ԵՊՀ ֆիզիկայի ինստիտուտի ասպիրանտ Արտյոմ Մովսիսյանն արդեն մեկ տարի է, ինչ դասավանդում է «Ատոմի և միջուկի ֆիզիկա» առարկան, լաբորատոր պարապմունքներ անցկացնում երրորդ կուրսի ուսանողների հետ: Դասավանդելուն զուգահեռ՝ նա կատարում է գիտական հետազոտություն, որն առնչվում է օպտիկական տիրույթի նանոմասնիկներին:
Գերբարձր հաճախություններում (ԳԲՀ) նա հետազոտում է տարբեր կառուցվածքներ, ուսումնասիրում նյութերի, մասնավորապես՝ մետաղների, դիէլեկտրիկների փոխազդեցությունը միկրոալիքային դաշտերի հետ:
Գիտության մեջ կատարելագործվելու նպատակով երիտասարդ ասպիրանտը շարունակում է սովորել. արդեն ընտրել է ատենախոսության թեման, այն վերաբերում է միկրո և նանոչափային մետամակերևույթների բարելավված կապակցմանը և էլեկտրամագնիսական ալիքների հետ փոխազդեցությանը: Ա․ Մովսիսյանը 5 գիտական հոդվածի համահեղինակ է. դրանք վերաբերում են ԳԲՀ տիրույթում դիէլեկտրիկի և մետաղի փոխազդեցության ուսումնասիրությանը, տեսանելի տիրույթում ոսկու նանոմասնիկների և ոչ գծային բեկման ցուցիչով դիէլեկտրիկ թաղանթի համակցությանը:
Նրա՝ «Օպտիկական երկկայունությունը պլազմոնային միջուկ-ոչ գծային թաղանթ երկմասնիկային կառուցվածքում» (Gap-enhanced optical bistability in plasmonic core–nonlinear shell dimers) համահեղինակությամբ հոդվածը հրապարակվել է 2024 թվականի հունվարի 10-ին «Nanoscale» Q1 վարկանիշային պարբերականում: Հետազոտությունը կատարվել է տեսանելի տիրույթում, մոտավորապես 600 նանոմետրի շրջակայքում. այն վերաբերում է ոսկու նանոմասնիկի և ոչ գծային բեկման ցուցիչ ունեցող նյութի փոխազդեցությանը:
Մեզ հետ զրույցում երիտասարդ ասպիրանտը պատմեց կատարված աշխատանքների ընթացքի մասին՝ շեշտելով ընտրված մեթոդների կարևորությունը.
«Մենք ուսումնասիրել ենք շատ հետաքրքիր երևույթ․ կան նյութեր, որոնք ունեն ոչ գծային բեկման ցուցիչ, ըստ էության այդ բաղադրիչը բոլոր նյութերում առկա է, սակայն կան նյութեր էլ, որոնց մեջ նշված բաղադրիչը մի քանի կարգ ավելի մեծ է: Եթե մենք երևույթը ճիշտ օգտագործենք, կարելի է այն բերել գիտության ոլորտ և նոր արդյունք ստանալ»:
Արտյոմ Մովսիսյանը, խոսելով ոչ գծային բեկման ցուցիչի մասին, նշեց, որ դա մի երևույթ է, երբ տվյալ նյութի բեկման ցուցիչը կախված է այն լույսի ինտենսիվությունից, որը կիրառվում է տվյալ միջավայրի վրա:
«Օրինակ՝ եթե վերցնենք օդը, որը ոչ գծային բեկման ցուցիչ չունի, անկախ լույսի ինտենսիվությունից այն նույն ձևով տարածվում է մեր շրջապատում: Իսկ ցինկի սելենիդը, որը մենք ընտրել էինք հետազոտություն կատարելու համար, ունի մեծ ոչ գծային բեկման ցուցիչ, որը մեզ թույլ է տալիս լույսի միջոցով ղեկավարել իր բեկման ցուցիչը: Օգտագործելով ոսկու նանոմասնիկների՝ իրար շատ մոտ լինելն այդ բյուրեղային միջավայրում՝ հնարավորություն ենք ստանում դիտելու օպտիկական երկստաբիլության երևույթը, որը շատ օգտակար է նանոֆիզիկայում: Դրանով կարելի է ստանալ տարբեր օպտիկական փոխանջատիչներ»,- մեկնաբանեց երիտասարդ հետազոտողը:
Նա նշեց, որ շատ փոքր էներգիա տալով միջավայրին՝ ստանում են բավականին մեծ ուժեղացումներ և կարողանում են ընտրելի ինտենսիվությամբ կառավարել տվյալ միջավայրը: Հետազոտությունը կարևորվել է, քանի որ ճեղքի չափը եղել է մոտ ընտրված, իսկ ոսկու նանոմասնիկները գտնվում էին հատուկ միջավայրում:
Հետազոտական աշխատանքի մեթոդաբանության ժամանակ կիրառվել է թվային սիմուլյացիաների եղանակը: Օգտագործելով տեսական և գործնական հմտությունները՝ հոդվածի համահեղինակները եկել են այն եզրակացության, որ տվյալ ոսկին շատ լավ կարողանում է փոխազդել ցինկի սելենիդի հետ։ Ի տարբերություն արծաթի՝ ոսկու ցրումներն ավելի քիչ են եղել, իսկ արդյունավետությունը՝ ավելի մեծ:
«Ֆիզիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտի գիտաշխատող, ֆ.մ.գ.թ., ասիստենտ Հենրիկ Պարսամյանի հետ մոտ երկու տարի ուսումնասիրել ենք թեման: Այժմ գերբարձր հաճախային տիրույթում հետազոտում ենք ֆանո ռեզոնանսը, որոնք շատ յուրահատուկ են նրանով, որ իրենց գրաֆիկական տեսքը տարբերվում է կլանման և ցրման դասական ռեզոնանսներից»,- ասաց մեր զրուցակիցը:
Պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք ֆիզիկայի բնագավառում հետազոտության արդյունքում նոր բացահայտում կատարելը խրթին է, նշեց. «Շատ դեպքերում մեր փորձերը, հնարավոր է, որ պարզունակ թվան, սակայն վերջում հայտնի դառնա, որ գիտական հանրությանը դեռևս այդպիսի փորձ չի ներկայացվել: Որքան մենք հնարավորություն ունենանք այդ հաճախային տիրույթն ուսումնասիրելու, այնքան ավելի արդյունավետ կլինի մեր աշխատանքը»:
Արտյոմ Մովսիսյանը կարևորում է տեսական գիտելիքների ամուր հիմք ունենալը, ուստի իր ուսանողներին մշտապես խորհուրդ է տալիս տեսական գիտելիքները կիրառել գործնականում։ Նա շեշտեց նաև վերջին տարիներին գիտության ոլորտին հատկացվող ֆինանսական աջակցության դերն ու նշանակությունը, ինչի շնորհիվ էլ ձեռք են բերվում ժամանակակից և արդիական սարքեր, համալրվում լաբորատորիաներ՝ հնարավորություն ընձեռելով ընդլայնելու հետազոտության տիրույթները:
