայ պատմագրության առաջընթացը, զարգացման հիմնական միտումները, նշանավոր դեմքերը 20-րդ դարում: Հայ պատմագրության ներկա վիճակը և հեռանկարները:
1102	Ուշ արդիական և ժամանակակից պատմություն	6
7-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1102/Բ36 1. Цель курса · ուսանողներին ներկայացնել Եվրոպայի և Ամերիկայի երկրների նորագույն շրջանի պատմության էությունը և բովանդակությունը, · ի ցույց դնել 20-րդ դարում գործած և ժամանակակից աշխարհակարգի ձևավորման ակունքները, · բացահայտել քաղաքական զարգացումների ակունքները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. բացատրելու նորագույն շրջափուլում ձևավորված աշխարհակարգերի պատճառահետևանքային կապերը, 2. բացատրելու համաշխարհային պատմության այս առանցքային շրջափուլի պատմական իրադարձությունների զարգացման առանձնահատկությունները. միջազգային հանրության կողմից համաշախարհային պատերազմների սկզբնավորման հարցում ունեցած հայեցակարգային բացթողումները: բ. Գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. վերլուծել համապատասխան սկզբնաղբյուրները և վերոնշյալ հիմնախնդիրներին վերաբերող հետազոտական աշխատանքներ, 4. պարզաբանելու առկա քաղաքական գործընթացները: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 5. կատարելու հետազոտական աշխատանքներ, 6. պատրաստելու զեկույցներ, ներկայացնել հետազոտական աշխատանքի արդյունքերը և այլն: 3. Описание · ուսանողներին ներկայացնել Եվրոպայի և Ամերիկայի երկրների նորագույն շրջանի պատմության էությունը և բովանդակությունը, · ի ցույց դնել 20-րդ դարում գործած և ժամանակակից աշխարհակարգի ձևավորման ակունքները, · բացահայտել քաղաքական զարգացումների ակունքները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Ինքնուրույն հետազոտական աշխատանքներ և սահիկաշարով ներկայացումներ: 2. Հարցադրումներով սեմինար-քննարկումներ, բանավեճեր: 3. Աղբյուրներով աշխատանք։ 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Հակոբյան Հ., Նորագույն պատմություն, Եր., 1998: Թինոյան Դ., Ամբողջատիրական համակարգերի ձևավորումն ու անկումը Եվրոպայում, Եր., 2015: Новейшая история стран Европы и Америки. ХХ век, под редакцией А. Родригеса и М. Пономарева, Учебник для ВУЗов. В 3 частях, М., 2001. Системная история международных отношении, т. 1,2, под ред. Богатурова А., М., 2007. Kissinger H., Diplomacy, NY, 1994. 7. Основная часть курса 1. Եվրոպայի և Ամերիկայի երկրների զարգացման հիմնական միտումները1918- 1939թթ. Վերսալ-Վաշինգտոնյան աշխարհակարգը միջազգային հարաբերությունները երկու համաշխարհային պատերազմների միջև ընկած ժամանակահատվածում: 2. Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը (1939-1945 թթ).Եվրոպայի և Ամերիկայի երկրների զարգացման հիմնական միտումները 20-րդ դարի երկրորդ կեսին. Միջազգային համակեցական նոր միջավայրի ձևավորումը. Ազգերի Լիգա-ՄԱԿ: 3. Երկբևեռ համակարգի փլուզումը. Միաբևեռ աշխարհակարգի ձևավորումը. Աշխարհը 3-րդ հազարամյակ-ի սկզբին.Հետարդյունաբերական հասարակությունը. արդի հիմնախնդիրները:
1101	Խորհրդային Ռուսաստանի և ԽՍՀՄ-ի պատմություն (1917-1991)	6
7-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ35 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է գիտաճանաչողական գործընթացի միջոցով ուսանողներին քաջատեղյակ դարձնել Ռուսաստանի (1917-1922) և ԽՍՀՄ պատմության հիմնախնդիրներին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու Ռուսաստանի պատմության նորագույն ժամանակաշրջանի հիմնախնդիրները, 2. գիտակցելու Ռուսաստանի խաղացած դերը հայերի պատմական ճակատագրում և լուսաբանելու ներկա զարգացումները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. գիտահետազոտական գործունեության ընթացքում կիրառելու ուսումնառության ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքներ, 4. գնահատելու Ռուսաստանի և ԽՍՀՄ-ի տեղն ու դերը միջազգային ասպարեզում՝ համեմատելով այն ժամանակաշրջանի այլ խոշոր երկրների հետ 5. Պատկերացում ունենալ Ռուսաստանի պատմության հիմնահարցերի վերաբերյալ՝ օգտագործելով պատմականության սկզբունքը 3. Описание Դասընթացի նպատակն է գիտաճանաչողական գործընթացի միջոցով ուսանողներին քաջատեղյակ դարձնել Ռուսաստանի (1917-1922) և ԽՍՀՄ պատմության հիմնախնդիրներին: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություններ: 2. Գործնական աշխատանքներ և սեմինարներ։ 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Хрестоматия по истопии России. 1917-1945. М., 1996 Хрестоматия по истопии России. 1946-1995. М., 1996 Барсенков А.С. Введение в собременныю Российскую историю. М., 2002 Верт Н. Историю советского государства. 1900-1991 г. М., 1996 История России в навейшее время. 1985-2009.Под ред. Безбородова А.Б., М. 2010 История России с начала XIX века до начало XX века Под. ред. Сахарова А. Н. т.2, М.2015 Новейшая история Отечества XX века. Т.1-2, М. 1998 Отечественная история XX век., М., 1999. 7. Основная часть курса 1. Հոկտեմբերյան հեղաշրջումը Ռուսաստանում 1917 թ.: 2. Քաղաքացիական պատերազմը Ռուսաստանում (1917-1922 թթ.): 3. Ազգային հարցը և ազգային քաղաքականությունը ԽՍՀՄ-ում 1917-1930-ական թթ.: Անդրֆեդերացիայի կազմավորումը: 4. Խորհրդային պետության արտաքին քաղաքականությունը 1917-1930-ական թթ.: 5. Վարչահրամայական համակարգի հաստատումը ԽՍՀՄ-ում և ստալինյան բռնաճնշումները 1930-ական թվականներին: 6. ԽՍՀՄ-ը Հայրենական Մեծ պատերազմի տարիներին: 7. ԽՍՀՄ-ը Գորբաչովյան վերակառուցման տարիներին: 8. Ազգային հիմնահարցը ԽՍՀՄ-ում վերակառուցման տարիներին և հետխորհրդային շրջանում: 9. ԽՍՀՄ փլուզումը:
1106	Հայոց պատմության աղբյուրագիտություն	6
7-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ34 1. Цель курса · ներկայացնել հայոց պատմության հնագույն և հին շրջանների աղբյուրագիտության հիմնախնդիրները, · լուսաբանել Հայաստանի միջնադարյան պատմության աղբյուրագիտության հիմնահարցերը, · քննարկել հին և միջնադարյան պատմագրական ուղղությունների և առանձին հեղինակների մեթոդաբանությունը, · ներկայացնել հայոց պատմության նոր և նորագույն շրջանում առաջացած աղբյուրների տիպերը, դրանց առանձնահատկությունները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ծանոթացնելու հայոց պատմության սկզբնաղբյուրների հիմնական խմբերին, 2. ներկայացնելու հայ և օտար սկզբնաղբյուրների հիմնական առանձնահատկությունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. բացահայտելու և լուսաբանել հայոց պատմության սկզբնաղբյուրների առանձնահատկությունները և դրանց հետ աշխատելու մեթոդները, 4. քննարկելու հայոց պատմության սկզբնաղբյուրները համաշխարհային աղբյուրագիտության համատեքստում, 5. վերլուծելու այն սկզբունքները, որոնցով պետք է առաջնորդվի մերօրյա պատմաբանը տարաբնույթ սկզբնաղբյուրների հետ աշխատելիս: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. վերլուծելու և արժևորելու փաստերը, կատարել հետևություններ, 7. գնահատելու տարատեսակ սկզբնաղբյուրները: 3. Описание · ներկայացնել հայոց պատմության հնագույն և հին շրջանների աղբյուրագիտության հիմնախնդիրները, · լուսաբանել Հայաստանի միջնադարյան պատմության աղբյուրագիտության հիմնահարցերը, · քննարկել հին և միջնադարյան պատմագրական ուղղությունների և առանձին հեղինակների մեթոդաբանությունը, · ներկայացնել հայոց պատմության նոր և նորագույն շրջանում առաջացած աղբյուրների տիպերը, դրանց առանձնահատկությունները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ, 2. գիտական բանավեճերի կազմակերպում և քննարկում, 3. դիդակտիկ նյութերի ցուցադրություն և փաստավավերագրական ֆիլմերի դիտում: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատմամբ դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Մատենագիրք Հայոց, հ. Ա - Ի, Ե., 2003 - 2014 (20 հատորներում ընդգրկված են 5-12-րդ դարերի բոլոր հայ մատենագիրների երկերի բնագրերը) Մելիք-Բախշյան Ստ., Հայոց պատմության աղբյուրագիտություն, Ե., 1996 Հայ ժողովրդի պատմության քրեստոմատիա, հ. I, Ե., 2007, Հայ ժողովրդի պատմության քրեստոմատիա, հ. II, Ե., 2011, «Օտար աղբյուրները Հայաստանի և հայերի մասին» մատենաշար: 7. Основная часть курса 1. Հայոց պատմության հնագույն շրջանի սկզբնաղբյուրները, 2. Հայոց պատմության հին շրջանի սկզբնաղբյուրները, 3. Հայոց պատմության միջնադարյան շրջանի սկզբնաղբյուրները, 4. Հայոց պատմության զարգացած միջնադարի սկզբնաղբյուրները, 5. Հայոց պատմության ուշ միջնադարյան շրջանի սկզբնաղբյուրները, 6. Հայոց պատմության նոր շրջանի սկզբնաղբյուրները, 7. Հայոց պատմության նորագույն շրջանի սկզբնաղբյուրները:
1101	Կովկասյան և հարակից տարածաշրջանի երկրների պատմություն	3
6-րդ կիսամյակ 8 ժամ դասախոսություն, 2 ժամ սեմինար 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ38 1. Цель курса Ուսանողներին ներկայացնել Կովկասյան և մերձավորարևելյան երկրներից Թուրքիայում, Իրանում, Իրաքում, Սիրիայում, Լիբանանում 20-րդ դարի սկզբից մինչև 21-րդ դարի առաջին և երկրորդ տասնամյակներում ընթացող աշխարհաքաղաքական, տարածաշրջանային հասարակական-քաղաքական, տնտեսական, էթնիկ-կրոնադավանաբանական, մշակութային գործընթացներին: Ոուսանողներին ծանոթացնել Կովկասին հարևան Թուրքիայում և Իրանում, ինչպես նաև Մերձավոր և Միջին Արևելքի տարածաշրջանի առանձին երկրներում՝ Իրաքում, Սիրիայում և Լիբանանում, տեղի ունեցող գործընթացներին՝ խորը ուսումնասիրելով տեղի իրողություններն ու գործընթացները վերոհիշյալ ժամանակահատվածում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու Թուրքիայում, Իրանում, Իրաքում, Սիրիայում, Լիբանանում տեղի ունեցող գործընթացները, 2. մատնանշելու այժմյան աշխարհաքաղաքական և աշխարհատնտեսական զարգացումներում տարածաշրջանի ուրույն դերն ու նշանակությունը, իսլամական գործոնի ազդեցության իրողությունները, վերհանել դրանց պատճառները, 3. վեր հանելու Թուրքիայում, Իրանում, Արաբական աշխարհում տեղ գտած զարգացումների վերաբերյալ հիմնահարցերը, 4. բացատրելու արագ ընթացող աշխարհաքաղաքական և աշխարհատնտեսական զարգացումներով պայմանավորված վերոհիշյալ երկրներում և Հայաստանին հարակից տարածաշրջաններում արդի միջազգային հարաբերություններում առկա միտումները, 5. պարզաբանելու կազմելու 20-րդ դարում և 21-րդ դարի առաջին և երկրորդ տասնամյակներում մուսուլմանական աշխարհում և դրանից դուրս տեղի ունեցող զարգացումների վերաբերյալ, 6. լուսաբանելու 9/11-ից հետո մուսուլմանական երկրներում տեղ գտած զարգացումները, Իրաքում ընթացող գործընթացները, 2010 թ. արաբական մի շարք երկրներում սկսված վերափոխումները Սիրիայում ընթացող պատերազմը, Կենտրոնական Ասիայում, Կովկասում նկատվող փոփոխությունները և այլն, 7. ճանաչելու Թուրքիայի, Իրանի, Արաբական աշխարհի ազդեցիկ մի շարք երկրների առանձնահատկությունները` ռազմաքաղաքական, հասարակական-տնտեսական, գաղափարական, ֆինանսական, քարոզչական: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 1. ունենալ Կովկասին հարակից, Մերձավոր և Միջին Արևելքի տարածաշրջանի քաղաքական իրադարձությունները համակողմանի ներկայացնելու հմտություններ, 2. մասնակցելու Կովկասին հարակից, Մերձավոր և Միջին Արևելքի տարածաշրջանին առնչվող միջազգային և հանրապետական գիտագործնական քննարկումներին, 3. իրականացնելու ինքնուրույն և խմբային աշխատանքներ, միջոլորտային հետազոտությունների վերլուծություն, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 4. մասնակցել բազմաբնույթ քննարկումներին, վերլուծելու առկա խնդիրները և գնահատելու դրանց լուծման համար անհրաժեշտ հնարավորությունները, 5. պատրաստել զեկույցներ, ներկայացնելու հետազոտական աշխատանքների արդյունքները, վարելու գիտական բանավեճեր: 3. Описание Ուսանողներին ներկայացնել Կովկասյան և մերձավորարևելյան երկրներից Թուրքիայում, Իրանում, Իրաքում, Սիրիայում, Լիբանանում 20-րդ դարի սկզբից մինչև 21-րդ դարի առաջին և երկրորդ տասնամյակներում ընթացող աշխարհաքաղաքական, տարածաշրջանային հասարակական-քաղաքական, տնտեսական, էթնիկ-կրոնադավանաբանական, մշակութային գործընթացներին: Ոուսանողներին ծանոթացնել Կովկասին հարևան Թուրքիայում և Իրանում, ինչպես նաև Մերձավոր և Միջին Արևելքի տարածաշրջանի առանձին երկրներում՝ Իրաքում, Սիրիայում և Լիբանանում, տեղի ունեցող գործընթացներին՝ խորը ուսումնասիրելով տեղի իրողություններն ու գործընթացները վերոհիշյալ ժամանակահատվածում: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն 2. հանձնարարված գրականության ընթերցում 3. մասնակցություն քննարկումներին 4. ինքնուրույն հետազոտություն 5. խմբային աշխատանք 6. խնդրի լուծման սցենարների կազմում 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Բայբուրդյան Վ., Իսլամը ր նրա գաղափարական-քաղաքական դրսևորումները մահմեդական պետությունների քաղաքականության մեջ և միջազգային հարաբերություններում, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, // «Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ», հատ. XXV, Ե., 2006: Կարապետյան Ռ., «Արաբական երկրների նոր և նորագույն պատմություն», Բուհական Դասագիրք, Ե., 2019: Գրիգորյան Ս., Սիրիական հակամարտությունը 2011-2020 թթ., Երևան, ԵՊՀ հրատ, 2020: Հովսեփյան Լ, Թուրքիայի զինված ուժերի արդիականացումն ու ռազմաարդյունաբերությունը., Եր., 2010: Pinar Bilgin, Regional Security in the Middle East, A critical Perspective, Routledge, 2005. Hinnebusch R., International Politics of the Middle East, Manchester University Press, 2003. Regional Powers in the Middle East, New Constellations after the Arab Revolts, Palgrave Macmilan, 2014. А. Ю. Олимпиев, А.М. Хазанов Международные проблемы Ближнего Востока 1960-е-2013, М., 2013. Бакланов А.Г. Ближний Восток на рубеже XXI века: К созданию системы коллективной безопасности., М:МГИМО, 2001. 0. Турция между Европой и Азией. Итоги европейзации на исходе XX века М. Институт востоковедения РАН, 2001, 536 с. Иран в современном мире под ред. Е.М. Кожокина, М., 2003. Турция в XX веке Центр науч.-информ. Исслед. Глобал. И регион. Пробл. Отдел Азии и Африки, М., 2002. Киреев Н. Г. История Турции XX век, М., 2007. 7. Основная часть курса Ներածական մաս. Դասընթացի նպատակներն ու խնդիրները: Դասընթացի վերաբերյալ գրականության և աղբյուրների տեսություն: Դասընթացի կառուցվածքի, քննարկվող հիմնահարցերի, դասավանդման մեթոդների ներկայացում: 1. Մերձավորարևելյան տարածաշրջանը 20-րդ դարում և միջազգային հարաբերությունները, Թուրքիայի Հանրապետության ստեղծումն ու հետագա իրողությունները։ Փեհլեվիների դինաստիայի հաստատումն ու տարածաշրջանային իրողությունները։ 2. Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո Իրաքում, Սիրիայում, Լիբանանում անգլիական և ֆրանսիական մանդատային իշխանության հաստատումն ու հետագա գործընթացները։ 3. Իրաքի, Սիրիայի, Լիբանանի անկախացումն ու հետագա դերակատարումը Մերձավոր և Միջին Արևելքի տարածաշրջանում 20-րդ դարի կեսերին։ 4. Իրանի քաղաքականությունը տարածաշրջանում 20-րդ դարում։ 1978-1979 թթ. Իսլամական հեղափոխությունն ու դրա ազդեցությունը տարածաշրջանում։ 5. Պարսից ծոցի առաջին պատերազմը 1991 թ. և տարածաշրջանային զարգացումները։ 6. Արդարություն և Զարգացում կուսակցության իշխանության գալը Թուրքիայում 2002 թ.։ 7. Բաշար ալ-Ասադի իշխանության գալը Սիրիայում 2000 թ. և նոր իրողությունները։ 8. Սադամ Հուսեինի իշխանության տապալումը 2003 թ., Իրաքը հետսադամյան տարիներին։ 9. Սիրիական ճգնաժամը և Մերձավոր և Միջին Արևելքի տարածաշրջանը 21-րդ դարի երկրորդ տասնամյակում։ Լիբանանը 21-րդ դարի առաջին և երկրորդ տասնամյակներում։ 10. Իրաքը, Թուրքիան և ԻԻՀ-ն 21-րդ դարի առաջին և երկրորդ տասնամյակներում։
1102	Արդի դարաշրջանի պատմություն (1750-1918 թթ․)	9
6-րդ կիսամյակ 20 ժամ դասախոսություն, 10 ժամ սեմինար 7.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1102/Բ33 1. Цель курса · ներկայացնել Արևմտյան քաղաքակրթության պատմության արդիության ժամանակաշրջանը՝ 18-րդ դարի կեսից 20-րդ դարի սկիզբ, · քննարկել համաշխարհային կարևորության այնպիսի երևույթներ, ինչպիսիք են արդյունաբերական հեղափոխությունը, Լուսավորականության և հեղափոխությունների դարաշրջանը, արդիականացման և ազգաշինության հարացույցերը Եվրոպայում, Ֆրանսիական հեղափոխության և Նապոլեոնյան ժամանակաշրջանը, Վիեննայի աշխարհակարգը և եվրոպական հավասարակշռությունը, ԱՄՆ-ի ձևավորումը և կայացումն իբրև համաշխարհային տերություն, եվրոպական համաշխարհային տերությունների արտաքին և գաղութային քաղաքականությունը, միջազգային հարաբերությունները, ուժերի հավասարակշռությունն ու ռազմաքաղաքական դաշինքների ձևավորումը, Առաջին համաշխարհային պատերազմը: · ձևավորել պատմական մտածողության հմտություններ՝ նպաստելով ուսանողների քննական մտածողության զարգացմանը։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ըմբռնել 18-րդ դարի կեսից 20-րդ դարի սկիզբ ընկած ժամանակահատվածում Արևմտյան քաղաքակրթության հասարակական, քաղաքական, տնտեսական, միջազգային և աշխարհաքաղաքական իրադարձությունների պատմական նշանակությունը, ֆրանսիական հեղափոխության և արդյունաբերական հեղափոխության պատմաքաղաքական նշանակությունը և հետևանքները: 2. հասկանալ եվրոպական միջազգային հանրության, միջազգային համակարգի, աշխարհակարգի և եվրոպական հավասարակշռության համակարգի հիմնախնդիրները ու միջազգային հակասությունների և ռազմաքաղաքական դաշինքների ու բաժանարար գծերի առաջացման պատճառներն ու հետևանքները, միջազգային հակամարտության և համագործակցության հարացույցերը, 3. բացատրել և համեմատել առանցքային երկրների արդիականացման հարացույցները, և Առաջին աշխարհամարտի պատճառներն ու հետևանքները, և որպես արդյունք, միջազգային հարաբերությունների նոր համակարգի հիմնարար սկզբունքները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. դրսևորել պատմական մտածողության հմտություններ, այն է՝ ներկայացնել, վերլուծել և մեկնաբանել տվյալ ժամանակաշրջանի պատմական զարգացումների և գործընթացների պատճառներն ու հետևանքները, նմանություններն ու տարբերությունները, փոփոխություններն ու շարունակականությունը ժամանակի և տարածության մեջ։ 5. ձեռք բերված գիտելիքների հիման վրա՝ ավելի խորը և համապարփակ ընկալել ու վերլուծել պատմական գործընթացները, և այդ ընկալումների հենքի վրա ըմբռնել արդի համաշխարհային պատմության համատեքստում տեղի ունեցող միջազգային, տնտեսական և հասարակական կերպափոխությունների տրամաբանությունը: 6. վերլուծել և համաշխարհային պատմության համատեքստում գնահատել արդիության և արևմտյան քաղաքակրթության ժառանգությունը, միջմշակութային հանդիպումների ազդեցությունը հասարակությունների փոխակերպության վրա, ստացած գիտելիքները կիրառել մասնագիտական գործունեության մեջ: 7. կիրառել քննական մտածողության հմտություններ, ինքնուրույն դատողություններ արտահայտել արդի դարաշրջանի Եվրոպայի և Ամերիկայի պատմական փորձառության վերաբերյալ՝ հիմնավորելով դրանք փաստարկներով: 8. ձեռք բերված գիտելիքների և ընկալումների հենքի վրա ըմբռնել և համեմատել արդի համաշխարհային պատմության համատեքստում տեղի ունեցող աշխարհաքաղաքական և հասարակական փոփոխությունների տրամաբանությունը: 3. Описание · ներկայացնել Արևմտյան քաղաքակրթության պատմության արդիության ժամանակաշրջանը՝ 18-րդ դարի կեսից 20-րդ դարի սկիզբ, · քննարկել համաշխարհային կարևորության այնպիսի երևույթներ, ինչպիսիք են արդյունաբերական հեղափոխությունը, Լուսավորականության և հեղափոխությունների դարաշրջանը, արդիականացման և ազգաշինության հարացույցերը Եվրոպայում, Ֆրանսիական հեղափոխության և Նապոլեոնյան ժամանակաշրջանը, Վիեննայի աշխարհակարգը և եվրոպական հավասարակշռությունը, ԱՄՆ-ի ձևավորումը և կայացումն իբրև համաշխարհային տերություն, եվրոպական համաշխարհային տերությունների արտաքին և գաղութային քաղաքականությունը, միջազգային հարաբերությունները, ուժերի հավասարակշռությունն ու ռազմաքաղաքական դաշինքների ձևավորումը, Առաջին համաշխարհային պատերազմը: · ձևավորել պատմական մտածողության հմտություններ՝ նպաստելով ուսանողների քննական մտածողության զարգացմանը։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն 2. Սեմինար-քննարկումներ 3. Ինքնուրույն հետազոտական աշխատանք 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Peter Von Sivers, Charles Desnoyers, George B. Stow, Patterns of World History: Volume Two: from 1400. Fourth Edition. New York and Oxford: Oxford University Press, 2021. Norman Davies, Europe: A History. New York: Harper Perennial, 1998. John M. Merriman, A History of Modern Europe: from the Renaissance to the Present. New York and London: W. W. Norton & Company, 2010. Hause S. and Maltby W., Western Civilization: A History of European Society, 2nd edition. Thomson Wadsworth, 2004. The Oxford History of Modern Europe. Edited by T. C. W. Blanning. Oxford: Oxford University Press, 2000. Eric Foner, Give Me Liberty!: An American History, Full Sixth Edition. New York: W.W. Norton & Company, 2019. Albert S. Lindemann, A History of Modern Europe From 1815 to the Present. Oxford: Wiley-Blackwell, 2013. David S. Mason, A Concise History of Modern Europe: Liberty, Equality, Solidarity. Third Edition. New York and London: Rowman & Littlefield, 2015. Всемирная история: в 6 т. / гл. ред. А.О. Чубарьян; Ин-т всеобщ, истории РАН. Т. 5: Мир в XIX веке : на пути к индустриальной цивилизации / отв. ред. В.С. Мирзеханов. Москва: Наука, 2014. 0. Новая история стран Европы и Америки. Начало 1870-х годов - 1918 г.: Учебник / Под ред. И. В. Григорьевой. Москва: Изд-во МГУ, 2001. Новая история стран Европы и Америки: учеб. для вузов / И. М. Кривогуз, В. Н. Виноградов, Н. М. Гусева и др.; под ред. И. М. Кривогуза. 5-е изд, стереотип. М. : Дрофа, 2005. Новая история стран Европы и Америки. XVI-XIX века. В 3 частях. Часть 3, Под ред. А. М. Родригеса, М.В. Пономарева. М.: Изд. центр ВЛАДОС, 2008. Первая мировая война и судьбы европейской цивилизации. Под ред. Л.С. Белоусова, А.С. Маныкина. М.: Изд. Московского университета, 2014. 7. Основная часть курса 1. Աշխարհը արդիության շեմին. մարտահրավերների և պատասխանների հարացույցերը, 2. Լուսավորականության և հեղափոխությունների դարաշրջանը. անգլիական, ամերիկյան և ֆրանսիական հեղափոխությունները, արդյունաբերական հեղափոխությունը 3. Նապոլեոնյան Եվրոպան, Վիեննային աշխարհակարգը, մեծ տերությունները և եվրոպական հավասարակշռությունը 19-րդ դարում 4. Արդիականացման հարացույցերը, ազատական հեղափոխություները և ազգային համախմբման գործընթացները Եվրոպայում: 5. Արևմտյան կիսագունդը և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները: 6. Միջազգային հարաբերությունները 1870-1914 թթ. և Առաջին համաշխարհային պատերազմը:
1101	Օսմանյան կայսրության պատմություն (XIX դ․վերջ -XX դ․ սկիզբ)	3
5-րդ կիսամյակ 8 ժամ դասախոսություն, 2 ժամ սեմինար 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ32 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին ծանոթացնել XIX-XX դդ. սկիզբի Օսմանյան կայսրության պատմության հիմնահարցերին՝ հասարակական-պետական կառուցվածքին, պետության արդիականացման փուլերին, առանցքային խնդիրներին, քաղաքական շարժումներին, գաղափարախոսություններին, ինչպես նաև կայսրության փլուզման պատճառներին: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու XIX-XX դդ. սկիզբի Օսմանյան կայսրության պատմության հիմնախնդիրները, 2. բացատրելու XIX-XX դ. սկիզբի Օսմանյան կայսրության խաղացած դերը միջազգային ասպարեզում ընթացած գործընթացներում, 3. լուսաբանելու սոցիալ-քաղաքական իրողությունների ազդեցությունը Օսմանյան կայսրությունում ընթացող գործընթացների վրա, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծելու և գնահատելու XIX-XX դ. սկիզբի Օսմանյան կայսրության պատմությանը առնչվող հարցերը, հատկակես տվյալ ժամանակահատվածի միջազգային հարաբերություններում ու արտատարածաշրջանային գործընթացների համատեքստում, 5. հասկանալու և վերլուծելու տվյալ ժամանակահատվածի Օսմանյան կայսրությունում ընթացող սոցիալ-քաղաքական իրողությունները, որդեգրած ներքին և արտաքին քաղաքականությունը, մեծ տերությունների մեծացող ազդեցությունը, ազգային փոքրամասնությունների կարգավիճակը. 6. պարզաբանելու Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցող գործընթացների պատճառահետևանքային կապերը: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. օգտվելու տեղեկատվական տարատեսակ աղբյուրներից, ինչպես նաև քննական վերլուծության ենթարկելու այդ պատմափուլի առանցքային նշանակություն ունեցող գրականությունը, 8. կիրառելու տեսական և մասնագիտական գիտելիքներն ու մեթոդոլոգիական հմտությոնները գիտական հարթակներում, 9. վերլուծելու փաստերը և կատարելու անհրաժեշտ համեմատական եզրահանգումներ: 3. Описание Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին ծանոթացնել XIX-XX դդ. սկիզբի Օսմանյան կայսրության պատմության հիմնահարցերին՝ հասարակական-պետական կառուցվածքին, պետության արդիականացման փուլերին, առանցքային խնդիրներին, քաղաքական շարժումներին, գաղափարախոսություններին, ինչպես նաև կայսրության փլուզման պատճառներին: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ, 2. սեմինար պարապունքներ, 3. քննարկում/բանավեճ /դերախաղ, 4. բանավոր ներկայացում, 5. գրավոր ներկայացում (էսսե, զեկույց և այլն), 6. անհատական և խմբային աշխատանք 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Բայբուրդյան Վ., Օսմանյան կայսրության պատմություն, Եր., 2011: Թուրքիայի Հանրապետության պատմություն, Եր., 2018: Васильев Л.С. История Востока. Том I, М., 2014. Киреев Н., История Турции XX век, М., 2007. Финкель К., История Османской империи, М., 2012. Findley C., The Turks in World History, Oxford University Press, 2004. Finkel C., Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300- 1923. Basic Books, 2005. Howard D., A History of the Ottoman Empire. Cambridge: Cambridge University, 2017. 7. Основная часть курса 1. Թանզիմաթներն ու դրանց արդյունքները: 2. «Նոր օսմանների» գաղափարները և սահմանադրական շարժումը: Միդհաթյան Սահմանադրությունը: 3. Օսմանյան կայսրությունը Աբդուլ Համիդ II օրոք: 4. Երիտթուրքական շարժման ձևավորումը և 1908 թ. երիտթուրքական հեղաշրջումը: Երիտթուրքական իշխանության ղեկավարման տարիները: 5. Օսմանիզմ, պանիսլամիզմ և պանթյուրքիզմ: 6. Օսմանյան կայսրությունն Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին: Մուդրոսի զինադադարը և երիտթուրքերի դատավարությունները: 7. Քեմալական շարժումը և հանրապետության հռչակումը: 8. Հայերը Օսմանյան կայսրությունում (XIX-XX դ. սկիզբ):
1101	Ռուսաստանի պատմություն (XIX դ․ երկրորդ կես-XX դ․ սկիզբ)	3
6-րդ կիսամյակ 8 ժամ դասախոսություն, 2 ժամ սեմինար 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ31 1. Цель курса · ուսանողին տրամադրել համակողմանի գիտելիքներ 19-րդ դարի երկրորդ կեսի և 20-րդ դարի առաջին երկու տասնամյակների Ռուսաստանի պատմության վերաբերյալ, · ծանոթացնել Ալեքսանդր Երկրորդի, Ալեքսանդր Երրորդի և Նիկոլայ Երկրորդի կառավարման ժամանակահատվածի Ռուսաստանի պետական կառույցին ու դրա վերափոխումներին, Ռուսաստանում տեղի ունեցած բարեփոխումներին, հեղափոխությունների առաջացման պատճառները, ընթացքն ու հետևանքները, կուսակցական համակարգի և պառլամենտարիզմի ձևավորման գործընթացին, · օժանդակել ուսանողներին՝ ժամանակաշրջանի մասին առավել ընդգրկուն պատկերացումներ կազմելու և դրանք իրենց մասնագիտական հմտություններում օգտագործելու: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. հիմնական ուղղություններով ներկայացնել Ռուսաստանի 19-րդ դարի երկրորդ կեսի և 20-րդ դ. առաջին երկու տասնամյակների պատմության բոլոր առանցքային ու կարևոր խնդիրները, 2. թվարկել, դասակարգել և ներկայացնել ժամանակաշրջանի պատմության հիմնական սկզբնաղբյուրները, քննական վերլուծության ենթարկել այդ պատմափուլի առանցքային նշանակություն ունեցող գրականությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. Ռուսաստանի պատմության այդ ժամանակաշրջանի գործընթացները վերլուծել և տալ դրանց գնահատականները, 4. գիտահետազոտական գործունեության ընթացքում կիրառել ուսումնառության ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքներ, 5. գնահատել Ռուսաստանի տեղն ու դերը միջազգային ասպարեզում, համեմատելով այն ժամանակաշրջանի այլ խոշոր երկրների հետ, 6. պատկերացում ունենալ Ռուսաստանի պատմության հիմնահարցերի վերաբերյալ՝ օգտագործելով պատմականության սկզբունքը: 3. Описание · ուսանողին տրամադրել համակողմանի գիտելիքներ 19-րդ դարի երկրորդ կեսի և 20-րդ դարի առաջին երկու տասնամյակների Ռուսաստանի պատմության վերաբերյալ, · ծանոթացնել Ալեքսանդր Երկրորդի, Ալեքսանդր Երրորդի և Նիկոլայ Երկրորդի կառավարման ժամանակահատվածի Ռուսաստանի պետական կառույցին ու դրա վերափոխումներին, Ռուսաստանում տեղի ունեցած բարեփոխումներին, հեղափոխությունների առաջացման պատճառները, ընթացքն ու հետևանքները, կուսակցական համակարգի և պառլամենտարիզմի ձևավորման գործընթացին, · օժանդակել ուսանողներին՝ ժամանակաշրջանի մասին առավել ընդգրկուն պատկերացումներ կազմելու և դրանք իրենց մասնագիտական հմտություններում օգտագործելու: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություններ: 2.Գիտական բանավեճերի և սեմինարների անցկացում: 3. Ֆիլմերի դիտում: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակչ գնահատման դասընթաց · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -2 միավոր · Ընթացիկ ստուգումներ- 6 միավոր · Ինքնուրույն աշխատանք - 4 միավոր Նախատեսված է 4 միավորանոց մեկ գրավոր ընթացիկ քննություն։ Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ ընթացիկ քննությունը բանավոր է և նույնպես գնահատվում է 4 միավորանոց համակարգով։ Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Бьюкенен Д., Моя миссия в России, М., 2006. Витте С., Избранние воспоминания, М., 1990. Зыгар М., Империя должна умереть, М., 2018. Маклаков В., Первая государственная дума, М., 2006. Омельченко Н. А., История государственного управления в России, М., 2008. Сахарова А. Н., Новейшая история России, М., 2015. Федорова В. А., История России: XIX-начала XX в., М., 2006. 7. Основная часть курса 1. Ռուսաստանը 1860-1870-կան թթ. բարեփոխումների պատմական նախադրյալները, ընթացքը, արդյունքները, 2. Ալեքսանդր Երրորդի ներքին ու արտաքին քաղաքականության առանձնահատկությունները 3. 1904-1905 թթ. ռուս-ճապոնական պատերազմը և Ռուսաստանի միջազգային մեկուսացումը, 4. 1905-1907 թթ. ռուսական առաջին բուրժուադեմոկրատական հեղափոխությունը, 5. Պառլամենտարիզմի ձևավորումը Ռուսաստանում, 6. Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականությունը Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրյակին և դրա ընթացքում, 7. Ցարական վարչակարգի տապալումը և իշխանության նոր մարմինների ստեղծումը:
1106	Հայոց նոր դարաշրջանի պատմություն (XIX դ․ վերջ- XX դ․ սկիզբ)	6
5-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ30 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին մատուցել Հայոց նոր շրջանի պատմության` 1877-1918 թթ. պատմափուլն ընդգրկող ժամանակահատվածի հիմնախնդիրները, բազմաթիվ նորահայտ վավերագրերի օգտագործմամբ կամ փաստերի նորովի մեկնաբանմամբ ձևավորել պատմության մի շարք առանցքային և հետաքրքրություն ներկայացնող խնդիրների` արդի պահանջներին համապատասխան իմացություն: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. վերարտադրել ուսումնասիրվող շրջանի քիչ թե շատ կարևոր իրադարձությունները, 2. լուսաբանել ուսումնասիրության առարկա շրջանի Հայոց պատմության առանցքային խնդիրները, 3. ներկայացնել վերոհիշյալ շրջանի պատմության մինչ վերջերս «սպիտակ» համարվող էջերը, մատնանշել այդ ոլորտում առայսօր առկախ խնդիրները, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծել և նորովի մեկնաբանել հայոց ազատամարտի, Հայկական հարցի, Հայոց ցեղասպանության և այլ հիմնախնդիրների հետ կապված մի շարք կնճռոտ խնդիրներ, 5. իրատեսորեն գնահատել այն անբարենպաստ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, որում հայտնվել էր հայ ժողովուրդը այդ տարիներին, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. համադրել և վերլուծել փաստերը, Ճիշտ ու օբյեկտիվ եզրահանգումներ կատարել, 7. դասընթացի տարբեր հիմնախնդիրների վերաբերյալ զեկուցումներ պատրաստել և գիտական բանավեճեր վարել: 3. Описание Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին մատուցել Հայոց նոր շրջանի պատմության` 1877-1918 թթ. պատմափուլն ընդգրկող ժամանակահատվածի հիմնախնդիրները, բազմաթիվ նորահայտ վավերագրերի օգտագործմամբ կամ փաստերի նորովի մեկնաբանմամբ ձևավորել պատմության մի շարք առանցքային և հետաքրքրություն ներկայացնող խնդիրների` արդի պահանջներին համապատասխան իմացություն: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. սեմինար, 3. ռեֆերատի պատրաստում: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Կարապետյան Մ. Ս., Հայաստանը 1912-1920 թվականներին, ուսումնական ձեռնարկ բուհերի համար, Եր., 2003: Հայոց պատմություն, դասագիրք բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների համար, խմբ. Հր. Ռ. Սիմոնյանի, Եր., 2012: Հայոց պատմություն, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, հատոր III, Նոր ժամանակաշրջան (XVII դարի երկրորդ կես - 1918 թ.), գիրք առաջին (XVII դարի երկրորդ կես - XIX դարի վերջ), Եր., 2010: Հայոց պատմություն, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, հատոր III, Նոր ժամանակաշրջան (XVII դարի երկրորդ կես - 1918 թ.), գիրք երկրորդ (1901-1918), Եր., 2010: 7. Основная часть курса 1. Հայոց նոր շրջանի պատմության սկզբնաղբյուրները և ուսումնասիրվածությունը: 2. Հայկական հարցը (բովանդակությունը և ծագումը, հարցի միջազգայնացումը և էվոլյուցիան մինչև 1918 թվականը): 3. Ազգային-ազատագրական պայքարի զինված փուլը (ազատագրական խմբակները և կազմակերպությունները, քաղաքական կուսակցությունների ձևավորումը, ազատամարտի ձևերը, փուլերը և հիմնական դրվագները): 4. Հայոց ցեղասպանությունը (հայերի բնաջնջման աբդուլհամիդյան ծրագիրը և դրա իրագործման սկիզբը, կիլիկիահայերի ջարդերը, Հայոց մեծ եղեռնը): 5. Հայաստանը XX դ. սկզբին: 6. Հայ ժողովուրդը Առաջին աշխարհամարտի տարիներին: 7. Հայաստանը Ռուսաստանյան 1917 թ. հեղափոխությունների շրջանում: Հայաստանի Հանրապետության հռչակումը:
1104	Նախնադարյան հասարակության պատմություն	3
1-ին կիսամյակ 10 ժամ դասախոսություն 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ16 1. Цель курса · ուսանողներին պատկերացում տալ նախնադարյան հասարակության ձևավորման, զարգացման և քայքայման հիմնական փուլերի մասին, · երկրագնդի բնակչության ընդհանուր հնագիտա-ազգագրական հենքի վրա բացահայտել տվյալ հասարակության զարգացման օրինաչափությունները և քայքայման ձևերը: · վեր հանել սոցիոգենեզի և կուլտուրոգենեզի գործընթացների առանձնահատկությունները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. հնագիտա-ազգագրական տեղեկությունների հիման վրա կատարել հետազոտական աշխատանք, լուսաբանելու նախնադարյան հասարակության զարգացման առանձին փուլերի ընդհանուր օրինաչափությունները և տեղական առանձնահատկությունները, 2. տիպաբանելու փաստացի հնագիտական և ազգագրական նյութը, 3. նկարագրելու նախնադարի հիմնական էտապները, 4. քննարկելու նախնադարի մասին գիտության հիմնական ուղղությունները և զարգացման միտումները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 5. լուսաբանելու նախնադարյան հասարակության զարգացման հիմնական փուլերը, 2. ճանաչելու և իրարից զանազանելու պատմական գործընթացների ընդհանրական և լոկալ դրսևորումները, 3. ծրագրավորելու նախնադարի պատմության տվյալների բազաների օբյեկտա-ռելացիոն կիրառությունը, 4. կողմնորոշվելու հնագույն մշակույթների զարգացման տեսական հարցերում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 5. վերլուծելու փաստեր և կատարել հետևություններ, 6. ստեղծագործաբար կիրառելու ստացած գիտելիքները տարբեր ոլորտներում: 3. Описание · ուսանողներին պատկերացում տալ նախնադարյան հասարակության ձևավորման, զարգացման և քայքայման հիմնական փուլերի մասին, · երկրագնդի բնակչության ընդհանուր հնագիտա-ազգագրական հենքի վրա բացահայտել տվյալ հասարակության զարգացման օրինաչափությունները և քայքայման ձևերը: · վեր հանել սոցիոգենեզի և կուլտուրոգենեզի գործընթացների առանձնահատկությունները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն 2. Գործնական պարապմունք 3. Դիդակտիկ նյութերի մատուցում 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Ալեքսեև Վ., Պերշից Ա., Նախնադարի հասարակության պատմություն, Ե., 2012: Ավետիսյան Պ., Հայկական լեռնաշխարհը XXIV-IX դդ. Պ.գ.դ. ատեն զեկուցման ձևով, Ե., 2014: Алексеев В., Становление человечества, Москва 1984. Борисковский П., Древнейшее прошлое человечества, Ленинград, 1979. Ефименко П., Первобытное общество, Москва, 1958. В. М. Массон Кавказский путь к цивилизации. Вопросы социокультурной интерпретации. В сб.: Древние общества Южного Кавказа. С.-Пб, 1997. Морган Л., Древнее общество, Ленинград, 1934. История первобытного общесва. Т. 1-3 Москва, 1983-1988. Кушнарева К. Х. Южный Кавказ в IX-IIтыс. до н. э. С.-Пб, 1996. 0. Массон В. М. Первые цивилизации, Ленинград, 1989. Семенов Ю., На заре человеческой цивилизации, Москва, 1989. Э. Тайлор, Первобытное общество, Москва, 1989. B Gasparyan, M. Arimura (ed.) Stone Age of Armenia, Knazawa, 2014. Stanford C., Allen J., Anton S., Exploring Biological Anthropology, Boston, 2010. Stone Age of Armenia, Kanazawa, 2014. 7. Основная часть курса 1. Ներածական մաս (պատմագրությունը և աղբյուրագիտությունը), 2. Նախնադարյան հասարակության պարբերացումը և ժամանակագրումը, մարդու չափոնիշները, մարդագոյացման շարժիչ ուժերը, 3. Մարդու ծագումը,, մարդու մերձավոր նախնիները (սահելանտրոպ, օրրորին, արդիպիտեկ), ավստրալոպիտեկները և ընտանիքը, ունակ մարդու հանդես գալը: Օլդուվայան մշակույթը և դրա դրսևորումները մեր տարածաշրջանում, 4. Հնագույն հոմինինները (homo ergaster, homo erectus, homo ancestor), Դմանիսիի մարդը և հնագույն միգրացիաները: Homo ancestor-ի հիմնահարցը, 5. Արխայիկ բանական և նեանդերթալյան մարդը, մարդկային հասարակության ծագումը. նախահամայնք, 6. Լեզվի և մտածողության առաջացումը, գաղափարական պատկերացումների ակունքները և նեանդերթալյան թաղումները 7. Մարդագոյացման գործընթացի ավարտը. Ժամանակակից մարդու առաջացման միակենտրոն, երկկենտրոն և բազմակենտրոն տեսակետները, 8. Համայնատոհմական կարգերի ծագումը, արտամուսնությունը և դրա առաջացման մասին գոյություն ունեցող վարկածները, 9. Վաղ տոհմական համայնք. Սոցիալ տնտեսական հարաբերությունները, համայնա-տոհմական կազմակերպումը, սեռատարիքային խմբերը, ամուսնությունը և ընտանիքը, կրոնի ծագումը, կրոնի վաղագույն ձևերը 10. Արտադրող տնտեսության առաջացումն ու զարգացումը, Ուշ տոհմական համայնք. Սոցիալ տնտեսական հարաբերությունները, համայնա-տոհմական կազմակերպումը, սեռատարիքային խմբերը, ամուսնությունը և ընտանիքը 11. Համալիր հասարակությունների ժամանակաշրջանը, մասնավոր տնտեսության առջաջացումը, դասակարգագոյացման և պետականագոյացման փուլը, քաղաքակրթագոյացման գործընթացների բազմազանությունը:
1101	Ռուսաստանի պատմություն (XVII դ․ վերջից-XIX դդ․ առաջին կես)	6
5-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ28 1. Цель курса · ծանոթացնել Ռուսաստանի պատմության զարգացման ընդհանուր օրինաչափություններին և միտումներին՝ ընդհանուր անդրադարձումներ կատարելով սլավոնական ժողովուրդների ձևավորմանը, Հին Ռուսիայի պատմությանն ու ռուսական մշակույթի անցյալին, · ուսանողներին գիտելիքներ հաղորդել Ռուսաստանի 17-րդ դարի վերջից մինչև 19-րդ դարի առաջին կեսի սոցիալ-տնտեսական զարգացման, հասարակական-քաղաքական կյանքի, ինչպես նաև արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ՝ հատուկ շեշտադրումներ կատարելով հայերի ազգային շահերին առնչվող խնդիրներին, · օժանդակել ուսանողներին՝ ժամանակաշրջանի մասին առավել ընդգրկուն պատկերացումներ կազմելուն և դրանք իրենց մասնագիտական հմտություններում օգտագործելուն: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու 17-19-րդ դարի Ռուսաստանի պատմության հիմնախնդիրները, 2. ընդհանուր գծերով լուսաբանելու նշված շրջանում Ռուսաստանի զարգացման հիմնական ուղղությունները, առանձնահատկությունները, 3. դասակարգելու ու ներկայացնելու Ռուսաստանի 17-19-րդ դարի առաջին կեսի պատմության հասարակական-քաղաքական զարգացման միտումները և ներքին ու արտաքին քաղաքականության առանձնահատկությունները, 4. ձևակերպել տարբեր հիմնախնդիրների վերաբերյալ Ռուսաստանի դերակատարությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 5. Ռուսաստանի տվյալ պատմական փուլի հիմնախնդիրների բովանդակության վերաբերյալ դրսևորել ինքնուրույն մոտեցումներ և տալ գնահատականներ, 6. վերլուծելու ու օբյեկտիվ գնահատականներ հնչեցնել համաշխարհային քաղաքականության և Արևելյան ու Արևմտյան Հայաստաններում Ռուսաստանի վարած քաղաքականության ու կատարած դերակատարության վերաբերյալ, 7. գիտահետազոտական գործունեության ընթացքում կիրառելու ուսումնառության ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքներն ու հմտությունները, 8. համեմատական վերլուծություն կատարելու ռուսական պատմության 19-րդ և 20-րդ դարաշրջաններում գոյություն ունեցող հիմնախնդիրների միջև: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 9. Ճիշտ և տեղին օգտագործելու պատմականության սկզբունքը, 10. ստեղծագործաբար կիրառելու ձեռք բերված գիտելիքները հետազոտական աշխատանքներում և գիտական բանավեճերում: 3. Описание · ծանոթացնել Ռուսաստանի պատմության զարգացման ընդհանուր օրինաչափություններին և միտումներին՝ ընդհանուր անդրադարձումներ կատարելով սլավոնական ժողովուրդների ձևավորմանը, Հին Ռուսիայի պատմությանն ու ռուսական մշակույթի անցյալին, · ուսանողներին գիտելիքներ հաղորդել Ռուսաստանի 17-րդ դարի վերջից մինչև 19-րդ դարի առաջին կեսի սոցիալ-տնտեսական զարգացման, հասարակական-քաղաքական կյանքի, ինչպես նաև արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ՝ հատուկ շեշտադրումներ կատարելով հայերի ազգային շահերին առնչվող խնդիրներին, · օժանդակել ուսանողներին՝ ժամանակաշրջանի մասին առավել ընդգրկուն պատկերացումներ կազմելուն և դրանք իրենց մասնագիտական հմտություններում օգտագործելուն: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություններ, 2.Գիտական բանավեճերի կազմակերպում և քննարկում, 3. Գործնական պարապմունքների անցկացում 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատմամբ դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Մուրադյան Մ, Ա, , Ռուսաստանի պատմության հիմնահարցեր (XIX դար), Բուհական դասագիրք, խմբ.՝ Է.Գ. Մինասյան, ԵՊՀ հրատ., 2011: Մուրադյան Մ., Մինասյան Է., Ռուսաց դիվանագիտությունը միջազգային հարաբերությունների համակարգում (XVIII- XIX դդ.), Ե., 2005: История России (учебное пособие в 3 - х частях): Часть 2., Российская империя в XIX - начале XX века /Вишняков Я. В.; под общ. ред. В.И. Уколовой; МГИМО(У) МИД России, каф. всемирной и отечественной истории., 2-е изд., испр. и доп., М., МГИМО- Университет, 2009. История России с древнейших времен до наших дней, под ред. Сахарова А.Н., М., 2012. Зуев М. Н., История России: учебное пособие для вузов (Серия: Бакалавр. Прикладной курс), М., Издательство Юрайт, 2009, 634 с. 7. Основная часть курса 1. Սլավոնական ժողովուրդների առաջացումը և պետության առաջացումը սլավոնների մոտ։ Հին Ռուսիա։ Մոսկովյան իշխանության առաջացում։ 2. Ռուսաստանը Պետրոս Մեծի ժամանակաշրջանում։ 3. Ռուսաստանը 18-րդ դարի 30-60-ական թթ. համաշխարհային քաղաքականության մեջ։ 4. Եկատիրիանա Երկրորդի արտաքին և ներքին քաղաքականությունը։ 5. Ալեքսանդր Երկրորդի, Նիկոլայ Առաջինի ներքին ու արտաքին քաղաքականության առանձնահատկությունները և երկրի զարգացման ընդհանուր միտումները։
1101	Օսմանյան կայսրության և Պարսկաստանի պատմություն	6
4-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ27 1. Цель курса Դասընթացի նպատակը համաշխարհային պատմական գործընթացի համատեքստում՝ Օսմանյան կայսրության և Իրանի XIV-XIX դդ. պատմության հիմնախնդիրների վերաբերյալ ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տրամադրելն է։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու XIV - XIX դդ. Օսմանյան կայսրության պատմությանն առնչվող հիմնահարցերը, օրինաչափությունները և առանձին շրջափուլերը, 2. սահմանելու նշված շրջանում Իրանի զարգացման հիմնական ուղղությունները, ինչպես նաև նկարագրելու առանձնահատկությունները, առանցքային ու կարևոր խնդիրները, 3. լուսաբանելու Օսմանյան կայսրության և Իրանի ներքին քաղաքականությունները, հատկապես քննարկելու այդ երկրներում ապրող հայերի կարգավիճակը և խնդիրները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծելու և գնահատելու Օսմանյան կայսրության և Իրանի տվյալ պատմական փուլի հիմնախնդիրները, 5. հասկանալու և վերլուծելու տվյալ ժամանակահատվածի Օսմանյան կայսրությունում և Իրանում ընթացող գործընթացները, ազգային փոքրամասնությունների, հատկապես հայերի նկատմամբ որդեգրած քաղաքականությունը, 6.գնահատելու Օսմանյան կայսրության և Իրանի տեղն ու դերը միջազգային և արտատարածաշրջանային գործընթացներում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. կիրառելու աղբյուրների և գրականության հետ աշխատելու հմտություններ, 8. վերլուծելու պատմաական փաստեր և կատարելու անհրաժեշտ համեմատական եզրահանգումներ: 3. Описание Դասընթացի նպատակը համաշխարհային պատմական գործընթացի համատեքստում՝ Օսմանյան կայսրության և Իրանի XIV-XIX դդ. պատմության հիմնախնդիրների վերաբերյալ ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տրամադրելն է։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ, 2. սեմինար պարապունքներ, 3. քննարկում/բանավեճ /դերախաղ, 4. բանավոր ներկայացում, 5. գրավոր ներկայացում (էսսե, զեկույց և այլն), 6. անհատական և խմբային աշխատանք 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Բայբուրդյան Վ., Իրանի պատմություն, Եր., 2005: Բայբուրդյան Վ., Օսմանյան կայսրության պատմություն, Եր., 2011: Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն, հ. 2, Եր., 2017: Васильев Л.С. История Востока. Том I, М., 2014. Финкель К., История Османской империи, М., 2012. Findley C., The Turks in World History, Oxford University Press, 2004. Howard D., A History of the Ottoman Empire. Cambridge: Cambridge University, 2017. Finkel C., Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300- 1923. Basic Books, 2005. Floor W., A Fiscal History of Iran in the Safavid and Qajar Persiods, Biblioteca Persica Press, 1998. 0. Imber C., The Ottoman Empire, 1300-1650: The Structure of Power (2 ed.). New York: Palgrave Macmillan, 2009. The Cambridge history of Iran, vol. 6, 7, Cambridge University Press, 1986, 1991. 7. Основная часть курса 1. Թուրքական պետական կազմակերպությունները Փոքր Ասիայում: 2. Օսմանյան պետության կազմավորումը: Օսմանցիների նվաճողական քաղաքականությունը XIV- XV դ.: Կոստանդնուպոլսի գրավումը: 3. Օսմանյան կայսրությունը հզորության գագաթնակետին: 4. Հասարակական-քաղաքական կյանքը Օսմանյան կայսրությունում XVII-XVIII դդ.: 5. Սելիմ III-ի և Մահմուդ II-ի բարեփոխումները: Արևելյան հարցը: 6. Կ. Պոլսի Հայոց պատրիարքությունը Օսմանյան պետության կառավարման համակարգում XV- XVIII դդ.: 7. Սեֆյան պետության կազմավորումը։ Իրանը շահ Աբբաս Ա-ի օրոք։ 8. Սեֆյան պետության թուլացումն ու անկումը։ 9. Աֆղանական տիրապետությունն Իրանում։ 10. Իրանը Նադիր շահի իշխանության շրջանում։ Իրանը XVIII դարի II կեսին։ 11. Ղաջարական պետության կազմավորումը և Կովկասի անջատումը Իրանից։ 12. Գաղութատիրական պայքարն Իրանում XIX դարում։
1106	Հայոց նոր դարաշրջանի պատմություն (XVII-XIX դդ․ կեսեր)	6
4-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ26 1. Цель курса · ուսանողներին տրամադրել խոր և համակողմանի գիտելիք ХV-XIX դարերում հայոց պատմության հիմնական օրինաչափությունների և առանձնահատկությունների, ինչպես նաև հայ ժողովրդի առջև ծառացած մարտահրավերների մասին, · խթանել ուսանողների մեջ քննադատական մտածողությունը, տվյալ ժամանակահատվածում համաշխարհային պատմության գործընթացների հետ հայերին բաժին հասած պատմական իրողությունները համադրելու և գնահատելու ունակությունը, · զարգացնել ուսանողների մոտ պատմական աղբյուրներից տեղեկություններ քաղելու, դրանք մեկնաբանելու և քննադատական /անկողմնակալ/ վերաբերմունք դրսևորելու կարողություններ և գիտելիքներ: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու հայոց պատմության նշված պատմափուլի հիմնական օրինաչափությունները ու արդյունքները, զարգացման առանձնահատկությունները և հիմնախնդիրները, 2. լուսաբանելու հայոց պատմության XVII-XIX դարի հիմնական իրադարձությունները, 3. պարզաբանելու Այսրկովկասում և Մերձավոր Արևելքում ընթացող քաղաքական գործընթացները, հայ ժողովրդի մասնակցությունը այդ գործընթացներում, Ռուսաստանի վարած քաղաքականությյւնը տարածաշրջանում, կատարել եզրահանգումներ։ Բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. կիրառելու պատմահամեմատական մեթոդը քաղաքական գործընթացները վերլուծելիս, 5. մեկնաբանելու, վերլուծելու տարաբնույթ պատմական աղբյուրներ, Գ. ընդհանրական (փոխանցելի) կարողություններ 6. տարբեր աղբյուրներից քաղելու տեղեկատվություն և վերլուծելու, 7. բանավոր և գրավոր հաղորդակցվելու գիտական և հանրային լսարանում, 8. փաստարկված և հստակ կառուցելու իր բանավոր և գրավոր խոսքը: 3. Описание · ուսանողներին տրամադրել խոր և համակողմանի գիտելիք ХV-XIX դարերում հայոց պատմության հիմնական օրինաչափությունների և առանձնահատկությունների, ինչպես նաև հայ ժողովրդի առջև ծառացած մարտահրավերների մասին, · խթանել ուսանողների մեջ քննադատական մտածողությունը, տվյալ ժամանակահատվածում համաշխարհային պատմության գործընթացների հետ հայերին բաժին հասած պատմական իրողությունները համադրելու և գնահատելու ունակությունը, · զարգացնել ուսանողների մոտ պատմական աղբյուրներից տեղեկություններ քաղելու, դրանք մեկնաբանելու և քննադատական /անկողմնակալ/ վերաբերմունք դրսևորելու կարողություններ և գիտելիքներ: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1.Դասախոսություն, 2. Սեմինար, 3. Բանավիճային դաս 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Հայոց պատմություն /Հր. Սիմոնյանի խմբ./, ԵՊՀ հրատ, 2012: Հայոց պատմություն, բազմահատորյակ, հ. III. Նոր ժամանակաշրջան (XVII դ. երկրորդ կես - XIX դ. վերջ), գիրք առաջին, Ե., 2010, Հայ ժողովրդի պատմություն, ԳԱԱ հրատ. հ.V, Ե., 1974: Բալայան Վ., Արցախի պատմություն, Ե., 2002: Հովհաննիսյան Հ., Հայագիտությունը Ռուսաստանում /պատմագիտություն, XIX դ./, Ե., 2004: 7. Основная часть курса 1. Հայ ազատագրական շարժումները XVII- XVIII դարերում: 2. Ազատագրական պատերազմներն Արցախում և Սյունիքում XVIII դարի 20-ական թվականներին: Հայկական անկախ իշխանությունները: 3. Հայ ազատագրական շարժումները XVIII դ. երկրորդ կեսին: 4. Հայկական մշակույթը / XVII դ. կես- XIX դդ./: 5. Հայաստանի դրությունը XIX դ. սկզբներին, Այսրկովկասը ռուսական կայսրության ռազմաքաղաքական ծրագրերում: Արևելյան Հայաստանի միացումը Ռուսաստանին: 6. Արևելյան Հայաստանը Ռուսաստանի կազմում: 7. Արևմտյան Հայաստանը XIX դ. 30-60-ական թվականներին: 8. Հայկական գաղթավայրերը XVII դ. երկրորդ կեսին - XIX դ. առաջին կեսին:
1102	Միջին դարերի պատմություն (Բյուզանդիա, Եվրոպա)	6
4-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1102/Բ25 1. Цель курса · ներկայացնել բյուզանդական և եվրոպական միջնադարյան հասարակությունների պատմությունը և տիպաբանությունը, · բացահայտել բյուզանդական և եվրոպական միջնադարյան հասարակության զարգացման տնտեսական, քաղաքական, գաղափարախոսական, մշակութային միտումները, · վերարժևորել բյուզանդական և եվրոպական միջնադարյան քաղաքակրթությունների աստիճանական քայքայման ու դեպի նոր վաղ արդիականություն անցման հիմնարար առանձնահատկությունները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. սահմանել միջին դարերի պատմության առարկան, նպատակը և խնդիրները, 2. վեր հանել Բյուզանդիայի և Եվրոպայի միջնադարյան հասարակությունների տիպաբանությունն ու փոխակերպությունների ընթացքը, ինչպես նաև զարգացման տնտեսական, քաղաքական, գաղափարախոսական, մշակութային միտումները, 3. վերլուծել Բյուզանդիայի և Եվրոպայի միջնադարյան պատմության հիմնարար բաղադրիչներն ու առանձնահատկությունները։ բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. տիպաբանել բյուզանդական և եվրոպական միջնադարյան պատմության տարբեր շրջափուլերում ի հատ եկած քաղաքական, տնտեսական, հասարակական-պետական, մշակութային կառույցներն ու գաղափարաբանությունները, 5. տարբերակել և միմյանց հարաբերել եվրոպական միջնադարյան խոշոր անհատականությունների և հասարակական խմբերի դերակատարությունը պատմության հեռանկարում, 6. ճանաչել միջին դարերի պատմության պատմագիտական հիմնախնդիրների հետազոտման մեթոդները, պատմական գլխավոր սկզբնաղբյուրները և կարևոր փաստաթղթերը, կատարել հետազոտական աշխատանք։ գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. վերլուծել սոցիալական զարգացումների հիմնական միտումները, որոշարկել դրանց առանձնահատկությունները և գնահատել դրանց լուծման հնարավորությունները, 8.պատրաստել զեկույցներ, ներկայացնել հետազոտական աշխատանքների արդյունքները, վարել գիտական բանավեճեր 9.պահպանել մասնագիտական էթիկայի նորմերը։ 3. Описание · ներկայացնել բյուզանդական և եվրոպական միջնադարյան հասարակությունների պատմությունը և տիպաբանությունը, · բացահայտել բյուզանդական և եվրոպական միջնադարյան հասարակության զարգացման տնտեսական, քաղաքական, գաղափարախոսական, մշակութային միտումները, · վերարժևորել բյուզանդական և եվրոպական միջնադարյան քաղաքակրթությունների աստիճանական քայքայման ու դեպի նոր վաղ արդիականություն անցման հիմնարար առանձնահատկությունները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն: 2. Հարցադրումներով սեմինար-քննարկում: 3. Հանձնարարված գրականության ընթերցում և քննարկում: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝ 2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Карпов С.П. (ред.), История Средних веков: В 2 т., Том 1 и 2, М.: Издательство Московского университета, 2010. Allmand Ch. (ed.) The New Cambridge Medieval History, Vol. 7, c. 1415 - c. 1500, Cambridge University Press, 2008. Cantor F. N., The Civilization of the Middle Ages: A Completely Revised and Expanded Edition of Medieval History, the Life and Death of a Civilization, Harper Perennial, 2015. Bauer S. W., The History of the Medieval World: From the Conversion of Constantine to the First Crusade, New York: W. W. Norton, 2010. Fried J., Lewis P., The Middle Ages, Belknap Press, 2015. 7. Основная часть курса 1. Միջին դարերի պատմության պարբերացման հիմնախնդիրը 2.«Ավատատիրություն» հասկացությունը և ավատատիրական հարաբերությունների ձևավորումն ու կայացումը։ 3. Բյուզանդիան և Եվրոպան միջնադարում (V-XV դդ.) 4. Իսլամական քաղաքակրթության կազմավորումն ու առաջին նվաճումները 5. Եկեղեցին և նրա կառույցը (կազմակերպությունները) միջնադարում 6. Խաչակրաց արշավանքները 7. Օսմանյան նվաճումները Բալկաններում և Բյուզանդիայի կործանումը 8. Միջնադարյան քաղաքները, առևտուրը և արհեստները 9. Միջնադարի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական կյանքը 10. Մտավոր և մշակութային վերածնունդ (XI-XIII դդ.)։
1101	Հարևան երկրների պատմություն-2	6
