Հնագիտություն և ազգաբանություն

Մագիստրոսական ծրագիր

Ուսումնական պլան

Կրթական մակարդակը՝
Մագիստրոս
Մասնագիտություն՝
022202.01.7 - Հնագիտություն
Մասնագիտացումը՝
022202.01.7 - Հնագիտություն և ազգաբանություն
Շնորհվող որակավորումը՝
Հնագիտություն․ Հնագիտություն և ազգաբանություն
Ծրագրի ուստարին՝
2024/2025
Ուսուցման ձևը՝
Առկա
Ուսումնառության լեզուն՝
Հայերեն

Ընդհանուր կրթական կառուցամաս

Ամբիոնի կոդը Պարտադիր դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1604/Մ02
1. Դասընթացի նպատակ
· խորացնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունների վերաբերյալ գիտելիքները,
· զարգացնել մասնագիտական հարցերի շուրջ քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. ճիշտ օգտագործել ուսումնասիրվող լեզվի բառակազմական հիմնական կաղապարների ու միջոցների գործածման ձևերը,
2. տարորոշել մասնագիտական բառապաշարի բոլոր շերտերը՝ դրանց ճշգրիտ գործածության նպատակդրմամբ,
3. ներկայացնել և մեկնաբանել մասնագիտական տեսակետներ ու փաստարկներ, ձևակերպել, շարադրել, հիմնավորել անձնական կարծիքը, քննարկել, բանավիճել մասնագիտական հարցերի արդի հիմնախնդիրների շուրջ:

բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. բանավոր կապակցված խոսք կառուցել նկարագրելով երևույթներ, իրադարձություններ, հիմնավորելով իր տեսակետը,
5. վերլուծել մասնագիտությանն առնչվող թեմաներ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
6. արդյունավետ օգտվել տեղեկատվական տարբեր աղբյուրներից (ներառյալ ինտերնետային) տեղեկատվություն քաղելու, քննադատաբար վերլուծելու և ներկայացնելու նպատակով:
7. գիտակցել օտար լեզվի իմացության կարևորությունը ուսման, ինքնակրթության ու ինքնակատարելագործման մեջ, կիրառության արդյունավետությունը առօրյա կյանքում և միջանձնային ու միջմշակութային հաղորդակցման մեջ և ձգտի հարստացնել իր իմացությունը:
8. Դասընթացի հաջող ավարտին ուսանողի գիտելիքները և կարողությունները պետք է համապատասխանեն Լեզուների իմացության/ իրազեկության համաեվրոպական համակարգի (CEFR-ի) B1+ - B2 մակարդակին:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· խորացնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունների վերաբերյալ գիտելիքները,
· զարգացնել մասնագիտական հարցերի շուրջ քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
2. անհատական և խմբային աշխատանք,
3. անհատական և թիմային աշխատանք,
4. ինքնուրույն աշխատանք,
5. բանավոր ներկայացում/ պրեզենտացիա (անհատական ինքնուրույն նախագծի իրականացում),
6. գրավոր և բանավոր ստուգում/ հարցում,
7. իրավիճակային խնդիրների քննարկում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով: Այն ստուգում է անցած նյութը՝ հաշվի առնելով հենքային ընդհանուր և մասնագիտական բառապաշարի, ինչպես նաև գերմաներենին բնորոշ հիմնական կաղապարների յուրացման և վերարտադրության աստիճանը:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • DaF kompakt neu A1 - B1. Klett Verlag Stuttgart, 2016.
  • Gabrieljan J. u. a., Praktische deutsche Grammatik, Jerewan, 2017.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Մասնագիտական տեքստերի վերլուծությունը և դրանց իրացումը գերմաներենով /գրավոր ու բանավոր/:
2. Ակադեմիական գրագրություն՝ գիտական հոդվածների ու աշխատությունների, ռեֆերատների, զեկուցումների, էսսեների շարադրման ձևերն ու սկզբունքները:
3. Մասնագիտական բնագիր տեքստերի, դասախոսությունների, ձայնագրությունների ունկնդրմամբ՝ դրանց բովանդակության վերծանման, վերարտադրության առանձնահատկությունները:
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1705/Մ04-3
1. Դասընթացի նպատակ
· զարգացնել մասնագիտական ոլորտին առնչվող թեմաների շուրջ բանավոր և գրավոր հաղորդակցման հմտությունները, մասնավորապես, քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը
· ներկայացնել լեզվի իմացության միջազգային համակարգի B2 մակարդակի չափանիշները
· ներկայացնել լեզվի իմացության ստուգման և գնահատման պահանջները
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. ցուցաբերել սուբյեկտիվ գնահատման արտահայտման միջոցների իմացությունը
2. ցուցաբերել ռուսաց լեզվի իմացություն միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան (B2 մակարդակ)
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
3. մասնակցել մասնագիտական թեմաներով բանավեճերի, ձևակերպել և հիմնավորել սեփական տեսակետերը, հերքել զրուցակցի տեսակետը
4. կատարել թեստային աշխատանք՝ կազմված միջազգային չափանիշների B2 մակարդակին համապատասխան
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
5. օգտագործել ռուսաց լեզվի իմացությունը մասնագիտական գործունեության ոլորտում
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· զարգացնել մասնագիտական ոլորտին առնչվող թեմաների շուրջ բանավոր և գրավոր հաղորդակցման հմտությունները, մասնավորապես, քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը
· ներկայացնել լեզվի իմացության միջազգային համակարգի B2 մակարդակի չափանիշները
· ներկայացնել լեզվի իմացության ստուգման և գնահատման պահանջները
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք
· ինքնուրույն աշխատանք
· թիմային աշխատանք
· բանավոր ներկայացում
· թեստային աշխատանք
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է թեստավորմամբ (В2 մակարդակ)։
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Андрюшина Н.П., Жорова А.П., Макова М.Н. Тренировочные тесты по русскому языку как иностранному, 2008-2010
  • Ильина С.А., Коломейцева Е.М, Попова Т.В. Синтаксис письменной книжной речи, Москва, Русский язык, 2002
  • Кирейцева А.Н., Селиверстова Е.И., Химик В.В. Сборник тестовых заданий по русскому языку для иностранцев: Грамматика. Лексика. СПБ, 1998
  • Типовой тест по русскому языку как иностранному. II сертификационный уровень общего владения русским языком /под ред. Поповой Т.А., Роговой К.Л./, СПБ, 1998
  • Химик В.В., Шкурина Н.В. 10 уроков по языку специальности. Учебные задания. Л., 1991
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Սուբյեկտիվ եղանակավորության արտահայտման միջոցները, միջանկյալ բառեր, բառակապակցություններ, նախադասություններ
2. Իմաստային կապերը և նրանց արտահայտման միջոցները պարզ և բարդ նախադասության մեջ. կապ, կապական բառեր
3. Պարզ նախադասությունները բարդ նախադասությունների փոխակերպելու կանոնները
4. Լեզվի իմացության В2 մակարդակի միջազգային չափորոշիչներ
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1608/M04-4
1. Դասընթացի նպատակ
· համակարգել ֆրանսերենի նորմատիվ քերականության գիտելիքները,
· ընդլայնել թեմատիկ խոսքային իրավիճակներին համապատսխան բառային միավորների իմաստային դաշտը,
· կատարելագործել բանավոր խոսքի (մենախոսություն և երկխոսություն) կարողությունները.
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. նկարագրել խոսքային գործունեության 4 տիպերի լեզվաոճական ընդհանրություններն ու տարբերությունները,
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
2. զրուցել ծրագրային թեմաների շուրջ,
3. հաղորդակցվել (գրավոր և բանավոր) գործարար շրջանակներում (դիվանագիտական, իրավաբանական, տնտեսագիտական, հասարակական, քաղաքական).
գ. ընդհանրական /փոխանցելի կարողություններ
4. կատարել ինքնուրույն ուսումնասիրություններ և ներկայացնելո բանավոր և գրավոր զեկույցներ,
5. ակտիվորեն մասնակցել քննարկման և բանավեճի
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· համակարգել ֆրանսերենի նորմատիվ քերականության գիտելիքները,
· ընդլայնել թեմատիկ խոսքային իրավիճակներին համապատսխան բառային միավորների իմաստային դաշտը,
· կատարելագործել բանավոր խոսքի (մենախոսություն և երկխոսություն) կարողությունները.
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ, ինքնուրույն և տնային աշխատանքների կատարում,
2. ինտերակտիվ մեթոդներ, մասնակցություն քննարկումներին:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Tendances B2, J. Girardet-J. Pécheurm C : Gibbe- Marie-Louise Parizet ; CLE international
  • Poisson-Quinton S., Mimran R., Compréhension écrite 4 / B2 /, CLE international, Paris 2009
  • Barféty M., Compréhension orale 4 /B2-C1 /, CLE international, Paris 2013
  • Boularès M., Frérot J., Vocabulaire du Français, niveau perfectionnement, CLE international, Paris 2012
  • Miquel C., Grammaire en dialogues /B2-C1/, CLE international, Paris 2013
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. հասարակություն և քաղաքականություն
2. մշակութային ժառանգություն
3. շրջակա միջավայր
4. արժեքների պաշտպանություն
5. բանավեճեր և զրույցներ
6. անհատականություն և վարք
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1602 /Մ04-1
1. Դասընթացի նպատակ
· ամբողջացնել նախորդ մոդուլի օգնությամբ ձեռք բերած գիտելիքները,
· ծանոթացնել օտար լեզվի իմացության ստուգման և գնահատման պահանջներին,
· ներկայացնել լեզվի իմացության համաեվրոպական չափանիշները և ծանոթացնել թեստավորման հիմանական սկզբունքներին,
· ներկայացնել լեզվի թեստավորման հիմնական ռազմավարությունը և մարտավարությունը,
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. ցուցաբերել օտար լեզվի իմացություն միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան (B2-C1),
2. նկարագրել միջազգային թեստավորման և գնահատման սկզբունքնեևը և պահանջները:

բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
3. գործնականում կատարել թեստային աշխատանքներ` կազմված համաեվրոպական չափանիշների B2-C1 մակարակին համապատասխան
4. արտահայտել մասնագիտական (ակադեմիական) գիտելիքները գրավոր և բանավոր խոսքով
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
5. արդյունավետ կիրառել համակարգչային հմտությունները

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ամբողջացնել նախորդ մոդուլի օգնությամբ ձեռք բերած գիտելիքները,
· ծանոթացնել օտար լեզվի իմացության ստուգման և գնահատման պահանջներին,
· ներկայացնել լեզվի իմացության համաեվրոպական չափանիշները և ծանոթացնել թեստավորման հիմանական սկզբունքներին,
· ներկայացնել լեզվի թեստավորման հիմնական ռազմավարությունը և մարտավարությունը,
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
2. անհատական և խմբային աշխատանք,
3. ինքնուրույն աշխատանք,
4. գրավոր փորձնական միջազգային թեստի անցկացում և գնահատում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է TOEFL նախնական թեստավորման միջոցով:

6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Debora Philips “ Longman Preparation Course for the TOEFL IBT” Longman 2007
  • Bruce Rogers “ The Complete Guide for TOEFL IBT Test Preparation”, Thomson 2007
  • Boston Educational Services “Official ITEP Preparation Guide”, Create Space Independent Publishing Platform 2014
  • ETS “The Official Guide to the TOEFL Testing”, McGraw-Hill Education 2012
  • Pauline Cullen “The Official Cambridge Guide to IELTS”, Cambridge English 2014
  • Kaplan “IELTS Premier”, Kaplan Publishing 2016
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. օտար լեզվի իմացության միջազգային թեստավորման յուրահատկությունները,
2. լեզվի իմացության համաեվրոպական չափանիշները (CEFR) և թեստավորման հիմանական սկզբունքները,
3. լեզվի թեստավորման հիմնական ռազմավարությունը և մարտավարությունը,
4. միջազգային թեստերի (TOEFL, IELTS, ITEP) առանձնահատկությունները:
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1602/Մ03-1
1. Դասընթացի նպատակ
· կատարելագործել ուսանողների օտար (անգլերեն) լեզվով հաղորդակցական կարողությունները՝ ինչպես մասնագիտության, այնպես էլ հաղորդակցման այլ ոլորտներում,
· խորացնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունների վերաբերյալ գիտելիքները,
· ձևավորել գիտական բանավոր և գրավոր հաղորդակցման հմտություններ,
· զարգացնել մասնագիտական հարցերի շուրջ քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. կիրառելով մասնագիտական տեքստերի վերլուծության տարբեր մոտեցումները (որոնողական, ճանաչողական, մեկնաբանական)՝ ճիշտ ընկալել դրանց բովանդակությունն ու կառուցվածքը,
2. տարորոշել մասնագիտական բառապաշարի բոլոր շերտերը՝ դրանց ճշգրիտ գործածության նպատակդրմամբ,
3. ցուցաբերել մասնագիտության ոլորտում օտար (անգլերեն) լեզվով ինքնուրույն աշխատանք կատարելու սկզբունքների իմացություն:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. իրականացնել մասնագիտական տեքստերի իմաստային, կառուցվածքային և ոճական վերլուծություն և թարգմանություն,
