Հայոց պատմության ամբիոն

Հայոց պատմության ամբիոնը համալսարանի հասակակիցն է․ ստեղծվել է նրա հետ միաժամանակ։ Մինչև 1930 թիվն այն կոչվել է պատմության ամբիոն։ 1930-1931 ուստարում նրա հիմքի վրա ձևավորվել են հայ ժողովրդի պատմության, ԽՍՀՄ ժողովուրդների պատմության, Հին աշխարհի պատմության և ընդհանուր պատմության ամբիոնները։ Ամբիոնի առաջին վարիչը եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս Հակոբ Մանանդյանը, որը մինչ այդ զբաղեցնում էր համալսարանի ռեկտորի պաշտոնը։ Նրա ղեկավարման շրջանում (1921-1927) դրվել է ամբիոնի ուսումնական աշխատանքների հիմքը, կազմվել են առաջին ուսումնական ծրագրերը։ Ամբիոնում տարբեր տարիների աշխատել են ճանաչված պատմաբան-հայագետներ Լեոն, Հ. Զորյանը, Թ. Ավդալբեգյանը, Ս. Պողոսյանը, Ա. Աբրահամյանը, Հ. Ժամկոչյանը, Մ. Ներսիսյանը, Վ. Պարսամյանը, Լ. Խուրշուդյանը, Հր. Սիմոնյանը, Ստ. Մելիք-Բախշյանը, Բ. Հարությունյանը, Պ. Հովհաննիսյանը, Ա. Սիմոնյանը և ուրիշներ։

Ամբիոնի աշխատակիցները լույս են ընծայել ավելի քան 700 մենագրություններ, զանազան ուսումնասիրություններ, մեծաթիվ գիտական հոդվածներ։ Ամբիոնը, իրավամբ, հանրապետության հայագիտական կարևորագույն կենտրոններից մեկն է։

Ամբիոնը գիտահետազոտական աշխատանքներ է ծավալում հայոց պատմության բոլոր ժամանակաշրջանների հիմնահարցերի ուսումնասիրության ուղղությամբ։ Նշանակալից տեղ է հատկացվում Հայոց պատմության աղբյուրագիտությանն ու պատմագրությանը, Հայաստանի պատմական ժողովրդագրությանն ու քարտեզագրությանը։ Մեծ ծավալի աշխատանք է կատարվում մասնավորապես միջնադարյան Հայաստանի պատմության հիմնահարցերի, Հայկական հարցի, հայոց ազատամարտի, Հայոց ցեղասպանության, ազգային գաղափարախոսության, Արցախյան հիմնահարցի, Հայկական սփյուռքի և Հայոց նորագույն պետականությունների պատմության ուսումնասիրության բնագավառներում։

Ամբիոնում աշխատում են հանրապետության ճանաչված և առաջատար մասնագետներ, որոնք պարբերաբար անցնում են վերապատրաստումներ, ներգրավված են միջազգային և տեղական դրամաշնորհային տարբեր ծրագրերում: Ամբիոնի գիտնական-մանկավարժները հեղինակ են ուսումնամեթոդական ձեռնարկների, որոնք տպագրվում են նաև բարձր ազդեցության գործակից ունեցող գիտական պարբերականներում:

Ամբիոնի անդամները մշտապես մասնակցում են համալսարանական, հանրապետական ու միջազգային գիտաժողովների, հանդես գալիս հայոց պատմության և Հայկական սփյուռքի հիմնահարցերին նվիրված զեկուցումներով։

Հայոց պատմության ամբիոնը հայագետ-պատմաբանների պատրաստման կենտրոն է, որն իրականացնում է «Հայոց պատմություն» և «Հայագիտություն» մագիստրոսական կրթական ծրագրերը։