3-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/Բ23 1. Цель курса · Լուսաբանել Հայաստանի ու հայերի հետ 11-16-րդ դդ. սերտ հարաբերություններ ու առնչություններ ունեցած Վրաստանի, Աղվանքի, սելջուկների, մոնղոլների, Շիրվանի, մամլուքների պատմության, մշակույթի, կրոնադավանական հանգուցային հարցերը: · Ներկայացնել նշված ժամանակահատվածներում հիշյալ երկրների պատմական, քաղաքակրթական, ռազմաքաղաքական, սոցիալ-տնտեսական զարգացումների ընթացքն ու առանձնահատկությունները, էթնո-ժողովրդագրական տեղաշարժերի բնույթը, այդ երկրների հետ Հայաստանի փոխառնչություններն ու փոխներգործությունները, դրանց պատճառահետևանքային կապերը, նախադրյալներն ու հետևանքները: · Քննական վերլուծության ենթարկել Հայաստանի հարևան երկրներում պատմագիտական հետազոտությունների իրականացման արդի միտումները, զարգացման ուղղությունները և հեռանկարները, դրանց քաղաքական բովանդակությունը: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1.ներկայացնել 11-16-րդ դարերում Հայաստանի ու հայերի հետ սերտ հարաբերություններ ու կապեր ունեցած Վրաստանի, Աղվանքի, սելջուկների, մոնղոլների, Շիրվանի, մամլուքների պատմության առանցքային հիմնահարցերը, 2.թվարկել ու նկարագրել հարևան երկրների պատմության կարևոր սկզբնաղբյուրները, 3.մատնանշել Այսրկովկասում և Մերձավոր Արևելքում վերոհիշյալ ժամանակահատվածում տեղի ունեցած գործընթացների բնույթը, շարժիչ ուժերը, պատճառներն ու հետևանքները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. համեմատական վերլուծության իրականացնել թվարկված երկրների պատմության, էթնոքաղաքական տեղաշարժերի, մշակույթի տարբեր հիմնահարցերի վերաբերյալ, 5. հայ և օտար աղբյուրների, արժանահավատ վավերագրերի ու փաստերի հիման վրա մերկացնել ներկայումս քաղաքական ենթատեքստ ունեցող պատմական կեղծարարությունն ու նենգափոխումները։ գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. կատարելու հետազոտություններ և ուսումնասիրություններ Հայաստանի հարևան երկրների պատմության, մշակույթի, կրոնի տարբեր հիմնահարցերին նվիրված 7. կատարել քննական հետազոտություններ՝ բացահայտելու Հայաստանի հարևան երկրների պատմության, մշակույթի, կրոնի փոխազդեցությունների դրսևորումները։ 8. ընդհանրացնել տարածաշրջանի երկրների տվյալ պատմափուլին բնորոշ իրողությունները։ 3. Описание · Լուսաբանել Հայաստանի ու հայերի հետ 11-16-րդ դդ. սերտ հարաբերություններ ու առնչություններ ունեցած Վրաստանի, Աղվանքի, սելջուկների, մոնղոլների, Շիրվանի, մամլուքների պատմության, մշակույթի, կրոնադավանական հանգուցային հարցերը: · Ներկայացնել նշված ժամանակահատվածներում հիշյալ երկրների պատմական, քաղաքակրթական, ռազմաքաղաքական, սոցիալ-տնտեսական զարգացումների ընթացքն ու առանձնահատկությունները, էթնո-ժողովրդագրական տեղաշարժերի բնույթը, այդ երկրների հետ Հայաստանի փոխառնչություններն ու փոխներգործությունները, դրանց պատճառահետևանքային կապերը, նախադրյալներն ու հետևանքները: · Քննական վերլուծության ենթարկել Հայաստանի հարևան երկրներում պատմագիտական հետազոտությունների իրականացման արդի միտումները, զարգացման ուղղությունները և հեռանկարները, դրանց քաղաքական բովանդակությունը: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ, 2. սեմինար պարապունքներ, 3. քննարկում/բանավեճ /դերախաղ, 4. բանավոր ներկայացում, 5. գրավոր ներկայացում (էսսե, զեկույց և այլն), 6. անհատական և խմբային աշխատանք: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Բայրամյան Հ., Վրաց գրականությունը 5-19-րդ դդ., Գիրք Ա, Ե., 2007: Չոբանյան Պ., Վրացական ուղեգրությունները և նրանց տեղեկությունները հայերի մասին, Ե., 1981։ Մելիքսեթ-Բեկ Լ., Վրաց աղբյուրները Հայաստանի և հայերի մասին, հ. 1-3, Եր.,1934-1955։ Վերահրատ., Ե., 2013։ Վրաց ժամանակագրություն, Եր. 1971։ Մարգարյան Հ., Հյուսիսային Հայաստանի և Վրաստանի ԺԲ դարի պատմության մի քանի հարցեր, Եր. 1980։ Մելիք- Բախշյան Ստ., Հայոց պատմության աղբյուրագիտություն, Եր. 1996։ Մուրադյան Պ., ԺԱ-ԺԳ դարերի հայ-վրացական դավանական խնդիրները և Մխիթար Գոշի «Առ Վրացիսն» թուղթը, Ս. Էջմիածին, 2011։ «Արաբական աղբյուրներ»։ Գ. Արաբ մատենագիրներ, Թ-Ժ դարեր։ Ներածությունը և բնագրից թարգմանությունը՝ Արամ Տեր-Ղևոնդյանի, Ե., ԵՊՀ հրատ., 2005։ Կարապետյան Ս., Բուն Աղուանքի հայերեն վիմագրերը, Գիրք Ա, Ե, 1977։ 0.Կիրակոսյան Գ., Հայաստանը Լանկ-Թամուրի և թուրքմեն ցեղերի արշավանքների շրջանում (1386-1500 թթ.), Ե., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., , 369 էջ։ Սվազյան Հ., Աղվանից աշխարհի պատմություն,Ե., 2006: Бартольд В., Ширваншах,- Соъинения, т 2, ъ.1, М. 1963. Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն, Գլխ. Խմբ.՝ Ռ Սաֆրաստյան, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Հատոր 1, Երևան, 2013, 597 էջ: Rice T. T., The seljuks, London 1962. Պատմութիւն Արիստակեսայ լաստիվերցւոյ, Ե., 1963։ Տեր-Պետրոսյան Լ., Խաչակիրները և հայերը, Երևան, 2007։ Հովհաննիսյան Ն., Արաբական երկրների պատմություն (7-րդ դ.- 2005) հ. 1, Արաբները 7-րդ դարից մինչև 1516 թ., Ե., 2003։ 7. Основная часть курса 1. Վրաստանը 11-րդ դարում։ Պայքար Բյուզանդիայի դեմ։ 2. Սելջուկյան արշավանքները և Վրաստանը։ 3.Դավիթ Շինարար։ 4. Վրաստանի քաղաքական դրությունը 12-րդ դարի 2-րդ կեսին 13-րդ դարի սկզբներին։ 5. Վրաստանի սոցիալ-տնտեսական զարգացումը, պետական կարգը. հայ-վրացական հարաբերությունները։ 6. Ջալալ Ադ-Դինի արշավանքները։ 7. Մոնղոլական արշավանքները, մոնղոլական տիրապետության հաստատումը Վրաստանում։ 8. Վրաստանը Գիորգի Պայծառի գահակալության շրջանում։ 9. Լենկ Թեմուրի արշավանքները Վրաստան։ 10.Վրատանը 15-րդ դարում, քաղաքական դրությունը, սոցիալ-տնտեսական վիճակը։ 11. Վրացական մշակույթը 11-15-րդ դարերում։ 12. Շիրվանշահերի պետությունը 11-րդ դարում։ 13. Շիրվանի հարաբերություները Վրաստանի հետ։ 14. Մոնղոլական տիրապետությունը Արևելյան Այսրկովկասում։ 15. Լենկ Թեմուրի արշավանքները Արևելյան Այսրկովկաս։ 16. Թուրքմենական ցեղախմբերի տիրապետությունը և մահմեդական տարրի ստվարացումը Արևելյան Այսրկովկասում։ 17. Հայերն Արևելյան Այսրկովկասում 11-16-րդ դարերում։ 18.Մամլուքներ. Բահրի մամլուքների կառավարման շրջանը 1250-1390 թթ.։ 19.Բուրջի մամլուքների տիրապետության շրջանը 1390-1517 թթ.; 20.Արաբական երկրների սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունները 12-15-րդ դարերում։ 21. Հայերը արաբական երկրներում։
1106	Զարգացած և ուշ միջնադարի հայոց պատմություն	6
3-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ22 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է խորացնել հայոց պատմության միջին դարերի պարբերափուլի մասին ուսանողների գիտելիքները՝ ձևավորելով քննական մոտեցում միջնադարում հայոց պետականության, սոցիալ-տնտեսական կյանքի, եկեղեցու և մշակույթի զարգացման առանձնահատկությունների շուրջ: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն՝ 1. ներկայացնելու հայոց պատմության միջին դարերի պարբերափուլի հիմնահարցերը, զարգացման առանձնահատկությունները և առանցքային դրվագները, 2. քննական մոտեցմամբ և սկզբնաղբյուրների պատմահամեմատական վերլուծությամբ մեկնաբանելու հայոց պատմության միջին դարերի պարբերափուլի հիմնահարցերի շուրջ եղած տարաբնույթ կարծիքները, 3. բացատրելու, արժևորելու և գնահատելու հայոց պետականության զարգացման ընթացքը, փուլերն ու առանձնահատկությունները միջին դարերում: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ՝ 4. տարբերակելու շրջանառության մեջ գտնվող հակագիտական և կեղծ պնդումները (օրինակ՝ համացանցում ադրբեջանական քարոզչամեքենայի կողմից միտումնավոր կեղծված տեսակետները հայոց պատմության միջնադարյան պարբերափուլի խնդիրների մասին), 5. կիրառելու հայոց պատմության միջին դարերի պարբերափուլի հիմնահարցերի վերաբերյալ ձեռք բերած գիտելիքները մասնագիտական աշխատանքում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ՝ 6. տարբեր սկզբնաղբյուրներից և ուսումնասիրություններից հուսալի տեղեկատվություն ձեռք բերելու, վերլուծելու, գնահատելու և փոխանցելու, 1. նպաստելու հանրության տարբեր խմբերի (ընտանիքի, ընկերների և այլոց) քաղաքացիական գիտակցության մեջ հայոց պետականության՝ պատմականորեն ձևավորված ավանդույթների արժևորման արմատավորմանը, 2. փոխանցելու նորագույն ուսումնասիրությունների արդյունքները (օրինակ՝ դասավանդման միջոցով): 3. Описание Դասընթացի նպատակն է խորացնել հայոց պատմության միջին դարերի պարբերափուլի մասին ուսանողների գիտելիքները՝ ձևավորելով քննական մոտեցում միջնադարում հայոց պետականության, սոցիալ-տնտեսական կյանքի, եկեղեցու և մշակույթի զարգացման առանձնահատկությունների շուրջ: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն, 2. Սեմինար, 3. Քննարկում: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Հայոց պատմություն, հ. II, գ. II, խմբ.՝ Ա. Մելքոնյանի և ուրիշների, Ե., ՀՀ ԳԱԱ պատմ. ինստ., «Զանգակ-97» հրատ., 2014: Հ. Ժամկոչյան, Ա. Աբրահամյան, Ս. Մելիք-Բախշյան, Ս. Պողոսյան, Հայ ժողովրդի պատմություն (սկզբից մինչև XVIII դարի վերջը), խմբ.՝ Ս. Մելիք-Բախշյանի, Ե., ԵՊՀ հրատ., 1975: Գ. Միքայելյան, Կիլիկիայի հայկական պետության պատմություն, Ե., ԵՊՀ հրատ., 2007: Մ. Մալխասյան, Դասախոսությունների տեքստեր, Երևան, 2020 (անտիպ, համակարգչային շարվածքով տեղադրված e-learning.ysu.am համակարգում)։ 7. Основная часть курса 1. Հայոց պատմության միջնադարյան պարբերափուլի հիմնական առանձնահատկությունները և սկզբնաղբյուրները: 2. Հայաստանի անկախության վերականգնումը. Բագրատունյաց թագավորության հռչակումը և ամրապնդումը: Բագրատունյաց թագավորությունը վերելքի ժամանակաշրջանում: Եկեղեցի-պետություն փոխհարաբերությունները: 3. Ենթակա թագավորությունների առաջացումը: Բյուզանդիայի նվաճողական քաղաքականությունը Հայաստանում և Բագրատունյաց թագավորության թուլացումն ու անկումը: 4. Բագրատունյաց թագավորության սոցիալ-տնտեսական կյանքը և պետական կարգը: 5. Սելջուկ-թյուրքերի արշավանքները Հայաստան: Հայ-վրացական զինակցությունը և Զաքարյանների իշխանությունը: Հայ իշխանական տները XIII դ. - XIV դ. առաջին կեսին: 6. Կիլիկիայի հայկական պետությունը XI-XIV դդ.: Կիլիկյան Հայաստանը տարածաշրջանային քաղաքականության համակարգում: 7. Կիլիկյան Հայաստանի պետական կարգը, բանակը և սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունները: Հայոց մշակույթը IX դ. - XIV դ. առաջին կեսին: 8. Մոնղոլական արշավանքները և Հայաստանը: 9. Հայաստանը XV դ.: Թուրք-պարսկական պատերազմները և Հայաստանը (XVI դ. - XVII դ. առաջին կես): Հայկական մշակույթը XIV դ. երկրորդ կեսին - XVII դ. առաջին կեսին:
1102	Հին Հունաստանի և Հռոմի պատմություն	6
3-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1102/Բ20 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է ուսանողի մոտ ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ համաշխարհային պատմության անտիկ շրջափուլի և նրա առանձնահատկությունների վերաբերյալ, բացահայտել անտիկ քաղաքակրթությանը բնորոշ համակեցական միավորի՝ քաղաքացիական համայնքի (պոլիս, ցիվիտաս) ձևավորման պատճառները, ընթացքը, նրա հիմնական հատկանիշները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. բացատրել անտիկ քաղաքակրթության տիպաբանությունը, զարգացման շրջափուլերը, կառուցակազմիկ բաղադրիչները, 2. ներկայացնել Հին Հունաստանի և Հռոմի քաղաքական, ընկերային, տնտեսական, մշակութային պատմության հիմնական փաստերն ու իրողությունները, ճանաչել պատմական դեմքերին (պերսոնալիաներին), 3. մատնանշել անտիկ մշակույթի հիմնական ձեռքբերումները՝ որպես արդի եվրոպական քաղաքակրթության հիմք: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. բացահայտել անտիկ քաղաքակրթության տիպաբանությունը, բովանդակային և հաստատութենական կառուցվածքը, 5. վերլուծել Հին Հունաստանի և Հռոմի պատմության առանձին դեպքերը, իրադարձությունները, առանձին պատմական անհատների գործունեությունը, դրանք դիտարկել ընդհանուր պատմական, իսկ երբեմն էլ՝ քաղաքակրթական համատեքստում, 6. որոշել քաղաքացիական հասարակության հիմնական չափումները և տեսնել դրա հեռանկարը միջնադարյան, նոր և նորագույն պատմության մեջ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. ձեռք բերված գիտելիքները կիրառել այլ քաղաքակրթությունների տիպաբանության և պատմության ուսումնասիրության գործընթացում, 8. համադրել այս կամ այն քաղաքակրթության մշակութային, մտահոգևոր և այլ քաղաքակրթական կառույցների և քաղաքակրթական ամբողջի փոխհարաբերությունները: 3. Описание Դասընթացի նպատակն է ուսանողի մոտ ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ համաշխարհային պատմության անտիկ շրջափուլի և նրա առանձնահատկությունների վերաբերյալ, բացահայտել անտիկ քաղաքակրթությանը բնորոշ համակեցական միավորի՝ քաղաքացիական համայնքի (պոլիս, ցիվիտաս) ձևավորման պատճառները, ընթացքը, նրա հիմնական հատկանիշները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. հարցադրումներով սեմինար-քննարկումներ, 3. powerpoint-ով ներկայացումներ, 4. հանձնարարված գրականության ընթերցում և քննարկում, 5. ինքնուրույն հետազոտական աշխատանք։ 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Հին Հունաստանի պատմություն, ԵՊՀ հրատ., Ե., 1981: Ն. Մաշկին, Հին հռոմի պատմություն, Ե., 1951: Постернак А. В., История Древней Греции и Древнего Рима, 2008. Хрестоматия по истории древней Греции. М., 1985. Хрестоматия по истории древнего Рима. М., 1986. Simon Hornblower, Antony Spawforth, The Oxford Classical Dictionary: The Ultimate Reference Work on the Classical World, Oxford University Press, 2003. 7. Основная часть курса 1. Ներածություն: Անտիկ քաղաքակրթություն հասկացությունը, դրա տիպաբանական առանձնահատկությունները: Դասընթացի բաղադրամասերը, ժամանակագրական և տարածական սահմանները: 2. Հին Հունաստանի պատմություն: Հին Հունաստանի պատմության ուսումնասիրության աղբյուրները: Հին Հունաստանի բնակլիմայական պայմանները, ազգաբնակչությունը: Մինոսյան և Միկենյան քաղաքակրթություններ: Մութ դարեր կամ Հոմերոսյան դարաշրջան (Ք.ա. XI-IX դդ.): 3. Հունաստանը Արխայիկ դարաշրջանում (Ք.ա. VIII-VI դդ.): Աթենական ժողովրդավարական պոլիսի ձևավորումը: Սպարտական պոլիսը: Դասական դարաշրջան (Ք.ա. V-IV դդ.): Դասական դարաշրջանի հունական մշակույթը: 4. Հելլենիստական դարաշրջան (Ք. ա. IV-I դդ.): Հելլենիստական դարաշրջանի մշակույթը: Հին Հռոմի պատմություն: 5. Հին Հռոմի պատմության ուսումնասիրության աղբյուրները: Հին Հռոմի բնակլիմայական պայմանները, ազգաբնակչությունը: Էտրուսկյան քաղաքակրթությունը: 6. Հռոմն արքայական դարաշրջանում (Ք.ա. VIII-VI դդ.): Հռոմը հանրապետության դարաշրջանում: Հռոմը վաղ կայսրության՝ պրինցիպատի և դոմինատի դարաշրջաններում:
1106	Մասնագիտության ներածություն։ Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն։	6
1-ին կիսամյակ 12 ժամ դասախոսություն, 8 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1106/Բ41 1. Цель курса Դասընթացի նպատակը «պատմություն» մասնագիտության վերաբերյալ ընդհանուր գիտելիքներ փոխանցելը, պատկերացումներ ձևավորելն է: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1.սահմանել պատմությանը վերաբերող մի շարք հասկացություններ, 2. ընդհանուր գծերով ներկայացնել համաշխարհային և հայ պատմական գիտության ձևավորման ու զարգացման ընթացքը, 3. թվարկել և պարզաբանել պատմության և հայոց պատմության տեսության հարցեր: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. մեկնաբանել պատմությանն ու պատմաբանի մասնագիտությանը վերաբերող մի շարք հարցեր, 5. տարբերակել ու բնութագրել ռեֆերատ, զեկուցում, հետազոտական ու ավարտական աշխատանքները, դրանք գրելու հիմնական սկզբունքները, 6. ճանաչել ու պարզաբանել պատմագիտական և քաղաքական քարոզչական տեքստերը: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. դրսևորել վերլուծական կարողություններ ու ցուցաբերել սկզբունքայնություն. 8. ուսումնասիրություններ կատարելիս ցուցաբերել ստեղծագործական մոտեցում: 3. Описание Դասընթացի նպատակը «պատմություն» մասնագիտության վերաբերյալ ընդհանուր գիտելիքներ փոխանցելը, պատկերացումներ ձևավորելն է: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություններ, 2. Քննարկումներ, 3.Սեմինարներ: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Դասախոսության տեքստեր, Молев Е., Седов А., Введение в специальность «История», учебно-методический комплекс, Н. Новгород, 2008, 56 с. Смоленский Н., Теория и методология истории, Москва, 2007, 272 с. Turabian K., A Manual for Writies of Research. Papers, Theses and Dissertations, 7th edition, The University of Chicago Press, Chicago and London, 2007, 470 p. 7. Основная часть курса 1. «Պատմություն» հասկացությունը, համաշխարհային ու հայ պատմագիտություն պատմության ակնարկ, 2. Պատմագիտական սկզբունքներն ու մեթոդները: 3. Հայոց պատմության տեսության հարցեր: 4. Մասնագիտական հետազոտական աշխատանքների տեսակները և դրանց պատրաստման մեթոդներն ու առանձնահատկությունները:
1104	Ազգագրության հիմունքներ	3
2-րդ կիսամյակ 8 ժամ դասախոսություն, 2 ժամ սեմինար 2.5 ժամ/շաբ. Обязательный 1104/Բ21 1. Цель курса · ներկայացնել ազգագրության (ազգաբանություն, սոցիալական/մշակութային մարդաբանություն) ուսումնասիրության օբյեկտը, հիմնախնդիրները, տեղը գիտությունների համակարգում և կապն այլ գիտությունների հետ, էթնիկ հանրությունները դասակարգման սկզբունքները և այլն, · բացատրել արդի էթնոմշակութային ու էթնոքաղաքական զարգացումները, կարևորել էթնիկ հակամարտությունների ուսումնասիրության մարդաբանական հիմնախնդիրները, · լուսաբանել ազգագրություն, ազգաբանություն, սոցիալական և մշակութային մարդաբանություն գիտակարգերի փոխհարաբերակցության հիմնախնդիրը տարբեր գիտական ավանդույթների շրջանակներում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնել ազգագրական գիտության կայացման և զարգացման հիմնական փուլերը, մասնագիտական հարցադրումներ կատարել առանձին դպրոցների ու ուղղությունների, վերջիններիս հիմնական հասկացությունների վերաբերյալ, 2. դասակարգել էթնիկ հանրությունները ըստ արդի գիտակարգերում ընդունված տարբեր սկզբունքների, էթնոս և մշակույթ հասկացությունների տիպերի, փոխհարաբերության ու փոխազդեցությունների, էթնոլեզվական պատկերի ու վերջինիս փոփոխությունների, ժամանակակից միտումների ու առանձնահատկությունների: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. վերլուծել հասարակական, մշակութային, քաղաքական, տնտեսական գործընթացները ազգաբանական տեսանկյունից, ինչպես նաև հասկանալ վերջիններիս բազմազանության հիմքում ընկած էթնիկ ու այլ ազգաբանական, մարդաբանական գործոնները, 4. տիպաբանել մշակույթը ըստ հիմնական հատկանիշների, բաղադրիչների, զարգացման օրինաչափությունների ու առանձնահատկությունների: 5. արդի ու պատմական գործընթացները դիտարկել որպես հասարակական ու մշակութային առանձնահատկություններով պայմանավորված իրողություններ, դրանք դիտարկել ներքին կապերի, պատճառների ու հետևանքների տրամաբանության մեջ, 6. պատկերացում ունենալ աշխարհի էթնոլեզվական պատկերի մասին, հանրույթները դասակարգել ու վերլուծել ուղղահայաց և հորիզոնական կապերի հարթությունում: 3. Описание · ներկայացնել ազգագրության (ազգաբանություն, սոցիալական/մշակութային մարդաբանություն) ուսումնասիրության օբյեկտը, հիմնախնդիրները, տեղը գիտությունների համակարգում և կապն այլ գիտությունների հետ, էթնիկ հանրությունները դասակարգման սկզբունքները և այլն, · բացատրել արդի էթնոմշակութային ու էթնոքաղաքական զարգացումները, կարևորել էթնիկ հակամարտությունների ուսումնասիրության մարդաբանական հիմնախնդիրները, · լուսաբանել ազգագրություն, ազգաբանություն, սոցիալական և մշակութային մարդաբանություն գիտակարգերի փոխհարաբերակցության հիմնախնդիրը տարբեր գիտական ավանդույթների շրջանակներում: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Ավանդական դասախոսություններ` հիմնական նյութի ներկայացմամբ: 2. Ինտերակտիվ դասախոսություններ, քննարկումներ, սեմինարներ, խմբակային աշխատանքներ: 3. Դիդակտիկ նյութերի մատուցում` համակարգչային պրեզենտացիաների միջոցով: 4. Հիմնական գրականության տպագիր, էլեկտրոնային և տեսատարբերակների հանձնում ուսանողներին: 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 4 միավոր, · ինքնուրույն աշխատանք -4 միավոր, · մասնակցություն -3 միավոր, · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր։ Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Редклифф-Браун А., Метод в социальной антропологии, М., 2001. Кребер А., Избранное: природа культуры, М., 2004. Народы и религии мира: энциклопедия, М., 2000. Арутюнов С., Рыжакова С., Культурная антропология, М., 2002. Դասախոսությունների տեքստեր, այլ նյութեր ու հոդվածներ էլեկտրոնային կրիչով: 7. Основная часть курса 1. Ազգագրության ուսումնասիրության օբյեկտը, հիմնախնդիրները, տեղը գիտությունների համակարգում: 2. Ազգաբանություն, ազգաբանություն, սոցիալական և մշակութային մարդաբանություն: Խորհրդային, ետխորհրդային և արևմտյան գիտական ավանդույթը: 3. Աշխարհի ժողովուրդների դասակարգման հիմնական սկզբունքները. Ավանդական ու ժամանակակից մոտեցումներ: 4. Էթնիկ գործընթացներն արդի աշխարհում. դրանց տիպերը: Էթնիկությունը, էթնիկ ինքնությունը: Ազգերի ստեղծումը/կառուցարկումը: 5. Էթնիկ ինքնության էությունը, ձևերը և դերը մարդու հոգևոր աշխարհում: 6. Միջէթնիկ հարաբերություններն արդի աշխարհում: “Օտարի” և “յուրայինի” հավերժ խնդիրը: Միգրացիաներն ու մշակութային հիմնական փոխակերպումները:
1101	Հարևան երկրների պատմություն-1	6
2-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1101/19 1. Цель курса · ներկայացնել Հայաստանի հարևան երկրների՝ Վիրքի, Աղվանքի, Սասանյան Պարսկաստանի, Արաբական խալիֆայության պատմությունը, մշակույթը, կրոնը հին և վաղմիջնադարյան ժամանակաշրջանում · վեր հանել նշված ժամանակահատվածներում Հայաստանում և հարևան երկրներում ընթացող ռազմաքաղաքական, քաղաքակրթական, տնտեսական գործընթացները, ժողովրդագրական տեղաշարժերը, դրանց պատճառահետևանքային կապերը, նախադրյալներն ու հետևանքները: · քննության առնել արդի շրջանում Հայաստանի հարևան երկրներում պատմագիտական հետազոտությունների հիմնական ուղղությունները և դրանց քաղաքական համատեքստը: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնել հին և վաղմիջնադարյան ժամանակաշրջանի Վիրքի, Աղվանքի, Սասանյան Պարսկաստանի, Արաբական խալիֆայության պատմությունն ու մշակույթը, 2. տարբերակել և լուսաբանել հարևան երկրների պատմության սկզբնաղբյուրները, 3. բացատրել Անդրկովկասում և Մերձավոր Արևելքում նշված ժամանակահատվածում ընթացող գործընթացների պատճառներն ու հետևանքները, դրանց շարժիչ ուժերը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծել Հայաստանի հարևան երկրների հին և վաղմիջնադարյան ժամանակաշրջանի պատմության և մշակույթի տարբեր հիմնահարցեր, 5.կիրառել հարևան երկրների պատմության սկզբնաղբյուրները ներկայումս լայն տարածում գտած քաղաքական ենթատեքստ ունեցող պատմագիտական նենգափոխումները բացահայտելու և բացատրելու համար, 6.իրականացնել հետազոտական աշխատանքներ և վերլուծություններ, 7. կատարել Հայաստանի հարևան երկրների պատմության, մշակույթի, կրոնի տարբեր հիմնահարցերին նվիրված հետազոտություններ և ուսումնասիրություններ: 3. Описание · ներկայացնել Հայաստանի հարևան երկրների՝ Վիրքի, Աղվանքի, Սասանյան Պարսկաստանի, Արաբական խալիֆայության պատմությունը, մշակույթը, կրոնը հին և վաղմիջնադարյան ժամանակաշրջանում · վեր հանել նշված ժամանակահատվածներում Հայաստանում և հարևան երկրներում ընթացող ռազմաքաղաքական, քաղաքակրթական, տնտեսական գործընթացները, ժողովրդագրական տեղաշարժերը, դրանց պատճառահետևանքային կապերը, նախադրյալներն ու հետևանքները: · քննության առնել արդի շրջանում Հայաստանի հարևան երկրներում պատմագիտական հետազոտությունների հիմնական ուղղությունները և դրանց քաղաքական համատեքստը: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Ակադեմիական դասախոսություններ, 2. Ինքնուրույն աշխատանքներ (ռեֆերատներ, էսսեներ), 3.Սեմինար պարապմունքներ: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Աղուանից երկիր եւ դրացիք: Արցախ, Կազմ.՝ Պ. Չոբանեան, Եր., 1999, 415 էջ: Բայբուրդյան Վ., Իրանի պատմություն (հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը), Ե., 2005, 784 էջ: Դավթյան Հ., Մեծ Հայքը և նրա հարակից Վիրքը վաղ միջնադարում (Եկեղեցաքաղաքական հարաբերությունները սկզբից մինչև XII դ.), Ե., 2019, 594 էջ: Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն, Գլխ. Խմբ.՝ Ռ Սաֆրաստյան, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Հատոր 1, Ե., 2013, 597 էջ: Հարությունյան Բ., Հայոց արևելից կողմերի և Աղվանքի պատմության ու պատմական աշխարհագրության հարցեր: Հոդվածների ժողովածու, Ե., 2016, 348 էջ: Арабы, ислам и Арабский Халифат в раннее средневековье, Е.А. Беляев, АН СССР. Ин-т народов Азии, М., 1965, 279 стр. Очерки истории Грузии, т. 1, Тбилиси, 1989, т.2, Тбилиси, 1988. 7. Основная часть курса 1. Վրաստանը հնագույն ժամանակներից մինչև Ք. ա. 4-րդ դար. Կողքիսի և Իբերիայի (Քարթլիի) թագավորության ձևավորումը 2. Վիրքը վաղ ավատատիրական ժամանակաշրջանում 3. Աղվանքի տարածքը, աղվանական ցեղերը 4. Աղվանից պետության ձևավորումը, մշակույթը և եկեղեցին 5. Սասանյան Պարսկաստանի ձևավորումը 6. Սասանյան Պարսկաստանի ներքին դրությունը, կրոնը, մշակույթը 7. Արաբական ցեղերը. իսլամի տարածումը 8. Արաբական խալիֆայության ձևավորումը. պետական համակարգը, կենտրոնական և տեղական իշխանության մարմինները, հարկային, կրոնական քաղաքականությունը
1104	Հնագիտության հիմունքներ և Հայաստանի հնագիտություն	6
1-ին կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1104/Բ18 1. Цель курса · ուսանողներին ծանոթացնել հնագիտական հիմնական հասկացություններին, · ներկայացնել հնագիտության առնչությունները պատմական բնույթի, ավելի ընդարձակ` հասարակական բնույթի, ինչպես նաև ճշգրիտ գիտությունների հետ, · ծանոթացնել Հայաստանում հնագիտական մտքի զարգացման հիմնական փոուլերին, · ծանոթացնել խաչմերուկ գիտությունների հետ, ինչպես օդային հնագիտությունն է, էթնոհնագիտությունը, գեոհնագիտությունը, հաղորդել գիտելիքներ հնագիտական հուշարձանները թվագրելու պարզագույն և առավել արդիական ու բարդ մեթոդների մասին, · ծանոթացնել Հայաստանի, Մերձավոր Արևելքի և հյուսիսային Եվրասիայի հնագիտության հիմնախնդիրներին, տարածաշրջանի առավել հայտնի հնագիատական մշակույթների մոդելների հետ,առանցքային հնագիտական մշակույթների և հնագիտական հուշարձանների հետ` Ստորին Քարի դարից սկսած մինչև Ուշ միջնադարը ներառյալ, 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. դասակարգելու և սահմանելու հնագիտության հիմնական հասկացությունները, 2. արժևորելու հասարակության զարգացման հաջորդական փուլերը, 3. լուսաբանելու պատմական Հայստանի դերը համաշխարհային պատմության և մշակույթի մեջ, առնչությունները մոտ և հեռու երկրների հետ, 4. նկարագրելու Հայաստանի և Մերձավոր Արևելքի, Սև ծովի ավազանի, Սիբիրի, Կենտրոնական ու Հարավային Ասիայի բոլոր պատմական դարաշրջանների առանցքային հնագիտական մշակույթները և հնավայրերը, 5. վերարտադրելու գիտելիք հնագիտության տեխնիկական միջոցների և ուսումնասիրության մեթոդների մասին: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 6. օգտագործելու մասնագիտական կարողությունները, յուրացրած գիտական սկզբունքները, տեխնիկական միջոցները և մեթոդները դաշտային պայմաններում և տեսական աշխատանքի մեջ, 7. լուծելու Հայաստանի ու տարածաշրջանի երկրների պատմության և մշակույթի խնդիրները հնագիտական ուսումնասիրության արդյունքում ստացված նյութի օգնությամբ, 8. պարզաբանելու Մերձավոր Արևելքում հնագույն ժամանակներից մինչև միջնադարը առկա երկրների հասարակական զարգացման տեմպերի փոփոխության պատճառները: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 9. օգտվելու զանազան շտեմարաններից հասու հնագիտական նյութից, 10. վերլուծելու համեմատական նյութը և կատարել հետևություններ պատմության և մշակույթի, տեսական հնագիտության ասպարեզներում: 3. Описание · ուսանողներին ծանոթացնել հնագիտական հիմնական հասկացություններին, · ներկայացնել հնագիտության առնչությունները պատմական բնույթի, ավելի ընդարձակ` հասարակական բնույթի, ինչպես նաև ճշգրիտ գիտությունների հետ, · ծանոթացնել Հայաստանում հնագիտական մտքի զարգացման հիմնական փոուլերին, · ծանոթացնել խաչմերուկ գիտությունների հետ, ինչպես օդային հնագիտությունն է, էթնոհնագիտությունը, գեոհնագիտությունը, հաղորդել գիտելիքներ հնագիտական հուշարձանները թվագրելու պարզագույն և առավել արդիական ու բարդ մեթոդների մասին, · ծանոթացնել Հայաստանի, Մերձավոր Արևելքի և հյուսիսային Եվրասիայի հնագիտության հիմնախնդիրներին, տարածաշրջանի առավել հայտնի հնագիատական մշակույթների մոդելների հետ,առանցքային հնագիտական մշակույթների և հնագիտական հուշարձանների հետ` Ստորին Քարի դարից սկսած մինչև Ուշ միջնադարը ներառյալ, 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. սեմինար պարապմունք, 3. գործնական պարապմունք, 4. ունկնդրում, 5. ընթերցում: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Հ. Գ. Ավետիսյան, Ա. Բոբոխյան Ուրարտուի հնագիտություն (ամրոց-բնակավայրեր և դամբանային համալիրներ), Ե., 2010: Ս. Եսայան, Հայաստանի հնագիտություն, Ե., 1992: Օ. Խնկիկյան, Հայաստանի հնագիտություն, Ե., 2013: Հայկական ճարտարապետության պատմություն, հ. 1, Ե., 1996: С. Ллойд Археология Месопотамии. М., 1984. Дж. Г. Маккуин Хетты и их современники в Малой Азии, М., 1983. А. И. Мартынов, Я. А. Шер. Методы археологического исследования М., 1989. А. И. Мартынов Археология М., 2000. Дж. Мелларт Древнейшие цвилизации Ближнего Востока. М., 1982. 0. Б.Б. Пиотровский Ванское царство (Урарту), М., 1959. Ранняя и средняя бронза Кавказа и Средней Азии. сер. Археология М., 1996. Г. Тирацян Культура Древней Армении, Ер., 1988. R. Badalyan, P. Avetisyan. Bronze and Early Iron Sites in Armenia I Aragats and Surrounding Region. Oxford, 2007. B Gasparyan, M. Arimura (ed.) Stone Age of Armenia, Knazawa, 2014. Kalantaryan A. et al. Armenia in the Cultural Context of East and West, Yerevan, 2009. C. Renfrew, P. Bahn Archaeology. Theories, Methods and Practice, London 1996. 7. Основная часть курса 1. Հնագիտությունը որպես առանձին գիտակարգ, Հնագիտության հիմնական հասկացությունները /հնագիտական դարեր, հնագիտական մշակույթ, հուշարձան, հնագիտական համալիր, դասակարգում, տիպաբանություն, շերտագրություն, արտեֆակտ, հատկանիշ և այլն: 2. Հնագիտության զարգացումը Հայաստանում: 3. Ստորին պալեոլիթը Հայաստանում: 4. Միջին և ուշ պալեոլիթը Հայաստանում: 5. Մերձավոր Արևելքի պալեոլիթը: 6. Մեզոլիթը և նեոլիթը Հայաստանում: 7. Մերձավոր Արևելքի մեզոլիտը և նեոլիտը: 8. Հայաստանի էնեոլիտը: 9. Հալաֆյան և ուբեյդյան մշակույթները, Պաղեստինի էնեոլիթը և վաղ բրոնզը: 10. Շենգավթյան մշակույթը: 11. Հայաստանում Միջին բրոնզի ընդհանուր բնութագիրը և փուլաբաժանումը, Միջին բրոնզի թաղման ծեսը, Միջին բրոնզի նյութական մշակույթը: 12. Ուշ բրոնզի բնակավայրերը և դամբարանադաշտերը: 13. Մեգալիթների հնագիտությունը: 14. Խեթական քաղաքակրթությունը: 15. Վաղ երկաթի դարաշրջանը Հայաստանում, Կիկլոպյան ճարտարապետությունը: 16. Ուրարտուի հնագիտությունը: 17. Մ.թ.ա. VI-IV դդ. բնակավայրերը և թաղման ծեսը: 18. Անտիկ հնագիտությունը: 15. Միջնադարյան հնագիտության հիմնախնդիրները:
1102	Հին Արևելքի պատմություն	6
1-ին կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Обязательный 1102/Բ17 1. Цель курса · ուսանողներին ներկայացնել հինարևելյան պետությունների և հասարակությունների քաղաքակրթական զարգացման փուլերը` հասարակության պատմության ամենավաղ ժամանակներից մինչև վաղ ավատատիրությունը, · բացահայտել, թե ինչպիսի նմանություններ և տարբերություններ են գոյություն ունեցել այդ քաղաքակրթությունների միջև և տալ դրանց տիպաբանական առանձնահատկությունները, · պարզաբանել հին արևելյան պետությունների գաղութային քաղաքականության ձևերն ու մեթոդները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու հին արևելյան պետությունների և քաղաքակրթությունների միջև գոյություն ունեցած օրգանական կապերը: Կխորացնի իմացությունը պատմագիտության և հարակից գիտությունների կապի վերաբերյալ (պատմական աշխարհագրություն, լեզվագիտություն, օրենսդրություն, ժողովրդագրություն և այլն), 2. լուսաբանելու հին արևելյան տարածաշրջանի քաղաքական քարտեզի զարգացումները, 3. պարզաբանելու առանձին երկրների սոցիալ-տնտեսական առումով ձեռք բերած մասնագիտացումները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. գնահատելու հասարակարգերի ժամանակ տեղի ունեցած փոփոխությունները: 3. Описание · ուսանողներին ներկայացնել հինարևելյան պետությունների և հասարակությունների քաղաքակրթական զարգացման փուլերը` հասարակության պատմության ամենավաղ ժամանակներից մինչև վաղ ավատատիրությունը, · բացահայտել, թե ինչպիսի նմանություններ և տարբերություններ են գոյություն ունեցել այդ քաղաքակրթությունների միջև և տալ դրանց տիպաբանական առանձնահատկությունները, · պարզաբանել հին արևելյան պետությունների գաղութային քաղաքականության ձևերն ու մեթոդները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն: 2. Սեմինար (գործնական) պարապմունքներ: 3. Դասավանդման քեյս մեթոդը, որի ընթացքում դրվում է որոշակի խնդիր և ուսանողներն խնդրի ինքնուրույն լուծման ընթացքում ձեռք են բերում գիտելիքներ: 4. Ինտերակտիվ զրույց ուսանողների հետ: Այդ ընթացքում դասախոսը գիտական բանավեճ է կազմակերպում ուսանողների հետ և թույլ է տալիս արտահայտելու իրենց կարծիքները: 5. Методы и критерии оценки Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է. · ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Александрова Н. В., Ладынин И. А., Немировский А.А, Яковлев В. М. Древний Восток: Учебное пособие для вузов. М., 2008. Бухарин М. Д., Ладынин И. А., Ляпустин Б. С., Немировский А.А, История Древнего Востока. М., 2009. The Cambridge Ancient History, Vol. 1-3, Cambridge, 1980-1988. Kemp B.J. Ancient Egypt, L., N-Y., 1989. Mollowan M.E.L. Early Mesopotamia and Iran, N-Y., 1985. The Cambridge History of Iran, Vol. 1, Cambridge, 1968, Vol. 2, Cambridge, 1985. 7. Основная часть курса 1. Ներածական: 2. Հին Եգիպտոսի պատմությունը: 3. Հին Առաջավորասիական երկրների պատմությունը /Շումեր, Աքքադ, Բաբելոնյան և Ասորեստանյան երեք թագավորությունները/: 4. Իրանի պատմությունը: 5.Հարավասիական տարածաշրջանի երկրների պատմությունը: 6. Արևելյան և հարավարևելյան երկրների պատմությունը:

Код кафедры	Название необязательного курса	Кредиты
1101	Թուրքիան և Իրանը XX-XXI-րդ դարերում	6
8-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1101/Բ42-1 1. Цель курса Դասընթացի նպատակը համաշխարհային պատմական գործընթացի համատեքստում՝ Թուրքիայի և Իրանի XX-XXI դդ. պատմության հիմնախնդիրների վերաբերյալ ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տրամադրելն է։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. լուսաբանելու Թուրքիայի Հանրապետության պատմության հոլովույթը, օրինաչափությունները, միտումները և նրա առանձին շրջափուլերը, 2. ներկայացնելու Իրանի նորագույն պատմության հիմնական խնդիրները և զարգացման օրինաչափությունները, 3. քննարկելու Թուրքիայի և Իրանի արտաքին և ներքին քաղաքականությունները, ինչպես նաև այդ երկրներում ապրող ազգային փոքրամասնությունների կարգավիճակը և առկա խնդիրները, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծելու Թուրքիայի և Իրանի նորագույն պատմությանը առնչվող հարցերը, 5. վերլուծելու և գնահատելու ժամանակակից Թուրքիայի և Իրանի ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին քաղաքական խնդիրները և իրավիճակները, 6. պարզաբանելու Թուրքիայում և Իրանում տեղի ունեցող գործընթացների պատճառահետևանքային կապերը, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. օգտվելու տեղեկատվության տարատեսակ աղբյուրներից, 8. կիրառելու տեսական և մասնագիտական գիտելիքներն ու մեթոդոլոգիական հմտությոնները գործնական և մասնագիտական հարթակներում, 9. վերլուծելու արդի ժամանակահատվածում Թուրքիայում և Իրանում տեղի ունեցող զարգացումները և տալ գնահատականներ, 10. կատարելու հետազոտական աշխատանք Թուրքիայի և Իրանի արդի խնդիրների շուրջ։ 3. Описание Դասընթացի նպատակը համաշխարհային պատմական գործընթացի համատեքստում՝ Թուրքիայի և Իրանի XX-XXI դդ. պատմության հիմնախնդիրների վերաբերյալ ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տրամադրելն է։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ, 2. սեմինար պարապունքներ, 3. քննարկում/բանավեճ /դերախաղ, 4. բանավոր ներկայացում, 5. գրավոր ներկայացում (էսսե, զեկույց և այլն), 6. անհատական և խմբային աշխատանքներ։ 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ (որոնցից մեկը՝ հետազոտական աշխատանք)- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը գնահատվում է առավելագույնը 5 միավոր՝ հետազոտական աշխատանքի կատարման ու ներկայացման կամ հարցատոմսի հարցերին բանավոր պատասխանելու միջոցով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Բայբուրդյան Վ., Իրանի պատմություն, Եր., 2005: Բայբուրդյան Վ, Իրանի հայ համայնքը, Երևան, 2013։ Թուրքիայի Հանրապետության պատմություն, Եր., 2018: Իսքանդարյան Գ, Հայաստան-Իրան հարաբերությունները՝ Հայաստանի անկախության ձեռքբերումից հետո, Ե., 2016։ Հակոբյան Ա, Իրանի հայ համայնքը 1921-1945 թթ, Ե., 2022: Еремеев Д., Турция в годы Второй мировой и «холо дной» войны (1939-1990 гг.), М., 2005. Киреев Н., История Турции XX век, М., 2007. Орлов Е., Внешняя политика Ирана после Второй Мировой войны, М., 1975. Findley C., The Turks in World History, Oxford University Press, 2004. 0. Stein A., Turkey's New Foreign Policy: Davutoglu, the AKP and the Pursuit of Regional Order, 2015 The Cambridge History of Iran, vol. VII, 1991. 7. Основная часть курса 1. Թուրքիայի Հանրապետության ձևավորումը (1923-1938 թթ.): 2. Թուրքիան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին: 3. Թուրքիայի Հանրապետությունը 1945-1960 թթ.: 4. Թուրքիայի Հանրապետությունը XX դարի երկրորդ կեսին։ 5. Թուրքիան ԱԶԿ-ի կառավարման տարիներին: 6. Հայկական համայնքը Թուրքիայում XX-XXI դդ.։ 7. Իրանի սահմանադրական հեղափոխությունը: 8. Իրանը Առաջին Համաշխարհային պատերազմի տարիներին: 9. Իրանը Փեհլևիների իշխանության շրջանում 1925-1979 թթ։ 10. Իրանը Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի տարիներին: 11. Իրանը իսլամական հեղափոխության շրջանում ու նրանից հետո: 12. Իրանահայությունը XX-XXI դարերում:
1104	Անցումային շրջանի ազգաբանություն	6