5. ներկայացնել և մեկնաբանել մասնագիտական տեսակետներ ու փաստարկներ, ձևակերպել, շարադրել, հիմնավորել անձնական կարծիքը, քննարկել, բանավիճել մասնագիտական հարցերի արդի հիմնախնդիրների շուրջ,
6. գրել և ներկայացնել մասնագիտական թեմաներով էսսեներ/ զեկույցներ, ռեֆերատներ, գիտաժողովի թեզիսներ՝ տրամաբանորեն և հստակ կառուցելով շարադրանքը,
7. լսելով ընկալել և վերարտադրել մասնագիտությանն առնչվող դասախոսությունների, հարցազրույցների ձայնագրություններ և տեսագրություններ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
8. արդյունավետ օգտվել տեղեկատվական տարբեր աղբյուրներից (ներառյալ ինտերնետային) տեղեկատվություն քաղելու, քննադատաբար վերլուծելու և ներկայացնելու նպատակով:
9. Դասընթացի հաջող ավարտին ուսանողի գիտելիքները և կարողությունները պետք է համապատասխանեն Լեզուների իմացության/ իրազեկության համաեվրոպական համակարգի (CEFR-ի) B2 մակարդակին:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· կատարելագործել ուսանողների օտար (անգլերեն) լեզվով հաղորդակցական կարողությունները՝ ինչպես մասնագիտության, այնպես էլ հաղորդակցման այլ ոլորտներում,
· խորացնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունների վերաբերյալ գիտելիքները,
· ձևավորել գիտական բանավոր և գրավոր հաղորդակցման հմտություններ,
· զարգացնել մասնագիտական հարցերի շուրջ քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
2. անհատական և խմբային աշխատանք,
3. անհատական և թիմային գիտահետազոտական աշխատանք,
4. ինքնուրույն աշխատանք,
5. բանավոր ներկայացում/ պրեզենտացիա (անհատական ինքնուրույն նախագծի իրականացում),
6. գրավոր և բանավոր ստուգում/ հարցում,
7. իրավիճակային խնդիրների քննարկում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով՝
1. մասնագիտական տեքստի ընթերցում, թարգմանություն և վերարտադրում,
2. մասնագիտական բառապաշարի ստուգում,
3. զրույց մասնագիտական թեմաների շուրջ,
4. բանավոր ներկայացում (պրեզենտացիա) մասնագիտական խնդրի վերաբերյալ:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • John M.Swales,Christine B. Feak “English in Today’s Research World’’ a Writing Guide. The
  • University of Michigan Press, USA, 2003
  • John M Swales and Christine B. Feak, “Academic writing for Graduate Students’’ 2000, USA
  • Academic English for students in sciences( Сафроненко О.И., Резникова С.Ю.)
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Տվյալ ոլորտի մասնագիտական լեզվի բառապաշարային, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունները:
2. Մասնագիտական տեքստերի գործառական նշանակությունը և դրանց իրացումը օտար (անգլերեն) լեզվով գրավոր ու բանավոր հաղորդակցման գործընթացում:
3. Ակադեմիական գրագրություն՝ գիտական հոդվածների ու աշխատությունների, գրախոսությունների և ամփոփումների, ինչպես նաև ռեֆերատների, զեկուցումների, էսսեների շարադրման ձևերն ու սկզբունքները:
4. Մասնագիտական բնագիր տեքստերի, դասախոսությունների, ձայնագրությունների ունկնդրմամբ՝ դրանց բովանդակության վերծանման, վերարտադրության առանձնահատկությունները:
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1604/Մ03-2
1. Դասընթացի նպատակ
· հարստացնել ուսանողների բառապաշարը,
· խորացնել և հնարավորինս կատարելագործել լեզվական բոլոր հմտությունները (կարդալ-հասկանալ-վերարտադրել, լսել-հասկանալ-վերարտադրել, խոսել, գրել),
· ձևավորել գերմաներենով հաղորդակցվելու կարողություններն և ունակությունները:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. կազմել մենախոսական և երկխոսական մասնագիտական և ընդհանուր հաղորդակցական տեքստեր ճիշտ հնչերանգով,
2. տարբերել մայրենի և ուսումնասիրվող օտար լեզվի անհամապատասխանությունները, հասկանալ երկու լեզուներում դրանց փոխադրման միջոցները,
3. ճիշտ օգտագործել ուսումնասիրվող լեզվի ժողովրդի մշակույթին բնորոշ հաղորդակցման, բարեկիրթ խոսքի կաղապարներն ու վարքի նորմերը,
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. իրականացնել մասնագիտական տեքստերի իմաստային, կառուցվածքային և ոճական վերլուծություն և թարգմանություն,
5. տեքստի ունկնդրման կամ ընթերցման ընթացքում գրառումներ կատարել հետագայում գրավոր խոսքում օգտագործելու նպատակով՝ տրամաբանորեն և հստակ կառուցելով շարադրանքը,
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
6. արդյունավետ օգտվել տեղեկատվական տարբեր աղբյուրներից (ներառյալ ինտերնետային) տեղեկատվություն քաղելու, քննադատաբար վերլուծելու և ներկայացնելու նպատակով:
7. գիտակցել օտար լեզվի իմացության կարևորությունը ուսման, ինքնակրթության ու ինքնակատարելագործման մեջ, կիրառության արդյունավետությունը առօրյա կյանքում և միջանձնային ու միջմշակութային հաղորդակցման մեջ և ձգտի հարստացնել իր իմացությունը:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հարստացնել ուսանողների բառապաշարը,
· խորացնել և հնարավորինս կատարելագործել լեզվական բոլոր հմտությունները (կարդալ-հասկանալ-վերարտադրել, լսել-հասկանալ-վերարտադրել, խոսել, գրել),
· ձևավորել գերմաներենով հաղորդակցվելու կարողություններն և ունակությունները:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
2. անհատական և խմբային աշխատանք,
3. անհատական և թիմային գիտահետազոտական աշխատանք,
4. ինքնուրույն աշխատանք,
5. բանավոր ներկայացում/ պրեզենտացիա (անհատական ինքնուրույն նախագծի իրականացում),
6. գրավոր և բանավոր ստուգում/ հարցում, իրավիճակային խնդիրների քննարկում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով: Այն ստուգում է անցած նյութը՝ հաշվի առնելով հենքային ընդհանուր և մասնագիտական բառապաշարի, ինչպես նաև գերմաներենին բնորոշ հիմնական կաղապարների յուրացման և վերարտադրության աստիճանը:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • DaF kompakt neu A1 - B1. Klett Verlag Stuttgart, 2016.
  • Gabrieljan J. u. a., Praktische deutsche Grammatik, Jerewan, 2017.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Քերականություն. հիմնական ձևաբանական և շարահյուսական կառույցներն ու տիպերը, նրանց առանձնահատկությունները խոսքում և մասնագիտական ոլորտում:
2. Տվյալ ոլորտի մասնագիտական լեզվի բառապաշարային, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունները:
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1705/Մ03-3
1. Դասընթացի նպատակ
· զարգացնել ուսանողների լեզվական հմտությունները և հաղորդակցական կարողությունները լեզվական գործունեության բոլոր ոլորտներում
· ապահովել արդեն ձեոք բերած լեզվական գիտելիքների և հմտությունների կիրառումը մասնագիտական նպատակներով
· ընդլայնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարը, խորացնել գիտելիքները մասնագիտական լեզվի ձևաբանական, շարահյուսական և ոճաբանական առանձնահատկությունների վերաբերյալ
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. ցուցաբերել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի խորացված իմացություն
2. սահմանել լեզվի գիտական ոճի ձևաբանական և շարահյուսական առանձնահատկությ ունները
3. ներկայացնել մասնագիտական տեքստերի վերլուծության տարբեր ձևերը
4. դրսևորել մասնագիտական տեքստի պլաններ, ամփոփագրեր կազմելու սկզբունքների իմացություն
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
5. վերլուծել ունկնդրած/կարդացած մասնագիտական տեքստը՝ տարանջատելով հիմնական բովանդակությունը երկրորդականից, ինքնուրույն կազմել տեքստ մասնագիտական թեմայով
6. տիրապետել մասնագիտական տեքստի թարգմանության հմտություններին
7. կիրառել մասնագիտական տեքստի հետ աշխատելու հնարքներ՝ տեքստի համառոտ և ընդարձակ նկարագրում, տարբեր տեսակի պլանների կազմում
8. կազմել մասնագիտական թեմաներով ռեֆերատաներ, զեկույցներ, գիտական տեքստերի ամփոփագրեր
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
9. ընդարձակել տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունները ռուսալեզու աղբյուրներից
քննարկել և վերլուծել մասնագիտական խնդիրներր ռուսերենով
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· զարգացնել ուսանողների լեզվական հմտությունները և հաղորդակցական կարողությունները լեզվական գործունեության բոլոր ոլորտներում
· ապահովել արդեն ձեոք բերած լեզվական գիտելիքների և հմտությունների կիրառումը մասնագիտական նպատակներով
· ընդլայնել մասնագիտական լեզվի բառապաշարը, խորացնել գիտելիքները մասնագիտական լեզվի ձևաբանական, շարահյուսական և ոճաբանական առանձնահատկությունների վերաբերյալ
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք
· ինքնուրույն աշխատանք
· թիմային աշխատանք
· բանավոր ներկայացում
· գրավոր և բանավոր հարցում
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով, որն անցկացվում է բանավոր և հիմնված է կիսամյակի վերջում ամփոփիչ գրավոր ստուգողական աշխատանքի արդյունքների վրա:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Амиантова Э.И. Лексика русского языка. Сборник упражнений. Москва, Наука, 2006
  • Аникина М.А. Синтаксис сложноподчиненного предложения, Москва, Русский язык, 2000
  • Балыхина Т.М. Формы работы над учебным текстом по специальности// Методические рекомендации к обучению учебно-профессиональному общению студентов-иностранцев и специалистов в вузах нефилологического профиля, Донецк, 1990
  • Демидова А.К. Пособие по русскому языку. Научный стиль речи. Оформление научной работы, Москва, Русский язык, 1991
  • Ласкарева Е.Р. Чистая грамматика, СПБ, Златоуст, 2006
  • Хавронина С.А, Клобукова Л.П, Михалкина И.В. Курс для деловых людей, Москва, ПАИМС, 1993
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Ընդհանուր գիտական և նեղ մասնագիտական տերմինաբանության առանձնահատկությունները
2. Գիտական ոճի ձեաբանական առանձնահատկությունները
3. Գիտական ոճին հատուկ շարահյուսական կառուցվածքները
4. Տարբեր իմաստային կապերի արտահայտման միջոցները գիտական տեքստում
5. Մասնագիտական տեքստի համառոտ և րնդարձակ ներկայացում
6. Գիտական ոճի ժանրեր՝ ռեֆերատ, զեկուցում, հոդված, ամփոփագիր
7. Ռեֆերատների, զեկուցումների, ամփոփագրերի շարադրման սկզբունքները
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1608/M3-4
1. Դասընթացի նպատակ
· զարգացնել ուսանողների բակալավրից ից ստացած բանավոր և գրավոր հաղորդակցման հմտություններն ու գիտելիքները, հասնելով դրանց միջինից բարձր մակարդակը՝ ինտերակտիվ, լսողական և տեսալսողական վարժությունների օգնությամբ,
· ընդլայնել ծրագրային բառապաշարը,
· ներկայացնել քերականական կառույցներ և կաղապարներ, որոնք գտնելւ են իրենց գործնական կիրառությունը գրավոր և բանավոր խոսքի մեջ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. զարգացնել ուսանողների օտարալեզու խոսք լսելու, ընկալելու և ինքնուրույն վերարտադրելու հմտություններ, քննարկումներ ծավալել և ինքնուրույն կարծիք հայտնել տարբեր թեմաների շուրջ՝ օգտագործելով համապատասխան բառապաշարը,
2. բացատրել բառային միավորների խոսքաիրավիճակային իմաստները,
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
3. կիրառել ձեռք բերված գիտելիքները հաղորդակցական տարբեր համատեքստերում,
4. վերլուծել տարատեսակ քերականական դրսևորումները բանավոր և գրավոր հաղորդակցման ժամանակ,
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ.