8-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1104/Բ42-2 1. Цель курса · ներկայացնել անցում /տրանզիտ/, անցումային փուլ, անցումային հասարակություններ հասկացութունները, դիտարկել անցումային գործընթացների տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական ու մշակութային հիմքերը, · լուսաբանել արդի անցումաբանության հիմնական տեսությունները, մեթոդաբանությունն ու առանձին անցումային հասարակությունների ուսումնասիրության հիմնախնդիրները, · առանձին դիտարկել ԽՍՀՄ փլուզումից հետո անցման գործընթացները՝ անցումը նոր տնտեսական հարաբերությունների ու սոցիալ-մշակութային իրողությունների, ինչպես նաև ներկայացնել անցումային շրջանի հայ հասարակության ազգաբանական, մշակութաբանական ընդհանուր բնութագիրը: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու անցում, անցումային շրջան, անցումային հասարակություններ, անցումաբանություն/տրանզիտոլոգիա հասկացությունների ու գիտակարգերի բնութագիրը, արդի գիտությունում ընդունված հիմնական տեսական ու մեթոդաբանական հարցադրումները, 2. դասակարգելու, տիպաբանելու և մարդաբաության դիտանկյունից վերլուծել անցումային հասարակությունների հիմնախնդիրներիը, և, հատկապես, դրանց ազգաբանական-մշակութաբանական առումները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. արդի մարդաբանության տեսական-մեթոդաբանական մոտեցումների օգնությամբ վերլուծելու հայ հասարակության սոցիալ-մշակութային, էթնիկ և մարդաբանական բնութագիրը անցումային փուլում, հիմնական համալիրների ու ենթահամալիրների փոխակերպումների պատճառները, 4. ինքնուրույն նախագծելու, իրականացնելու անցման ազգաբանության վերաբերյալ փոքր հետազոտություններ, մշակելու և փորձարկելու հիմնական հետազոտական գործիքները, 5. ստացած գիտելիքները հանրայնացնելու փոքր ներկայացումների, գիտական զեկուցումների ձևով, անցումային շրջանի հասարակությունները դիտարկելու կիրառական ազգաբանության դիտանկյուններից, մշակելու և ներկայացնելու անցումային հասարակությունների վերաբերյալ ուսումնասիրություններ իրականացնելու առաջարկություններ: 3. Описание · ներկայացնել անցում /տրանզիտ/, անցումային փուլ, անցումային հասարակություններ հասկացութունները, դիտարկել անցումային գործընթացների տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական ու մշակութային հիմքերը, · լուսաբանել արդի անցումաբանության հիմնական տեսությունները, մեթոդաբանությունն ու առանձին անցումային հասարակությունների ուսումնասիրության հիմնախնդիրները, · առանձին դիտարկել ԽՍՀՄ փլուզումից հետո անցման գործընթացները՝ անցումը նոր տնտեսական հարաբերությունների ու սոցիալ-մշակութային իրողությունների, ինչպես նաև ներկայացնել անցումային շրջանի հայ հասարակության ազգաբանական, մշակութաբանական ընդհանուր բնութագիրը: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Ավանդական դասախոսություններ` հիմնական նյութի ներկայացմամբ: 2. Ինտերակտիվ դասախոսություններ, քննարկումներ, սեմինարներ, խմբակային աշխատանքներ: 3. Դիդակտիկ նյութերի մատուցում` համակարգչային պրեզենտացիաների միջոցով: 4. Հիմնական գրականության տպագիր, էլ. և տեսատարբերակների հանձնում ուսանողներին: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ինքնուրույն աշխատանք-8 · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Ինքնուրույն աշխատանքը հարցաշարի թեմաների շրջանակում ինքնուրույն հետազոտական աշխատանքի հանձնարարություն է, որը հիմնված է անցումային շրջանի ուսումնասիրության մեթոդների և հետազոտական գործիքների ինքուրույն կիրառման վրա։ Հետազոտական աշխատանքի արդյունքի ներկայացման ձևաչափը ընտրում՝ ուսանողը՝ տեքստային, փոդքասթի կամ վիդեոնյութի կամ ներկայացման այլ ձևաչափով։ 6. Список основной литературы Carothers, Thomas. "The End of the Transition Paradigm." Journal of Democracy, vol. 13 no. 1, 2002, p. 5-21. Антропология социальных перемен. Исследования по социально-культурной антропологии, сб. статей, (отв. ред. Э. Гучинова, Г. Коварова) М., 2011. Абрамян, левон. «Борьба с памятниками и памятью в постсовет - ском пространстве (на примере Армении)». Acta Slavica Iaponica, no. 20 (2003): 25 - 49. Абрамян, левон. «Ереван: память и забвение в организации прост - ранства постсоветского города». Антропологический Форум, № 12 (2010): 248 - 271. Mickiewicz T., Economic Transition in Central Europe and the Commonwealth of Independent States, Palgrave Macmillan, 2005. Herrschell T., Global Geographies of Post-Socialist Transition: Geographies, Societies, Policies, Routledge, Taylor & Francis group, 2007. Թադևոսյան Ա., Արժեքային գործընթացների ազդեցությունը հանրային կապիտալի ձևավորման վրա, Երևան, 2001 Գաբրիելյան Մ., Հայկական ընտանիքն անցումային շրջանում, Եր., 2005: 7. Основная часть курса 1. Անցումաբանությունը/տրանզիտոլոգիան որպես սահմանային գիտակարգ. ձևավորումը, հիմնական հասկացությունները, տեսություններն ու մեթոդները: 2. Անցումը որպես սոցիալ-մշակութային գործընթաց. փոփոխություն, փոխակերպում, ադապտացիա և դիմադրություն: 3. Մշակույթների <<վարքը>> անցումային հասարակություններում. դիմադրություն, փոխակերպում, հակազդեցություն: 4. Հասարակությունների վարքը անցումային փուլում. առաջընթաց, հետընթաց, ընկալումներ ու հիմնավորումներ: 5. ԽՍՀՄ փլուզումը՝ որպես 20-րդ դարի խոշորագույն <անցման> սկիզբ. համակարգի կազմալուծում թե փոխակերպում: 6. Անցման հիմքերը Հայաստանում. պատմություն, խորհրդային ժառանգություն, ազգայինություն, արևմուտք. սինթեզ թե վակուում: 7. Հայ հասարակությունն ու մշակույթը անցման փուլում. բախումների, փոխակերպումների ու ադապտացիայի փոխհարաբերակցության խնդիրները:
1106	Հայ քաղաքական կուսակցությունների պատմություն	6
8-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1106/Բ42-3 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին համակողմանի գիտելիքներ տալ ինչպես ազգային ավանդական կուսակցությունների, այնպես էլ հայ իրականության մեջ գործած այլ, այդ թվում` ժամանակակից, քաղաքական կուսակցությունների ձևավորման, ծրագրերի, կազմակերպական կառուցվածքի, գործունեության հիմնական փուլերի և քաղաքական պայքարի գործընթացում կիրառած մարտավարության վերաբերյալ: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. լուսաբանել կուսակցությունների կազմավորման և անցած պատմական ուղու գլխավոր դրվագները, պատմության շրջադարձային պահերին նրանց որդեգրած գործելակերպը, 2. բացատրել հայ քաղաքական կուսակցությունների ծրագրերի ընդհանրություններն ու տարբերությունները, 3. դասակարգել Հայաստանում ներկայումս գործող հիմնական քաղաքական կուսակցությունները, ներկայացնել նրանց ձևավորման և գործունեության առանցքային դրվագները, մատնանշել նրանց տեղը ՀՀ քաղաքական համակարգում: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. բացահայտել քաղաքական կուսակցությունների ծրագրերի ու գործելակերպի տարբերությունները և մեկնաբանել դրանց պատճառները, 5. արժևորել ավանդական կուսակցություններից յուրաքանչյուրի դերը հայոց պատմության տարբեր դրվագներում: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. վերլուծել փաստերը և Ճիշտ ու օբյեկտիվ եզրահանգումներ կատարել, 7. դասընթացի տարբեր հիմնախնդիրների վերաբերյալ վերլուծական զեկուցումներ պատրաստել ու գիտական բանավեճեր վարել: 3. Описание Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին համակողմանի գիտելիքներ տալ ինչպես ազգային ավանդական կուսակցությունների, այնպես էլ հայ իրականության մեջ գործած այլ, այդ թվում` ժամանակակից, քաղաքական կուսակցությունների ձևավորման, ծրագրերի, կազմակերպական կառուցվածքի, գործունեության հիմնական փուլերի և քաղաքական պայքարի գործընթացում կիրառած մարտավարության վերաբերյալ: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. սեմինար, 3. ռեֆերատի պատրաստում: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ (որոնցից մեկը՝ հետազոտական աշխատանք)- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը գնահատվում է առավելագույնը 5 միավոր՝ հետազոտական աշխատանքի կատարման ու ներկայացման կամ հարցատոմսի հարցերին բանավոր պատասխանելու միջոցով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Խուդինյան Գ., ՀՅ Դաշնակցության քննական պատմություն (ակունքներից մինչև 1895 թվականի վերջերը), Եր., 2006: Հակոբյան Վ., Սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական հայ կազմակերպություն (սպեցիֆիկներ). դասախոսությունների տեքստեր, Եր., 2015: Հայ ազգային և Հայաստանի ու Անդրկովկասի սոցիալիստական կուսակցությունների պատմության ակնարկներ (1885-1914 թթ.), Եր., 2003: Հովհաննիսյան Գ., Հնչակյան կուսակցության պատմություն (1887-1915 թթ.), Եր., 2012: Ներսիսեան Ա., Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն (1908-1918), հ. Գ., ա.տ., 2013: Սարգսյան Ս., Հայ սահմանադրական ռամկավար կուսակցություն (1908-1921 թթ.), Եր., 2009: Վարանդեան Մ., Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն, Եր., 1992: 7. Основная часть курса 1. Հայ քաղաքական կուսակցությունների պատմության սկզբնաղբյուրները և ուսումնասիրվածության աստիճանը: 2. Ազգային կուսակցությունների հանդես գալու պատմական պայմանները և գաղափարախոսական ակունքները: 3. Արմենական կուսակցություն: 4. Հնչակյան և Վերակազմյալ հնչակյան կուսակցություններ: 5. Հայ հեղափոխական դաշնակցություն: 6. Սոցիալ դեմոկրատական բանվորական հայ կազմակերպություն (սպեցիֆիկներ): 7. Հայ սահմանադիր-ռամկավար և Ռամկավար ազատական կուսակցություններ: 8. Հայ արդի քաղաքական կուսակցությունները:
1102	Հռոմեական ժառանգությունը և եվրոպական հանրույթը	6
8-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1102/Բ42-4 1. Цель курса · ներկայացնել հռոմեական քաղաքակրթության հիմնական բաղադրատարրերը (լատիներեն լեզու, պետական կառույց, իրավունք, մշակույթ, արտադրական և մտահոգևոր տեխնոլոգիաներ ևն), · բացահայտել հռոմեական քաղաքակրթության հիմնական ազդեցությունը եվրոպական միջնադարյան, նոր և նորագույն քաղաքակրթության նկարագրի վրա: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու եվրոպական քաղաքակրթության սկզբնավորման և զարգացման շրջափուլերը՝ սկսած հռոմեական դարաշրջանից մինչև մեր օրերը (հիմնարար պետական, հասարակական կառույցների, տեխնոլոգիաների, մշակութային և կրոնական հարացույցների), 2. նորովի լուսաբանելու եվրոպական քաղաքակրթության տիպաբանությունն ու հիմնական հատկանիշները, 3. բացատրելու և հիմնավորելու եվրոպական ինքնության հռոմեական ժառանգության և պատմական տարբեր շրջափուլերում եվրոպական համընդհանրության տարբեր հարացույցներն ու դրանց արդիականությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծելու եվրոպական (և համաշխարհային) որոշ պատմական իրադարձությունների, հասարակական-քաղաքական տեղաշարժերի մեջ հռոմեական ժառանգության ունեցած ազդեցությունն ու դերակատարումը: 5. համեմատելու և միմյանց համադրելու մի կողմից՝ հռոմեական ժառանգության, մյուս կողմից՝ հունական և հուդայա-հրեական ժառանգության հասարակական կառույցների և գաղափարաբանությունների փոխակերպությունների առանձնահատկությունները, 6. գնահատելու հռոմեական ժառանգության այլացման գործընթացի հիմնարար արդյունքները, առաջարկելու սեփական մոտեցումները դրանց նկատմամբ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. հայթայթել տեղեկություններ տարբեր սկզբնաղբյուրներից և վերլուծել դրանք, 8. պատրաստել զեկուցումներ, ներկայացնել հետազոտական աշխատանքների արդյունքները, վարել գիտական բանավեճեր, 9. պահպանել մասնագիտական էթիկայի նորմերը։ 3. Описание · ներկայացնել հռոմեական քաղաքակրթության հիմնական բաղադրատարրերը (լատիներեն լեզու, պետական կառույց, իրավունք, մշակույթ, արտադրական և մտահոգևոր տեխնոլոգիաներ ևն), · բացահայտել հռոմեական քաղաքակրթության հիմնական ազդեցությունը եվրոպական միջնադարյան, նոր և նորագույն քաղաքակրթության նկարագրի վրա: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Հարցադրումներով սեմինար-քննարկումներ, բանավեճեր: 2. Խմբային և ինքնուրույն աշխատանքների վրա հիմնված քննարկումներ: 3. Հանձնարարված գրականության ընթերցում և քննարկում: 4. Նախադեպերի վերլուծություն: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ (որոնցից մեկը՝ հետազոտական աշխատանք)- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը գնահատվում է առավելագույնը 5 միավոր՝ հետազոտական աշխատանքի կատարման ու ներկայացման կամ հարցատոմսի հարցերին բանավոր պատասխանելու միջոցով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Stearns P. N., Nelson E. W., The Industrial Revolution in World History, Fourth Edition, New York: Westview Press, 2012. Strayer R. W., Ways of the World: A Brief Global History with Sources, Combined Volume, 3rd Ed., Boston & New York: Bedford/St. Martin’s, 2015. Tignor R. et. al., Worlds Together, Worlds Apart: A History of the World from the Beginnings of Humankind to the Present, 3rd. Ed., New York: Norton, 2011. Rens Bod, A New History of the Humanities: The Search for Principles and Patterns from Antiquity to the Present, Oxford University Press, 2014. Кнабе Г.С., Современная Европа и ее антично-римское наследие, М.: РГГУ, 2010. 7. Основная часть курса 1. Հռոմեական քաղաքակրթության ընդհանուր բնութագիրը. պետական և հասարակական կառույց, գաղափարախոսություն, իրավունք, արտադրական տեխնոլոգիաներ, մշակույթ, լեզու, կենցաղվարություն ևն: 2. Արևմտաեվրոպական քաղաքակրթությունն իբրրև հռոմեական և բարբարոսական աշխարհների համդրական միջավայր: 3. Եվրոպայի քաղաքական միասնության (կայսրության) գաղափարը (Կարլոս Մեծ, Օտտոն Ա), պապականությունը և քրիստոնեական համընդհանրությունը: 4. Եվրոպական համընդհանրության նոր հարացույցը. Վերածնունդը, Ռեֆորմացիա, Հակառեֆորմացիա: 5. Արդյունաբերական քաղաքակրթությունը (հեղափոխություններ, լուսավորյալ միապետություն, պարլամենտարիզմ, հասարակական միտք) և հռոմեական ժառանգությունը: Հետարդյունաբերական քաղաքակրթությունը և հռոմեական ժառանգությունը (Եվրամիությունը և եվրոպական հանընդհանրության արդի հարացույցը):
1104	Առաջավոր Ասիայի և Այսրկովկասի քաղաքակրթություններ	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1104/Բ43-1 1. Цель курса · ուսանողին տալ կայուն գիտելիք Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների մասին՝ նեոլիթ-երկաթի դար ընկած շրջանում · լուսաբանել Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների ուսումնասիրության պատմությունը · վեր հանել այդ մշակույթների ծագումնաբանությանը, զարգացմանը, փուլաբաժանմանը և ժամանակագրությանը վերաբերող հարցերը · պատկերացում տալ Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունների մասին 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնել Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների՝ նեոլիթ-երկաթի դար ընկած շրջանի հիմնախնդիրները, 2. բնորոշել Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթները, 3. ճանաչել Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների ընդհանուր օրինաչափությունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. բնորոշել դասդասել և ժամանակագրել Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների զանգվածային նյութը, 5. դաշտային պայմաններում կատարել մ.թ.ա. III-II հազ. հուշարձանների հետազոտություններ` ըստ հայաստանյան նյութի, 6. տիպաբանել պեղածո նյութը՝ ըստ հայաստանյան նյութի, 7. բնորոշել վաղ պետական հասարակությունների ընդհանուր գծերը, 8. դիտարկել մ.թ.ա. VII-II հազ. Այսրկովկասի մշակույթները ընդհանուր մերձավորարևելյան զարգացումների համատեքստում. 9. կողմնորոշվել մասնագիտական գրականությունում: 3. Описание · ուսանողին տալ կայուն գիտելիք Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների մասին՝ նեոլիթ-երկաթի դար ընկած շրջանում · լուսաբանել Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների ուսումնասիրության պատմությունը · վեր հանել այդ մշակույթների ծագումնաբանությանը, զարգացմանը, փուլաբաժանմանը և ժամանակագրությանը վերաբերող հարցերը · պատկերացում տալ Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունների մասին 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություն, 2. ցուցադրական նյութի դիտում, 3. աշխատանք պեղածո նյութերի հետ: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ (որոնցից մեկը՝ հետազոտական աշխատանք)- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը գնահատվում է առավելագույնը 5 միավոր՝ հետազոտական աշխատանքի կատարման ու ներկայացման կամ հարցատոմսի հարցերին բանավոր պատասխանելու միջոցով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Եսայան Ս.Ա. 1992, Հայաստանի հնագիտություն, Երևան: Խնկիկյան Օ.Ա. 2009, Հայաստանի հնագիտություն, Երևան: Кушнарева К.Х. 1993, Южный Кавказ IX-II тыс. до. н. э., Санкт Петербург. Массон В.М 1989, Первые цивилизации, Москва. Меллаарт Дж. 1982, Древнейшие цивилизации Ближнего Востока, Москва. Burney Ch., Lang D. 1971, The peoples of the hills, London. Burney Ch. 1977, From village to empire, Oxford. Roaf M. 1990, Cultural atlas of Mesopotamia and the Ancient Near East, Oxford. Steadman S., McMahon G . (ed.) 2011, Oxford Handbook of Ancient Anatolia, Oxford. 0. Van de Mieroop M. 2006, History of the Ancient Near East: ցa. 3000-323 B.C., Oxford. 7. Основная часть курса 1. Ներածություն. Առաջավոր Ասիայի և Կովկասի հնագիտական մշակույթների ուսումնասիրության պատմությունը: 2. Բնակլիմայական և լանդշաֆտային պայմանները Առաջավոր Ասիայում և Կովկասում: 3. Նեոլիթյան բնակավայրերը և թաղման ծեսը: 4. Էնեոլիթյան բնակավայրերը և թաղման ծեսը: 5. Վաղբրոնզեդարյան բնակավայրերը և դամբարանադաշտերը: 6. Միջինբրոնզեդարյան բնակավայրերը և դամբարանադաշտերը: 7. Ուշբրոնզեդարյան բնակավայրերը և դամբարանադաշտերը: 8. Վաղերկաթեդարյան բնակավայրերը և դամբարանադաշտերը: 9. Միջիներկաթեդարյան բնակավայրերը և դամբարանադաշտերը: 10. Ուշերկաթեդարյան բնակավայրերը և դամբարանադաշտերը: 11. Այսրկովկասը և Հին Առաջավոր Ասիան: 12. Հայաստանը և Հին Առաջավոր Ասիան: 13. Մշակութային հարաբերությունների դինամիկան վաղ երկրագործական հասարակություններում: 14. Մշակութային հարաբերությունների դինամիկան բրոնզեդարյան հասարակություններում: 15. Մշակութային հարաբերությունների դինամիկան երկաթեդարյան հասարակություններում: 16. Հին Արևելքը և արդիականությունը: 17. Հինարևելյան ժողովուրդների արդի ինքնության խնդիրը:
1102	Դեմոկրատիայի պատմություն	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1102/Բ43-2 1. Цель курса · ներկայացնել ժողովրդավարության որպես հասարակության կառավարման ձևի ծնունդը, զարգացումը և անկումը անտիկ քաղաքակրթության, մասնավորապես պոլիսային համակեցության համատեքստում, · քննության ենթարկել անտիկ ժողովրդավարության ինստիտուցիոնալ կառույցը (քաղաքացիության ինստիտուտ, աշխարհաժողով, պետական խորհուրդ, պաշտոնեություն, դատարաններ և այլն), գաղափարախոսական հենքը, ժողովրդավարության դրսևորումները միջնադարյան Եվրոպայում, · դիտարկել «ժողովրդավարություն» հասկացության մշակումը, նրա հարաբերակցումը քաղաքական կառավարման մյուս ձևերի հետ անտիկ և միջնադարյան հասարակական- քաղաքական, իմաստասիրական մտքի ծիրում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ներկայացնելու ժողովրդավարությունն իբրև հասարակության կառավարման ձևի առաջացման պատճառները, զարգացման փուլերը Հին Հունաստանում, Հռոմում և միջնադարյան Եվրոպայում, բնութագրելու ժողովրդավարության ինստիտուցիոնալ կառույցը, 2. համեմատելու անտիկ և միջնադարյան ժողովրդավարության առանձնահատկությունները, բացատրելու ժողովրդավարական հաստատությունների գործառույթները, իրավասությունները, դրանց գործառման ընթացակարգը, 3. սահմանելու անտիկ ժողովրդավարության զարգացման ընդհանուր միտումներն ու առանձնահակությունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. մասնակցելու ժողովրդավարության վերաբերյալ քննարկումներին, 5. իրականացնելու ինքնուրույն և խմբային աշխատանքներ, միջոլորտային հետազոտությունների վերլուծություն, 6. ներկայացնելու առաջարկներ մասնագիտական ոլորտի աշխատանքների արդյունավետությունը բարձրացնելու վերաբերյալ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 7. օգտվելու մասնագիտական գրականությունից, 8. մասնակցելու բազմաբնույթ քննարկումներին, վերլուծելու առկա խնդիրները և գնահատելու դրանց լուծման համար անհրաժեշտ հնարավորությունները, 9. արդյունավետորեն պլանավորելու ժամանակն ու այլ ռեսուրսները, 10. պատրաստելու զեկույցներ, ներկայացնելու հետազոտական աշխատանքների արդյունքները, վարելու գիտական բանավեճեր, 11. պահպանելու մասնագիտական էթիկայի նորմերը: 3. Описание · ներկայացնել ժողովրդավարության որպես հասարակության կառավարման ձևի ծնունդը, զարգացումը և անկումը անտիկ քաղաքակրթության, մասնավորապես պոլիսային համակեցության համատեքստում, · քննության ենթարկել անտիկ ժողովրդավարության ինստիտուցիոնալ կառույցը (քաղաքացիության ինստիտուտ, աշխարհաժողով, պետական խորհուրդ, պաշտոնեություն, դատարաններ և այլն), գաղափարախոսական հենքը, ժողովրդավարության դրսևորումները միջնադարյան Եվրոպայում, · դիտարկել «ժողովրդավարություն» հասկացության մշակումը, նրա հարաբերակցումը քաղաքական կառավարման մյուս ձևերի հետ անտիկ և միջնադարյան հասարակական- քաղաքական, իմաստասիրական մտքի ծիրում: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն 2. Գործնական պարապմունք 3. Դիդակտիկ նյութերի օգտագործում 4. Բանավեճ 5. Կլոր սեղան քննարկում 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ (որոնցից մեկը՝ հետազոտական աշխատանք)- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը գնահատվում է առավելագույնը 5 միավոր՝ հետազոտական աշխատանքի կատարման ու ներկայացման կամ հարցատոմսի հարցերին բանավոր պատասխանելու միջոցով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Буйчик А. Г., Э. Ч. Зайнагабдинова, Е. В. Сорокина, История социума и демократии. В 2 кн. Книга 1: Древний мир, Средневековье и эпоха Возрождения / А. Г. Буйчик, Э. Ч. Зайнагабдинова, Е. В. Сорокина; СЗ НИИ КиПН. СПб., 2007. Dunn, J. (2006). Democracy: a history . Atlantic Monthly Press Dunn, J. (2006). Democracy: a history . Atlantic Monthly Press. Keane, J. (2004). Violence and Democracy . Cambridge University Press. Ober,, J. (2008). Democracy and knowledge: innovation and learning in classical Athens . Princeton University Press. 7. Основная часть курса 1. Ժողովրդավարական կարգի կայացման պատճառները Աթենքում: Ժողովրդավարական հաստատությունները, դրանց համալրման սկզբունքները, գործառույթները, իրավասությունները, գործառումը Հին Հունաստանում: 2. Ժողովրդավարության զարգացման առանձնահատկությունները Հին Հռոմում: Հանրապետական կարգի ճգնաժամի և անկման պատճառները: Հռոմեական ժողովրդավարության պատմական նշանակությունը: 3. Ժողովրդավարության զարգացման առանձնահատկությունները Միջնադարյան Եվրոպայում: 4. Ժողովրդավարության զարգացման առանձնահատկությունները նոր ժամանակներում: 5. Ժողովրդավարությունը նորագույն դարերում: 6. Ժողովրդավարությունը Հայաստանում:
1106	Հայ ռազմարվեսի պատմություն	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1106/Բ43-3 1. Цель курса · բացատրել այն տարրերի էությունը, որոնց զարգացումը կարևոր է եղել հայոց ռազմարվեստում, · ցույց տալ հայոց ռազմարվեստի զարգացման ընդհանուր տրամաբանությունը, · պարզաբանել ռազմարվեստի պատմության ուսումնասիրման առանձնահատկությունները: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. թվարկելու ու նկարագրելու հայոց ռազմարվեստի պատմության սկզբնաղբյուրները և հիմնական ուսումնասիրությունները, 2. ներկայացնելու հայոց ռազմարվեստի պատմության հիմնական փուլերն ու առանձնահատկությունները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. բացահայտելու և լուսաբանելու հայոց ռազմարվեստի զարգացման պատճառահետևանքային կապերը և օրինաչափությունները, 4. քննարկելու հայոց ռազմարվեստի պատմության հիմնահարցերը համաշխարհային ռազմարվեստի պատմության համատեքստում, 5. վերլուծելու հայոց ռազմարվեստի պատմության հիմնահարցերը, ցույց տալ դրանց արդիական նշանակությունը: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. վերլուծելու և արժևորելու փաստերը, կատարել հետևություններ, 7. գնահատելու տարատեսակ սկզբնաղբյուրները: 3. Описание · բացատրել այն տարրերի էությունը, որոնց զարգացումը կարևոր է եղել հայոց ռազմարվեստում, · ցույց տալ հայոց ռազմարվեստի զարգացման ընդհանուր տրամաբանությունը, · պարզաբանել ռազմարվեստի պատմության ուսումնասիրման առանձնահատկությունները: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ, 2. գիտական բանավեճերի կազմակերպում և քննարկում, 3. դիդակտիկ նյութերի ցուցադրություն և փաստավավերագրական ֆիլմերի դիտում: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություններ (որոնցից մեկը՝ հետազոտական աշխատանք)- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը գնահատվում է առավելագույնը 5 միավոր՝ հետազոտական աշխատանքի կատարման ու ներկայացման կամ հարցատոմսի հարցերին բանավոր պատասխանելու միջոցով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Սարգսյան Ս., Հայ ռազմական արվեստի պատմություն, Եր., 1969: Մեր հաղթանակները, հատ. Ա-Դ, Եր., 2008-2012: Հայաստանը պատերազմներում, Եր., 2014: Միսակյան Գ., Մարտիկյան Ս., Մարտավարություն, Եր., 2007: 7. Основная часть курса 1. Հայոց ռազմարվեստի զարգացումը Ք.ա. III-I հազարամյակներում: 2. Հայոց ռազմարվեստի զարգացումը I-XIV դարերում: 3. Հայոց ռազմարվեստի զարգացումը XVIII-XIX դարերում: 4. Հայոց ռազմարվեստի զարգացումը XX դարում:
1101	Վրաստանը և Ադրբեջանը XX-XXI դդ․	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1101/Բ43-4 1. Цель курса · ներկայացնել Վրաստանի և Ադրբեջանի 20-21-րդ դարերի պատմության հիմնահարցերը, զարգացման ընթացքի առանձնահատկությունները, էթնոքաղաքական, դավանակրոնական հարաբերությունների բովանդակությունը, · լուսաբանել բազմազգ Վրաստանում և Ադրբեջանում 20-21-րդ դարերի էթնիկ հակամարտությունների ծագման և զարգացման պատմական արմատներն ու դրանց ժամանակակից դրսևորումները, · բացահայտել Վրաստանի և Ադրբեջանի հանրապետություններում ներկա իրողությունների պատճառահետևանքային կապերի գործնական նշանակությունն ու դերակատարությունը տարածաշրջանի անվտանգության համատեքստում: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. դասակարգելու ու ներկայացնելու Վրաստանի և Ադրբեջանի 20-21-րդ դարերի պատմությանն առնչվող սկզբնաղբյուրները, 2. քննական վերլուծությամբ մատուցել երկու երկրների պատմությանը վերաբերող գրականությունը, մասնավորապես բացահայտելով դրանցում տեղ գտած կեղծարարության ու նենգափոխության դրսևորումները, 3. ձևակերպել երկու երկրների պատմության առանցքային հիմնախնդիրները և առավել կարևոր թեմաները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. Վրաստանի ու Ադրբեջանի պատմության հիմնահարցերի վերաբերյալ դրսևորել քննական մոտեցումներ և կատարել ինքնուրույն եզրահանգումներ, 5. գիտական հետազոտության ընթացքում կիրառել ուսումնառության ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքներն ու հմտությունները, 6. համեմատական վերլուծություն կատարել երկու երկրների պատմական և արդի զարգացումների հիմնախնդիրների վերաբերյալ, 7. Վրաստանի և Ադրբեջանի պատմության ընթացքը դիտարկել ինչպես անցյալում, այնպես էլ մեր ժամանակներում տարածաշրջանային, աշխարհաքաղաքական նոր իրողություններիտեսանկյունից, 8. հանդիպադրել Վրաստանի ու Ադրբեջանի համար ընդհանուր պատմական գործընթացները, երևույթները, քաղաքական- տնտեսական, էթնիկական, կրոնադավանական, մշակութային համալիրները: 9. քննական վերլուծությամբ մատուցել երկու երկրների պատմությանը վերաբերող գրականությունը, մասնավորապես բացահայտելով դրանցում տեղ գտած կեղծարարության ու նենգափոխության դրսևորումներ: 3. Описание · ներկայացնել Վրաստանի և Ադրբեջանի 20-21-րդ դարերի պատմության հիմնահարցերը, զարգացման ընթացքի առանձնահատկությունները, էթնոքաղաքական, դավանակրոնական հարաբերությունների բովանդակությունը, · լուսաբանել բազմազգ Վրաստանում և Ադրբեջանում 20-21-րդ դարերի էթնիկ հակամարտությունների ծագման և զարգացման պատմական արմատներն ու դրանց ժամանակակից դրսևորումները, · բացահայտել Վրաստանի և Ադրբեջանի հանրապետություններում ներկա իրողությունների պատճառահետևանքային կապերի գործնական նշանակությունն ու դերակատարությունը տարածաշրջանի անվտանգության համատեքստում: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություններ: 2.Ինտերակտիվ քննարկումներ, գիտական բանավեճեր: 3.Սեմինարներ, դիտակտիկ նյութերի, սլայդների, քարտեզների, ֆիլմերի ցուցադրություններ: 5. Методы и критерии оценки Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · ընթացիկ քննություն և հետազոտական աշխատանք- 9 միավոր Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը գնահատվում է առավելագույնը 5 միավոր՝ հետազոտական աշխատանքի կատարման ու ներկայացման կամ հարցատոմսի հարցերին բանավոր պատասխանելու միջոցով: Հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2.5 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Очерки истории Грузии, т. 1-2, Тбилиси, 1988-1989. Грузия, Проблемы и перспективы развития, под. ред. Е. М. Кожокина т.2, М. 2002. История Азербайджана, Баку,1976. Կնյազյան Դ., Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության կովկասյան քաղաքականությունը 1918-1920թթ., Ե., 2008: Ղուլյան Յու., Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների պատմությունից 1918-1920 թթ., Ե., 2009: Սարդարյան Կ., Հայ-վրացական հարաբերությունները 1918-20թթ., Երևան,2002: Զոհրաբյան Է. Լ., Վրաստանի և Ադրբեջանի պատմություն, դասընթացի ծրագիր, Ե., 2008: Մաիլյան Բ., Ազգային հարցը և հայերի կացությունը Վրաստանի Հանրապետությունում (1918-1921 թթ.), Ե. 2016։ Մելքոնյան Ա., Ջավախքը 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի առաջին քառորդին, Եր. 2003։ 0. Ջամալյան Ա., Հայ-վրացական կնճիռը, Եր. 2011։ Церцвадзе М. В., Революционное движение в Грузии в 1914-1917 годах, ч 1-2, М-Тб 1957-1961. Волхонский М., Муханов В., По следам Азербайджанской Демократической Республики, М,. 2007. Мелик- Шахназарян Л., Хачатрян Л., Этнополитика Азербайджана, Е., 2007. Мамулиа Г. Грузинский легион в борьбе за свободу и независимость Грузии в годы Второй мировой войны, Тбилиси, 2007. 7. Основная часть курса 1. Այսրկովկասը 20-րդ դարի սկզբին. Ռուսական կայսրության գաղութային էթնոքաղաքականությունը։ 2. Հեղափոխական շարժումները Վրաստանում 1905-1907 թթ., թաթարա-հայկական բախումները Այսրկովկասում։ 3. Վրաստանը և Արևելյան Այսրկովկասը 1917 թ. փետրվարյան հեղափոխությունից հետո։ 4. 1917. թ. հոկտեմբերյան հեղաշրջումը Պետրոգրադում և դրա հետևանքները Այսրկովկասում։ 5. Վրաստանի անկախության վերականգնումը և Ադրբեջան պետության ստեղծումը 1918թթ.: 6. Միջպետական հարաբերություններն ու տարածքային վեճերը Այսրկովկասյան հանրապետությունների միջև 1918-1920 թթ.։ 7. 1920 թ.Ադրբեջանի և 1921 թ. Վրաստանի խորհրդայնացումը: 8. Սոցիալ- տնտեսական վերափոխությունները Վրաստանում ու Ադրբեջանում 1920-1930-ական թթ.։ 9. Էթնիկ-ազգային խնդիրներն Ադրբեջանում խորհրդային տարիներին։ ԼՂԻՄԻ ապօրինի բռնակցումն ու Նախիջևանի նվիրաբերումը Խորհրդային Ադրբեջանին 1921 թ.։ 10. Ազգային քաղաքականությունը Վրաստանում ։ Ջավախքի հիմնախնդիրը։ 11. Վրաստանն ու Ադրբեջանը Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին 1941-1945 թթ.։ 12. Վրաստանն ու Ադրբեջանը հետպատերազմյան առաջին տասնամյակներին 1945-1965 թթ.։ 13. Վրաստանն ու Ադրբեջանը 1970-1980-ական թթ.։ 14. Գորբաչովյան վերակառուցման քաղաքականության գործընթացները Վրաստանում և Ադրբեջանում։ 15. Վրաստանի և Ադրբեջանի անկախության վերականգնման գործընթացները։ 16. Վրաստանն ու Ադրբեջանը հետխորհրդային ժամանակաշրջանում:
1104	Կովկասի էթնոքաղաքական պատմության հիմնախնդիրներ	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1104/Բ44-1 1. Цель курса Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին ծանոթացնել Կովկասյան հետազոտությունների որոշ տեսական, մեթոդաբանական սկզբունքներին, էթնոս, քաղաքականություն, էթնոքաղաքականություն հասկացություններին, կովկասյան տարածաշրջանի քաղաքական և էթնիկ պատմությանը, փուլաբաժանմանը, տարածքային առանձնահատկություններին, Կովկասի էթնոոքաղաքականությունը պայմանավորող ներքին և արտաքին գործոնների համախմբին և դրանց փոփոխությունների շարժընթացին տարբեր պատմական շրջափուլերում, ինչպես նաև տարածաշրջանի էթնոքաղաքական զարգացումները դիտարկել հայոց պատմության և հայերի հետ փոխահարաբերությունների համատեքստում: Դասընթացի նպատակներից է նաև իրականացնել հետազոտություններ կովկասի տարածաշրջանի էթնոքաղաքական պատմության խնդիրների շուրջ: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. վերլուծել կովկասյան տարածաշրջանի էթնոքաղաքական պատկերը, էթնոքաղաքական պատմության հիմնական փուլերը, առանձին արեալները, 2. քննարկելու և մարդաբանության դիտանկյունից տիպաբանել տարածաշրջանի պատմական և արդի զարգացումների էթնիկ, քաղաքական, լեզվական, մարդաբանական, ժողովրդագրական և այլ բնութագրիչները, 3. կովկասյան տարածաշրջանի պատմությունը, հակամարտությունները, դրանց պատճառներն ու զարգացումները, Հայաստանի Հանրապետության տեղն ու դերը տարածաշրջանում վերլուծել արդի էթնոքաղաքականության տեսության ու մեթոդաբանության սկզբունքներին համաձայն: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծելու կովկասյան տարածաշրջանի ընդհանրական, ինչպես նաև առանձին առանձին արեալների էթնիկ, քաղաքական և համակցված` էթնոքաղական պատմությունը քաղաքական մարդաբանության տեսանկյունից ու ազգաբանական մեթոդաբանության դիրքերից, դրանք կիրառել կոնկրետ հետազոտություններում, 5. ստացված գիտելիքները օգտագործել տարբեր հետազոտական ծրագրերում, գիտական, ակադեմիական ու կիրառական ուղղվածության տարբեր ուսումնասիրություններում: 3. Описание Դասընթացի նպատակն է ուսանողներին ծանոթացնել Կովկասյան հետազոտությունների որոշ տեսական, մեթոդաբանական սկզբունքներին, էթնոս, քաղաքականություն, էթնոքաղաքականություն հասկացություններին, կովկասյան տարածաշրջանի քաղաքական և էթնիկ պատմությանը, փուլաբաժանմանը, տարածքային առանձնահատկություններին, Կովկասի էթնոոքաղաքականությունը պայմանավորող ներքին և արտաքին գործոնների համախմբին և դրանց փոփոխությունների շարժընթացին տարբեր պատմական շրջափուլերում, ինչպես նաև տարածաշրջանի էթնոքաղաքական զարգացումները դիտարկել հայոց պատմության և հայերի հետ փոխահարաբերությունների համատեքստում: Դասընթացի նպատակներից է նաև իրականացնել հետազոտություններ կովկասի տարածաշրջանի էթնոքաղաքական պատմության խնդիրների շուրջ: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Ավանդական դասախոսություններ` հիմնական նյութի ներկայացմամբ: 2. Ինտերակտիվ դասախոսություններ, քննարկումներ, սեմինարներ, խմբակային աշխատանքներ: 3. Դիդակտիկ նյութերի մատուցում` համակարգչային պրեզենտացիաների միջոցով: 4. Հիմնական գրականության տպագիր, էլ. և տեսատարբերակների հանձնում ուսանողներին: 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Coene F., The Caucasus: An Introduction, Routledge, Taylor & Francis group, 2010. de Waal Th., The Caucasus: An Introduction, Oxford University Press, 2010. Шнирельман В., Быть аланами: Интеллектуалы и политика на Северном Каквазе в 20-ом веке, М., 2006. Шнирельман В., Войны памяти: Мифы, идентичность и политика в Закавказье, М., 2003. Цуциев А., Атлас этнополитической истории Кавказа (1774-2004), М., 2006. История народов Северного Кавказа, т. I, М., 1985. История народов Северного Кавказа, т.II , М., 1988. Հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն լեզուներով այլ հոդվածներ, մենագրություններ թղթային տարբերակով և էլեկտրոնային կրիչներով: 7. Основная часть курса 1. Կովկասյան տարածաշրջանի էթնոքաղաքական բնութագիրը, հիմնական էթնիկ հանրությունները: 2. Կովկասյան տարածաշրջանի էթնոքաղաքական պատմության հիմնական փուլերը. ըստ խոշոր տարածաշրջանների և էթնիկ հանրությունների: 3. Կովկասյան տարածաշրջանի հիմնական էթնիկ հակամարտությունները. ձևավորման ընթացքը, զարգացումները, արդի վիճակը: 4. Տարածաշրջանի արդի էթնոքաղաքական վիճակն ու զարգացման հեռանկարները: 5. Հայաստանի Հանրապետությունը տարածաշրջանային զարգացումների համատեքստում:
1102	Համաշխարհային պատմության աղբյուրագիտություն և պատմագրություն	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1102/Բ44-2 1. Цель курса · գիտելիքներ հաղորդել աղբյուրագիտության կազմավորման, կայացման և զարգացման խորքային տեղաշարժերը, աղբյուրագիտական ճանաչողության ընդհանուր միտումներն ու բովանդակությունը, · բացատրել աղբյուրագիտական մեթոդների և տեսության կարևորությունը համաշխարհային պատմության գործընթացների ուսումնասիրման գործում, · վեր հանել սկզբնաղբյուրների բովանդակությունն ու կառուցվածքային առանձնահատկությունները պատմական տարբեր դարաշրջաններում, բացահայտել փաստերից օգտվելու և պատմագիտորեն շարադրելու մեթոդները 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն · բացատրելու և հիմնավորելու աղբյուրագիտական հղացքների ու տեսությունների ինչպես կայացման ու ձևավորման, այդպես և փոխակերպությունների ընթացքը, · քննարկելու և մեկնաբանելու աղբյուրագիտության տեսության հիմնական ներկայացուցիչների ուսմունքներն ու տեսությունները, · հիմնավորելու աղբյուրագիտության և հումանիտար այլ գիտակարգերի (քաղաքակրթություն, պատմագիտություն, մշակութաբանություն, ընկերաբանություն, փիլիսոփայություն և այլն) փոխկապվածությունն ու փոխներգործությունը: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ · կիրառելու պատմական սկզբնաղբյուրների և փաստերի հավաքման, մշակման, շարակարգման և կիրառման վերլուծական մեթոդները, · կիրառելու աղբյուրագիտական գիտելիքներն ու հմտությունները ինքնուրույն հետազոտական աշխատանքների իրականացման և ներկայացման համար, · տիպաբանելու և վերլուծելու տարբեր դրաշրջանների աղբյուրագիտական հղացքներն ու հարացույցները, դրանց խորքային տեղաշարժեն ու հիմնարար արդյունքները: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 9. hամակարգելու ձեռք բերված փաստերն ու գիտելիքները և իրականացնելու հետազոտական աշխատանքներ աղբյուրագիտական հետազոտական աշխատանքներին առնչվող հիմնախնդիրների վերաբերյալ, 10. օգտվելու տեղեկատվական-հաղորդակցական տարատեսակ սկզբնաղբյուրներից և քննադատաբար վերագնահատելու աղբյուրագիտության արդի և ավանդական հիմնախնդիրները՝ համադրելով տեսական և պրակտիկ հարացույցները: 3. Описание · գիտելիքներ հաղորդել աղբյուրագիտության կազմավորման, կայացման և զարգացման խորքային տեղաշարժերը, աղբյուրագիտական ճանաչողության ընդհանուր միտումներն ու բովանդակությունը, · բացատրել աղբյուրագիտական մեթոդների և տեսության կարևորությունը համաշխարհային պատմության գործընթացների ուսումնասիրման գործում, · վեր հանել սկզբնաղբյուրների բովանդակությունն ու կառուցվածքային առանձնահատկությունները պատմական տարբեր դարաշրջաններում, բացահայտել փաստերից օգտվելու և պատմագիտորեն շարադրելու մեթոդները 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Ուսուցման դիտազննական պարագաների օգտագործում 2. Ուսուցման տեղնիկական միջոցների կիրառում: 3. Նյութի վերլուծական ներկայացում 4. Հարցադրումներով սեմինար-քննարկումներ, բանավեճեր: 5. Խմբային և ինքնուրույն աշխատանքների վրա հիմնված քննարկումներ: 6. Հանձնարարված գրականության ընթերցում և քննարկում: 7. Նախադեպերի վերլուծություն: 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Байбакова Л.В., Ватлин А.Ю., Тырсенко А.В. История исторической науки. М.: 2010. 98 с. Бокщанин А.Г. Источниковедение Древнего Рима: учебное пособие. М.: Изд-во Моск. ун-та, 1981 г., 160 с. Вайнштейн О.Л. Западноевропейская историография, М., 1964. Григорьева И.В., Источниковедение Новой и новейшей истории Стран Европы и Америки, М., 1984. Дементьев И.П. Историография истории нового и новейшего времени стран Европы и Америки. 2000. Источниковедение Древней Греции Под ред. проф. В. И. Кузищина. М., 1982. Источниковедение истории Древнего Востока, О.Д. Берлев, и др. Москва,1984. Иггерс Г., Ван Э. - Глобальная история современной историографии (Гуманитарное знание - XXI век) - M, 2012. Люблинская Л.Д., Источниковедение истории средних веков, М., 1966 0. Могильницкий Б. Г. Введение в методологию истории. М.: Высшая школа, 1989. 174 с. Русина Ю. А., Методология источниковедения, Екатеринбург, Издательство Уральского университета, 2015. A Global History of Modern Historiography By Georg G Iggers, Q. Edward Wang, Supriya Mukherjee, Routledge, 2016. Bazerman Ch., The Informed Writer: Using Sources in the Disciplines, The WAC Clearinghouse. Fort Collins, CO., 2011. Booth C. W., Colomb G. G., Williams M. J., The Craft of Research, Fourth Edition, The University of Chicago Press Chicago & London, 2010. Cr. Iggers, Georg (1997). Historiography in the Twentieth Century. From Objectivity to the Postmodern Challenge. Hanover: Wesleyan University Press. Historiography in the Middle Ages Editor: Deborah Deliyannis, Leiden, 2012 Howell C. M., Prevenier W., From Reliable Sources an Introduction to Historical Methods, Cornell University Press, 2010. Marius R. and Melvin E. P., A Short Guide to Writing about History. 8th ed. White Plains, NY: Longmans, 2012. 7. Основная часть курса 1. Աղբյուրագիտության և պատմագրության առարկան և խնդիրները: 2. Պատմական սկզբնաղբյուրն իբրև սոցիալական տեղեկատվության կրիչ: 3. Աղբյուրագիտության՝ իբրև ինքնուրույն գիտակարգի կայացումը: 4. Պատմագրության՝ իբրև աղբյուրագիտության մաս ևմիևնույն ժամանակ ինքնուրույն գիտակարգի կայացումը 5. Պատմական սկզբնաղբյուրների դասակարգման և վերլուծության հիմնախնդիրները: 6. Աղբյուրագիտության մեթոդաբանության և պատմագիտության մեթոդաբանության փոխհարաբերությունները: 7. Սկզբնաղբնուրների հետ հետազոտողի աշխատանքների հիմնական փուլերը: 8. Աղբյուրագիտությունը և պատմական ճանաչողությունը: 9. Պատմագիտությունը և պատմական ճանաչողությունը
1106	Հայոց ցեղասպանության պատմություն	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1106/Բ44-3 1. Цель курса Դասընթացի նպատակը Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ ուսանողներին հիմնավոր գիտելիքներ հաղորդելն է: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. թվարկելու, նկարագրելու Հայոց ցեղասպանության գլխավոր սկզբնաղբյուրներն ու ուսումնասիրությունները, 2. թվարկելու, բացատրելու Հայոց ցեղասպանության նախադրյալները և պատճառները, լուսաբանելու իրականացման միջոցները, գործընթացը, գլխավոր հետևանքները, ինչպես նաև դրանց հաղթահարման միջազգային իրավաքաղաքական ասպեկտները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 3. բազմաչափ հայացքով մեկնաբանելու ու գնահատելու Հայոց ցեղասպանության պատմության խնդիրները, 4. օբյեկտիվորեն վերլուծելու և պարզաբանելու Հայոց ցեղասպանության քաղաքական և իրավական հիմքերը և հետևանքների հաղթահարման հնարավորությունները՝ կատարելով համապատասխան եզրահանգումներ: 5. Հայոց ցեղասպանության պատմության խեղաթյուրման փորձերի դեպքում կռահելու միտումները և տալու ճիշտ, գիտական պարզաբանումներ, գնահատականներ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ 7. հայոց պատմության իրողությունները հաշվի առնելով՝ ճիշտ կողմնորոշվել ընթացիկ ժամանակաշրջանի ներքին ու արտաքին քաղաքական հարցերում, տարբերակել կարճաժամկետ և երկարատև պետական-ազգային շահերն ու արժեքները: 3. Описание Դասընթացի նպատակը Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ ուսանողներին հիմնավոր գիտելիքներ հաղորդելն է: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Դասախոսություն, 2. Սեմինար, 3. Քննարկում և բանավեճ: 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ինքնուրույն աշխատանք- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы Թաներ Աքչամ, Երիտթուրքերի գործած ոճիրը մարդկության դեմ, Հայոց ցեղասպանությունը և էթնիկ զտումները Օսմանյան կայսրությունում, Ե., 2015: Սաֆրաստյան Ռ., Օսմանյան կայսրություն. Ցեղասպանության ծագումնաբանությունը (1876-1920 թթ.), Ե., 2009: Հայերի ցեղասպանության համար միջազգային-իրավական պատասխանատվության հիմքերը, իրավական ուղեցույց (հեղինակներ Վլ. Վարդանյան, Եղիշե Կիրակոսյան, Լևոն Գևորգյան), Ե., 2014: Дадрян В. Н., История армянского геноцида, этнический конфликт от Балкан до Анатолии и Кавказа, Ереван, 2007. Kevorkian R., The Armenian Genocide, a Complete History, London-New York, 2011. Bloxham D., The Greate Game of Genocide, imperialism, nationalism, and the destruction of the ottoman Armenians, Oxford University Press Inc., New York, 2005. Suny R., A History o f the Armenian Genocide, Princeton University Press, 2015. Balakian P., The Burning Tigris, The Armenian Genocide and America’s Response 7. Основная часть курса 1. Ներածություն. Հայկական հարցի ու Հայոց ցեղասպանության փոխհարաբերության խնդիրը: Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդրի պատմական, իրավական ու քաղաքական ասպեկտները: Հայոց ցեղասպանության ժամանակային /պարբերացում/ և տարածական կողմնորոշիչները: Հայ բնակչության քանակի հարցը ցեղասպանության նախօրեին։ 2. Հայոց ցեղասպանության պատմական ասպեկտը: Հայոց ցեղասպանության պատճառները, իրականացման միջոցները. որոշումների ընդունումը և դրանք իրագործող կառույցները: Հայոց ցեղասպանության առաջին փուլը: Հայերի զինված ինքնապաշտպանությունները: Հայ տարագիրները արաբական անապատներում (երթուղիները, քանակը, ճամբարները, դրությունը) և ցեղասպանության երկրորդ փուլը: Կովկասյան ռազմաճակատի հայ գաղթականները (քանակը, տեղաբաշխումը, դրությունը, ազգային ու միջազգային հումանիտար օգնությունը, վերադարձը ու Երկրի վերաշինման գործընթացը): Հայերի զանգվածային կոտորածների հետագա դրսևորումները (Արևելահայկական տարածքներ (ավելի ուշ ՀՀ), Այսրկովկասի այլ բնակավայրեր, Կիլիկիա, Զմյուռնիա): Հայոց ցեղասպանության հետևանքները: Երիտթուրքերի դատավարությունները: Հայկական «Նեմեսիսը»: 3. Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդրի քաղաքական ու իրավական ասպեկտները. Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացը՝ որպես ցեղասպանության հետևանքների հաղթահարմանը նպաստող միջոց. ակունքներն ու ռազամավարության հարցը: ԱՄՆ-ի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը և ամերիկահայ լոբբիստական կազմակերպությունների գործունեությունը: Հայոց ցեղասպանության խնդիրը Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության մեջ (1991-2018): Հայոց ցեղասպանության ժխտման թուրքական քաղաքականությունն ու փաստարկները: Հայոց ցեղասպանության համար Թուրքիայի պատասխանատվության իրավական հիմքերի ձևավորման գործընթացը և հնարավորությունները:
1101	Հետխորհրդային երկրների պատմություն	6
9-րդ կիսամյակ 14 ժամ դասախոսություն, 6 ժամ սեմինար 5 ժամ/շաբ. Факультативный 1101/Բ44-4 1. Цель курса · ուսանողին տրամադրել համակողմանի գիտելիքներ հետխորհրդային երկրների պատմության վերաբերյալ · ծանոթացնել հետխորհրդային տարածաշրջանի ( Կովկաս, Մերձբալթյան երկրներ, Միջին Ասիա, սլավոնական երկրներ) զարգացման առանանձնահատկություններին և ինտեգրացիայի ու դեինտեգրացիայի ճանապարհներին · օժանդակել ուսանողներին՝ ժամանակաշրջանի մասին առավել ընդգրկուն պատկերացումներ կազմելուն և դրանք իրենց մասնագիտական հմտություններում օգտագործելուն: 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. ընդհանուր գծերով պարզաբանելու հետխորհրդային երկրների պատմության առանցքային խնդիրները, 2. թվարկել, դասակարգել և բնութագրել հետխորհրդային երկրների զարգացման առանձնահատկությունները և զարգացման ուղիները, 3. ներկայացնել հետխորհրդային տարածաշրջանի ինտեգրացիայի և դեինտեգրացիայի ճանապարհները: բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 4. վերլուծել և մեկնաբանել հետխորհրդային երկրների պատմության տարբեր ժամանակներին վերաբերող գիտական և քաղաքական հնչեղություն ունեցող հարցերը, 5. ուսումնասիրելու և ներկայացնելու նշված տարածաշրջանի վերաբերյալ պատմագիտական աշխատությունները՝ դրանց վերաբերյալ պատրաստելով զեկուցումներ: գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 6. օգտագործելով ընդհանուր տրամաբանական և պատմագիտական մեթոդներ ու սկզբունքներ՝ կատարելու վերլուծություններ, հետազոտություններ: 3. Описание · ուսանողին տրամադրել համակողմանի գիտելիքներ հետխորհրդային երկրների պատմության վերաբերյալ · ծանոթացնել հետխորհրդային տարածաշրջանի ( Կովկաս, Մերձբալթյան երկրներ, Միջին Ասիա, սլավոնական երկրներ) զարգացման առանանձնահատկություններին և ինտեգրացիայի ու դեինտեգրացիայի ճանապարհներին · օժանդակել ուսանողներին՝ ժամանակաշրջանի մասին առավել ընդգրկուն պատկերացումներ կազմելուն և դրանք իրենց մասնագիտական հմտություններում օգտագործելուն: 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. դասախոսություններ 2.գիտական բանավեճեր 3.մասնագիտական գրականության վերլուծություն և մեկնաբանություններ 5. Методы и критерии оценки Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է. · ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր · մասնակցություն -3 միավոր · եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր Մասնակցության միավորի մասին տե՛ս «Ուսումնական գործընթացի կազմակերպման կարգ» (Us_karg_new.pdf (ysu.am) ) , էջ 9։ Ընթացիկ ստուգումները կիսամյակի ընթացքում չորս անգամ են՝ յուրաքանչյուրը 2 միավոր։ Ընթացիկ ստուգումները կազմակերպվելու են 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ շաբաթների ընթացքում։ Ընթացիկ ստուգումների ընթացքում ուսանողներին հանձնարավելու է գրականության ցանկ, որը պետք է կարդան և ներկայացնեն։ Յուրաքանչյուր ընթացիկ ստուգման ժամանակ հանձնարարվելու է 1 աշխատություն, որը ուսանողները մանրամասն քննության պետք է ենթարկեն։ Եզրափակիչ քննության հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 6. Список основной литературы «POST-SOVIET MAINLAND» / «ПОСТСОВЕТСКИЙ МАТЕРИК» Socio-political scientific journal. Publisher - the Institute of CIS countries, -«POST-SOVIET MAINLAND» / «ПОСТСОВЕТСКИЙ МАТЕРИК» \| Socio-political scientific journal. Publisher the Institute of CIS countries (pstmaterik.ru) Демографическое развитие постсоветских стран (1991-2021): тренды, демографическая политика, перспективы, под ред. С.В. Рязанцева, М., 2021. Маркедонов С. Турбулентная Евразия: межэтнические, гражданские конфликты, ксенофобия в новых независимых государствах постсоветского пространства, М., 2010. Постсоветские государства: 25 лет независимого развития, сб. cт. в 2-х тт. / отв. ред. - А.Б. Крылов, М., 2017. Страны постсоветского пространства, учеб.-метод. Пособие, сост. А. В. Петров, Иркутск, 2012. 7. Основная часть курса 1. Հետխորհրդային տարածաշրջանի զարգացման առանձնահատկությունները, 2. Ինտեգրացում և դեինտեգրացում, 3. Ռուսաստանի դերակատարությունը հետխորհրդային տարածաշրջանում, 4. Արևելաեվրապական պետությունների հետխորհրդային ուղին (Ուկրաինա, Բելոռուս, Մոլդովա), 5. Միջին Ասիայի հետխորհրդային երկրները, 6. Կովկասյան տարածաշրջանի հետխորհրդային երկրները, 7. Մերձբալթիկան ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, 8. Հակասություններն ու հակամարտությունները հետխորհրդային տարածաշրջանում:
0000	Մասնագիտական պրակտիկա	3
10-րդ կիսամյակ - - Факультативный 0000/Բ48 1. Цель курса · գործնական աշխատանքների միջոցով զարգացնել ուսանողի մասնագիտական հմտությունները և փորձառությունը, մասնագիտական ոլորտում ինքնուրույն աշխատելու կարողությունները։ Պրակտիկայի վայրը հարմարեցվում է ուսանողի ավարտական աշխատանքի թեմայի բովանդակությանը · ուսանողներին անմիջականորեն հաղորդակից դարձնել ՀՀ ԳԱԱ Պատմության, Արևելագիտության, Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտների, Մատենադարանի, Հայաստանի ազգային արխիվի, Հայաստանի և Երևանի պատմության թանգարանների, Հայոց ազգագրության թանգարան իսնտիտուտի և այլ գիտահետազոտական հաստատությունների բաժինների ուղղվածությանն ու առանձնահատկություններին։ · ծանոթանալ վերը նշված թանգարանային և գիտահետազոտական հաստատությունների կառուցվածքին, հիմնական գործառույթներին, հավաքածուների բնույթին և աշխատակազմին։ · անմիջականորեն հաղորդակցվել բազմաշերտ և հարուստ հավաքածուների գրանցման, հաշվառման, պահպանման, մշակման, ուսումնասիրման, վերականգնման, ցուցադրման և հանրայնացման ժամանակակից հնարավորություններին։ · ծանոթանալ այցելուների տարբեր խմբերի համար իրականացվող թանգարանային տարաբնույթ միջոցառումներին, կրթական ու ժամանցային ծրագրերին։ 2. Результаты обучения по программе ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն 1. որոշակի գիտելիքներ ու հմտություններ ձեռք բերել ակադեմիական ինստիտուտներում իրականացվող գիտահետազոտական աշխատանքների վերաբերյալ։ Հստակեցնել պատկերացումները մասնագիտական տարբեր կազմակերպությունների գործունեության մասին, 2. հնարավորություն ստանալ մասնակցելու ամբիոնի և հիշյալ կառույցների համագործակցական նախագծերին ու դաշտային հետազոտություններին։ Ուսումն ավարտելուց հետո հնարավորություն ստանալ աշխատելու ինստիտուտների, արխիվների և թանգարանների համապատասխան բաժիններում, 3. որոշակի փորձ ու հմտություններ ձեռք բերել հավաքածուների գրանցման, հաշվառման և պահպանության սկզբունքների ու կանոնների վերաբերյալ, 4. ծանոթանալ թանգարանային, արխիվային հավաքածուների հիման վրա իրականացվող հետազոտական աշխատանքների բնույթին ու տեսակներին, 5. ծանոթանալ թանգարանային ցուցադրության կազմակերպման սկզբունքներին, բնօրինակների և օժանդակ նյութերի հետ աշխատելու կանոններին, բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ 1. կազմել թանգարանային առարկայի անձնագիր, 2. օգտվել ֆոնդային փաստաթղթերից (քարտարան, մատյան, ընդունման-հանձնման ակտեր...), 3.. ձեռք բերել թանգարանային Էքսկուրսիա և կրթական ծրագիր վարելու նախնական փորձառություն, գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան) 1. մշակել, դասդասել, թեմատիկ, ժամանակագրական կամ այլ սկզբունքներով ի մի բերել հավաքված նյութը, 2. վերլուծել փաստերն ու եզրակացություններ անել, 3. գործնականում կիրառել ստացած տեսական գիտելիքները, 4. գործուն մասնակցություն ունենալ թանգարանային, արխիվային ոլորտում իրականացվող հետազոտական նախագծերի աշխատանքներին: 3. Описание · գործնական աշխատանքների միջոցով զարգացնել ուսանողի մասնագիտական հմտությունները և փորձառությունը, մասնագիտական ոլորտում ինքնուրույն աշխատելու կարողությունները։ Պրակտիկայի վայրը հարմարեցվում է ուսանողի ավարտական աշխատանքի թեմայի բովանդակությանը · ուսանողներին անմիջականորեն հաղորդակից դարձնել ՀՀ ԳԱԱ Պատմության, Արևելագիտության, Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտների, Մատենադարանի, Հայաստանի ազգային արխիվի, Հայաստանի և Երևանի պատմության թանգարանների, Հայոց ազգագրության թանգարան իսնտիտուտի և այլ գիտահետազոտական հաստատությունների բաժինների ուղղվածությանն ու առանձնահատկություններին։ · ծանոթանալ վերը նշված թանգարանային և գիտահետազոտական հաստատությունների կառուցվածքին, հիմնական գործառույթներին, հավաքածուների բնույթին և աշխատակազմին։ · անմիջականորեն հաղորդակցվել բազմաշերտ և հարուստ հավաքածուների գրանցման, հաշվառման, պահպանման, մշակման, ուսումնասիրման, վերականգնման, ցուցադրման և հանրայնացման ժամանակակից հնարավորություններին։ · ծանոթանալ այցելուների տարբեր խմբերի համար իրականացվող թանգարանային տարաբնույթ միջոցառումներին, կրթական ու ժամանցային ծրագրերին։ 4. Стили и методы преподавания и обучения 1. Ծանոթություն արխիվի, ինստիտուտների, թանգարանի ղեկավար մարմնի, կառավարման համակարգի, կառուցվածքի, աշխատակազմի հետ։ 2. Գործնական պարապմունքներ թանգարանների ցուցասրահներում, ֆոնդերում և լաբորատորիաներում՝ համապատասխան մասնագետների ղեկավարությամբ։ 3. Տարբեր բաժինների գործունեությանը բնորոշ վարժանքների և հանձնարարությունների կատարում։ 4. Սեմինար-քննարկումներ, ձեռք բերված արդյունքների վերլուծություն - ամփոփում։ 5. Методы и критерии оценки Պրակտիկան գնահատվում է ստուգարքի ձևով: Պրակտիկան դրական (ստուգված) է գնահատվում այն դեպքում, եթե ուսանողը մասնակցել է պրակտիկային, կատարել ծրագրով նախատեսված առաջադրանքները, սահմանված ժամկետում ներկայացրել պրակտիկայի օրագիրը: 6. Список основной литературы ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ Մատենադարան Հայաստանի ազգային արխիվ Հայաստանի պատմության պետական թանգարան Երևանի պատմության թանգարան Հայոց ազգագրության և ազատագրական պայքարի պատմության թանգարան Հայաստանի ազգային գրադարան 7. Основная часть курса ուսանողները կարողանում են գործնականում տեսնել, թե ինչպես են · մշակվում դաշտային, պեղածո և արխիվային նյութերը, · Իրականացվում հետազոտական աշխատանքները. · ստեղծվում ցուցադրության գիտական և գեղարվեստական նախագծերը, · ընտրվում բնօրինակ ցուցանմուշներն ու օժանդակ նյութերը, · կիրառվում նորագույն տեխնոլոգիաներն ու տեղեկատվական տարաբնույթ միջոցները, · կազմակերպվում հանրահռչակումն ու հասարակության հետ կապերը, · նախապատրաստվում և իրականացվում թանգարանային էքսկուրսիան, · տարբեր տարիքային և սոցիալական խմբերի համար կրթական բազմաբնույթ ծրագրերը։

История

Программа бакалавриата

Учебный план

Общеобразовательный модуль

Специализированный модуль

Другие образовательные модули