5. վերլուծել ոլորտին առնչվող համացանցային ռեսուրսներից (գիտական պարբերականներ, միջազգային գիտական շտեմարաններ, և այլն) քաղված նյութը,
6. շարադրել (գրավոր և բանավոր) ֆրանսերեն հարուստ բառապաշարով տեքստեր՝ կիրառելով ստեղծագործական հմտություններ։
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· զարգացնել ուսանողների բակալավրից ից ստացած բանավոր և գրավոր հաղորդակցման հմտություններն ու գիտելիքները, հասնելով դրանց միջինից բարձր մակարդակը՝ ինտերակտիվ, լսողական և տեսալսողական վարժությունների օգնությամբ,
· ընդլայնել ծրագրային բառապաշարը,
· ներկայացնել քերականական կառույցներ և կաղապարներ, որոնք գտնելւ են իրենց գործնական կիրառությունը գրավոր և բանավոր խոսքի մեջ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ, ինքնուրույն և տնային աշխատանքների կատարում:
2. Ինտերակտիվ մեթոդներ, մասնակցություն քննարկումներին:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Tendances B1, J. Girardet-J. Pécheurm C : Gibbe- Marie-Louise Parizet ; CLE nternational
  • Claire M., Vite et bien 2, niveau B1, Paris, CLE internationale, 2009.
  • Grégoire M., Thiévenaz O., Franco E., Grammaire progressive du français, Paris, CLE internationale, 2009.
  • Barféty M., Compréhension écrite /orale A2+/B1, CLE internationale, Paris, 2007
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Աշխատանք և գրասենյակային գործ,
2. Դրամ և բանկային համակարգ,
3. Խանութներ և գնումներ,
4. Անձի ի միջ,
5. Ճամփորդություն,
6. Ընկերական շփումներ,
7. Դատական հայց,
8. Ինտեգրում մասնագիտական միջավայրում,
9. Սպառում։
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
309/Մ01
1. Դասընթացի նպատակ
· սովորեցնել աշխատել տվյալների հենքերի հետ ACCESS համակարգի օգնությամբ, ձևավորել պատկերացում տվյալների հենքերի և WEB - կայքերի մասին, սովորեցնել աշխատել WEB - կայքերի հետ` հիպերտեքստերի նշադրման HTML լեզվի օգնությամբ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. հենքի դերը իր մասնագիտությունում,
2. ինտերնետային կայքերի ստեղծման սկզբունքները,
3. տվյալների հենքերի ղեկավարման ACCESS համակարգ և հիպերտեքստերի նշադրման HTML լեզու:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. ACCESS-ով ստեղծել և օգտագործել տվյալների հենքեր,
5. HTML-ով ստեղծել ինտերնետային կայք և տեղադրել ինտերնետում:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
6. կիրառելու համակարգչային հմտությունները,
7. օգտվել հայերեն և օտարալեզու տեղեկատվության ժամանակակից աղբյուրներից (համացանցային ռեսուրսներ, էլեկտրոնային գրադարաններ և այլն):
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· սովորեցնել աշխատել տվյալների հենքերի հետ ACCESS համակարգի օգնությամբ, ձևավորել պատկերացում տվյալների հենքերի և WEB - կայքերի մասին, սովորեցնել աշխատել WEB - կայքերի հետ` հիպերտեքստերի նշադրման HTML լեզվի օգնությամբ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· Գործնական
· բանավոր քննարկումներ
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Joan Lambert, Joyce Cox , Microsoft Access 2013 Step By Step. // Online Training Solutions, Inc., 2015, 429 p.
  • Elizabeth Castro , Bruce Hyslop , HTML and CSS: Visual QuickStart Guide / Edition 8. // Peachpit Press, 2013, 576 p.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Տվյալների հենքեր, նրանց կառուցվածքը, աղյուսակներ, բանալի դաշտ:
2. Տվյալների հենքերի ղեկավարման ACCESS համակարգ, աղյուսակ, հարցում, ձև, հաշվետվություն:
3. Ծանոթություն INTERNET - միջավայրի հետ, WEB-կայքեր:
4. Հիպերտեքստերի նշադրման HTML լեզու, WEB-էջի ստեղծում, խմբագրում:
5. Ցուցակների ընդգրկում WEB-էջում:
6. Աղյուսակների ընդգրկում WEB-էջում:
7. Նկարների ընդգրկում WEB-էջում, WEB-էջերի կապակցում հղումների
միջոցով:
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
15 ժամ դասախոսություն, 15 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ02
1. Դասընթացի նպատակ
· սովորեցնել ուսանողին ինքնուրույն կազմել հետազոտության նախագիծ՝ ընտրելով համապատասխան գործիքակազմ.
· Կարողանալ աշխատել գրավոր աղբյուրների հետ՝ ծանոթանալու ընտրված թեմային առնչվող գրավոր հետազոտություններին և աղբյուրներին
· Կողմնորոշվել գիտական հարազցոյցների ընտրության հարցում:
· Տեղայնացնել և կազմել հիմնավորված և իրատեսական հետազոտական նախագիծ:
· Զարգացնել ուսանողների մասնագիտական կարողությունները գիտահետազոտական ​​աշխատանքի նախագծման և կազմակերպման, հետազոտության արդյունքների վերլուծության, ընդհանրացման և մոդելավորման բնագավառում,
· գիտական ​​հետազոտությունների ոլորտում (հասրակական գիտություններ) ժամանակակից սկզբունքների, միտումների յուրացումը, կիրառվող մեթոդների ուսումնասիրությունը,
· ուսանողներին ծանոթացնել հնագիտության զարգացման ուղղություններին, հնագիտական ​​մշակումների օգնությամբ անցյալի վերակազմության տարաբնույթ խնդիրների լուծմանը։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիքն ու իմացությունը.
1. Կճանաչի և կկողմնորոշվի սոցիալական գիտություններում արդի գիտական հարացույցների կիրառության հնարավոր դաշտերին
2. Կյուրացնի գիտական դիրքավորման պահանջներն ու դրանց համապատասխան հետազոտության ծրագրավորումը
3. Մարդաբանական և հնագիտական հետազոտության նախագծեր կազմելու ձևերն ու մոտեցումները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Կտիրապետի գիտական ապարատի հետ աշխատելու սկզբունքներին
5. Կկարողանա կազմել հոդվածների անոտացիա և գիտական աշխատանքների գրախոսություն
6. Ի վիճակի կլինի հաշվարկել հետազոտական ծրագրի բյուջեն և կազմել համապատասխան ժամանակացույցեր:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· սովորեցնել ուսանողին ինքնուրույն կազմել հետազոտության նախագիծ՝ ընտրելով համապատասխան գործիքակազմ.
· Կարողանալ աշխատել գրավոր աղբյուրների հետ՝ ծանոթանալու ընտրված թեմային առնչվող գրավոր հետազոտություններին և աղբյուրներին
· Կողմնորոշվել գիտական հարազցոյցների ընտրության հարցում:
· Տեղայնացնել և կազմել հիմնավորված և իրատեսական հետազոտական նախագիծ:
· Զարգացնել ուսանողների մասնագիտական կարողությունները գիտահետազոտական ​​աշխատանքի նախագծման և կազմակերպման, հետազոտության արդյունքների վերլուծության, ընդհանրացման և մոդելավորման բնագավառում,
· գիտական ​​հետազոտությունների ոլորտում (հասրակական գիտություններ) ժամանակակից սկզբունքների, միտումների յուրացումը, կիրառվող մեթոդների ուսումնասիրությունը,
· ուսանողներին ծանոթացնել հնագիտության զարգացման ուղղություններին, հնագիտական ​​մշակումների օգնությամբ անցյալի վերակազմության տարաբնույթ խնդիրների լուծմանը։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Ինտերակտիվ դասավանդում
2. Ինքնուրույն գրավոր աշխատանքներ՝ հոդվածների մշակում ըստ հանձնարարված ձևաչափի, գիտական էսսե, հոդվածի անոտացիա, հոդվածների և գրքերի գրախոսություն
3. Աշխատանք զույգերով՝ միմյանց հետազոտությունների նախագծերի գնահատում և գրախոսություն:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է.
Ø ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր
Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2.5 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Margaret D. LeCompte, Jean J. Schensul, Desighning & Conducting Ethnographic research. An Introduction, Ethnographers’s Toolkit book 1, second edition, University of Colorado, 2010
  • Stephen L. Schensul, Jean J. Schensul, Margaret D. LeCompte, Initiating Ethnographic Research: A Mixed Methods Approach, Altamira press, 2013
  • P. Leavy, Research Design, Quantitative, Qualitative, Mixed Methods, Arts-Based, and Community-Based Participatory Research Approaches, Gulford Press, NY, London, 2023
  • Joseph A. Maxwell, Qualitative Research Design: An Interactive Approach Applied Social Research Methods Series; V. 41, Sage Publications, Inc., 1996
  • J.W. Creswell, Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, SAGE, 2014
  • В.В. Семенова, Качественные методы: введение в гуманистическую социологию, М.: Добросвет, 1998
  • Bernard, H. Russell (Harvey Russell), Research methods in anthropology: qualitative and quantitative approaches, Altamira, 2006
  • Bourke, B. (2014). Positionality: Reflecting on the Research Process.The Qualitative Report, 19(33), 1-9. Retrieved from pp.
  • Բրուտյան Գ. Ա. Գիտական աշխատանքի տեխնոլոգիան: Ինչպես գրել կուրսային, դիպլոմային աշխատանք, թեկնածուական, դոկտորական ատենախասություն և այլ գիտական աշխատություններ հասարակագիտական և հումանիտար հետազոտությունների բնագավառում / Փիլիսոփայության միջազգային ակադեմիայի հրատ. Երևան, 2010, 296 էջ:
  • 0. Գիտահետազոտական աշխատանք կատարելու հիմնական սկզբունքները, մեթոդական ցուցումներ /Հովհաննիսյան Գ., Գալստյան Ն., Սողոմոնյան Մ., Մալխասյան Մ./, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2014, 72 էջ:
  • Abutabenjeh S., Jaradat R. Clarification of research design, research methods, and research methodology: A guide for public administration researchers and practitioners /Teaching Public Administration, 2018, Т36(3), 237-258.
  • Ashby M. How to write a paper. - University of Cambridge, 2004. 30 p.
  • Evans D. Gruba P., Zobel J., How to Write a Better Thesis, Springer International Publishing Switzerland, 2014, 167 p.
  • Murray R., How to Write a Thesis, Open University Press, 2011, 325 p.
  • Селетков С.Г. , Теоретические положения в диссертационном исследовании: монография. - Ижевск: Изд. ИжГТУ, 2011, 344 с.
  • Эко У. Как написать дипломную работу, Москва, Изд. Книжный дом «Университет» 2003, 240 с.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Սոցիալական գիտությունների մեթոդների պատմական ակնարկ՝ էվոլյուցիոնիզմից հետարդիականություն
2. Գիտական հարացույցներ սոցիալական գիտություններում
3. Որակական և քանակական հետազոտություններ. պոզիտիվիստական և մեկնողական մոտեցումներ
4. Հետազոտական հարց, աշխատանքի վերնագիր
5. Հետազոտական նախագծերի տեսակներ և ձևաչափեր. հետազոտոկան ծրագիր (proposal), գիտական էսսե, հոդված, դիպլոմային աշխատանք, պրոսպեկտուս, գիրք ևն
6. Հղումների ապարատ, ինչպես կազմել փաստարկների բուրգ
7. Հոդվածի անոտացիա
8. Գրախոսություն և աշխատանք խմբագրի հետ
9. Գիտական դիրքավորում:
10. Գիտական հետազոտությունների հիմունքները։
11. Գիտական հետազոտությունների դասակարգումը։
12. Տեսական հետազոտությունների մեթոդաբանությունը։
13. Փորձարարական հետազոտությունների մեթոդաբանությունը։
14. Հետազոտության գիտական ուղղության, թեմայի ընտրություն. հետազոտության արդիականություն և նորույթ։
15. Հետազոտության հայեցակարգային մոդել և հետազոտության դիզայն։
16. Հետազոտական ​​աշխատանքների պլանավորման մեթոդիկա. Հիմնական փուլերը. կատարման հաջորդականությունը։
17. Գիտական տվյալ և գիտական ինֆորմացիա.որոնում, հավաք, մշակում։
18. Գիտական ​​աշխատանքի արդյունքների մշակում և գրանցում։
19. Գիտական հետազոտության կառուցվածքը։
20. Հետազոտական հարցադրում և գիտական պնդում. գիտական նորույթից գիտական նոր արդյունք։

Մասնագիտական կառուցամաս

Ամբիոնի կոդը Պարտադիր դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ գործնական
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ05
1. Դասընթացի նպատակ
· Ձևավորել կայուն գիտելիքներ հնա­գիտության և ազգաբանության տեսական հիմնախնդիրների վերաբերյալ,
· համակարգել խնդրի հիմնական բնագավառները,
· լուսաբանել խնդրի յուրացումից ակն­կալվող կոնկրետ գիտական արդյուրքների հնարավոր շարքը,
· ներ­կա­յացնել տեսական խնդիրների տեսանելի շարքը որոշակի պատմա-մշակութային դարա­շրջանների առնչությամբ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. յուրացնել թեմայի վերաբերյալ հիմնական տեսական ձեռքբերումները,
2. ծանոթանալ հիմնահարցին առնչվող հնագիտական, հարակից պատ­մա­կան դիսցիպլինների և բնագիտական տվյալների ողջ փաթեթին,
3. ծանոթանալ բոլոր հիմնական հնագիտական դպրոցներին և տեսական հնա­գիտության զարգացման հիմնական փուլերին:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. կողմնորոշվել հնագիտություն, պատմություն, մշակույթ ասպարեզների փո­խա­դարձ առնչությունների մեջ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ձևավորել կայուն գիտելիքներ հնա­գիտության և ազգաբանության տեսական հիմնախնդիրների վերաբերյալ,
· համակարգել խնդրի հիմնական բնագավառները,
· լուսաբանել խնդրի յուրացումից ակն­կալվող կոնկրետ գիտական արդյուրքների հնարավոր շարքը,
· ներ­կա­յացնել տեսական խնդիրների տեսանելի շարքը որոշակի պատմա-մշակութային դարա­շրջանների առնչությամբ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն,
2. սեմինար պարապմունք,
3. այցելություն հնավայրեր:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Ստուգարքն անցկացվում է բանավոր հարցման միջոցով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Mapmûíîâ A. È. Øep ß. A. Memoäû apxeoëoru÷ecêoro uccëeäoâàíèÿ. M.,
  • Բûñøàÿ øêîëà. 2002
  • Ãàðäåí Æ.-Ê. Òåîðåòè÷åñêàÿ àðõåîëîãèÿ. Ì., 1983
  • Êàìåíåöêèé È. Ñ. Àðõåîëîãèÿ. Ì., 1999
  • Mapmûíîâ A. È. Øep ß. A. Memoäû apxeoëoru÷ecêoro uccëeäoâàíèÿ. M.,
  • Բûñøàÿ øêîëà. 2002
  • Colin Renfrew, Paul Բahn. Archaeology: Theories, methods and Practice. London, 2001
  • Paul G. Բahn. Archaeology. The Definitive Guide, New York, 2003
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Հնագիտության և ազգաբանության խնդիրները և կապը այլ գիտական դիսցիպլինների հետ:
2. Անալիտիկ հնագիտություն:
3. Հնագիտու­թյան հիմնական խնդիրները:
4. Հին քաղաքակրթությունների և հասարակությունների խնդիրը հնագի­տու­թյան մեջ:
5. Բնակավայրերի հորինվածքը:
6. Միջավայրի հնա­գիտության հիմնախնդիրները:
7. Փոխանակության, առևտրի և դրամական շրջա­նա­ռության պրոբլեմները հնագիտության մեջ:
8. Էթնոհնագիտության խնդիր­նե­րը:
2-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ06
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողի մոտ գիտելիքներ ձևավորել ազգագրական գիտության նախապատմության, ձևավորման և ազգագրական մտքի պատմության մասին:
· Լուսաբանել ազգագրական մտքի զարգացման բազմապիսի, երբեմն նույնիսկ դրամատիկ, պատմական և գաղափարախոսական առանձնահատկությունները: Քննարկել ազգագրական տարբեր մոտեցումների փոխառընչյությունները, հնի ու նորի անսպասելի համադրումների հարցերը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Կողմնորոշվել հասարակական գիտութանների դաշտում ազգագրական տարբեր դպրոցների տեսանկյան օգնությամբ
2. Ընդհանուր և խորացած պատկերացում ձեռք բերել մարդու և հասարակության մասին տարբեր մոտեցումների համադրմամբ
3. փիլիսոփայական հայացք ձեռք բերել նախորդ տարիների ընթացքում անցած բոլոր ազգագրական և հարող դիսցիպլինների առարկաների վերաբերյալ

բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Օգտագործել ձեռք բերած իմացությունը ազգագրական և սոցիալ ոլորտում աշխատանք կատարելիս,
5. Օգտագործել ձեռք բերած իմացությունը էթնիկ կոնֆլիկտների և համագործակցության խնդիրների լուծման գործում,
6. Օգտագործել ստացած իմացությունը կառավարման ոլորտում։

գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
7.

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողի մոտ գիտելիքներ ձևավորել ազգագրական գիտության նախապատմության, ձևավորման և ազգագրական մտքի պատմության մասին:
· Լուսաբանել ազգագրական մտքի զարգացման բազմապիսի, երբեմն նույնիսկ դրամատիկ, պատմական և գաղափարախոսական առանձնահատկությունները: Քննարկել ազգագրական տարբեր մոտեցումների փոխառընչյությունները, հնի ու նորի անսպասելի համադրումների հարցերը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություններ
2. Աբրահամյան Լ. Ազգագրական մտքի պատմություն (36 դասախոսություն) -
BoonTV, ; ;
3. Էլեկտրոնային նյութեր
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն։ 1-ին քննությունը նախատեսվում է անցկացնել բանավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 2-րդ ընթացիկ քննությանը նախատեսվում է գնատաել ներկայացված ռեֆերատի հիմքի վրա։
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Դյուրկհայմ, Էմիլ. 2006, Սոցիալական մեթոդի կանոնները, Եր.
  • Ֆրեզեր Ջ.Ջ. 1989. Ոսկե ճյուղը, Եր.
  • Аверинцев С.С. 1972. "Аналитическая психология" К.-Г. Юнга и закономерности творческой фантазии. - В кн.: О современной буржуазной эстетике. М.
  • Андерсон, Бенедикт. 2001. Воображаемые сообщества. Размышления об истоках и распространении национализма. М.
  • Бахтин М. 1965. Творчество Франсуа Рабле и народная культура средневековья и Ренессанса. М.
  • Бенедикт Р. 2004. Хризантема и меч: Модели японской культуры. М.
  • Боханнан, Лора 1961. Шекспир в Буше,
  • Дюркгейм Э. 1998. Самоубийство. СПб.
  • Клейн Л.С. 2014. История антропологических учений. СПб.
  • 0. Леви-Строс К. 1983/85. Структурная антропология. М.
  • Малиновский, Бронислав 2004. Избранное: Аргонавты западной части Тихого океана. М.
  • Мид М. 1988. Культура и мир детства. М.
  • Мосс М. 1996. Очерк о даре. - В кн.: Мосс М. Общества. Обмен. Личность. М.
  • Смит, Энтони. 2004. Национализм и модернизм. Критический обзор современных теорий наций и национализма. М.
  • Токарев С.А. 1978. История зарубежной этнографии. М.
  • Тэйлор Э.Б. 1989. Первобытная культура. М.
  • Фрейд З. 1923. Тотем и табу. М.-Пгд. (или др. издание) Шнирельман В.А. 1993. Злоключения одной науки: этногенетические исследования и сталинская национальная политика.-"Этнографическое обозрение", N3
  • Эриксен Т.Х. 2014. Что такое антропология? М
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Ազգագրության առարկան
2. Օտարի ընկալումը։ Ազգագրա­կան գիտության նախապատմու­թյունն ու ձևավորումը
3. Մենք - նրանք
4. Էվոլյուցիայի գաղափարը և էվոլյուցիոնիզմը
5. Անիմիզմ, նախաանիմիզմ
6. Էվոլյուցիոնիզմ և մարքսիզմ
7. Ի խնդիրս սկզբան. որտեղի՞ց է սկսվում մշակույթը
8. Մարդկային հասարակության կենդանական անցյալի խնդիրը
9. Դիֆուզիոնիզմ
10. Ֆրանսիական սոցիլոգիական դպրոցը
11. Մարսել Մոս. նվեր և փոխանակում
12. Ֆրոյդի ուսուցումը ազգաբանության մեջ
13. Էթնոհոգեբանական ուղղություն
14. Խորհրդային ազգագրության պարադոքսները
15. Էթնիկ և ազգային ինքնություն
1-ին կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ8
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողներին ծանոթացնել Հայաստանի, Հայկական լեռնաշխարհի և տարածշրջանի բնակեցման սկզբնափուլրի, մարդու ձևավորման և անատոմիապես ժամանակակից մարդկանց տարածման օրինաչափությունների վերաբերյալ առկա տեսակետներին և հիմնախնդիրներին
· Նպաստել հին քարի դարի կամ պալեոլիթի՝ որպես Հայաստանի նյութական մշակույթի կազմավորման հիմքում ընկած կարևորագույն փուլերից մեկի ընկալմանը
· Օգնել բացահայտելու մարդկային տեխնոլոգիական մտքի և արտադրական հմտությունների զարգացման օրինաչափությունները, մարդկային վարքի և կենսակերպի՝ մշակութային հայեցկարգերի վերածման երևույթները, մարդ-բնություն փոխհարաբերություների համակարգի ձևավորումը և մարդու հարմարվողական ունակությունների գնահատատումը
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Ծանոթ կլինի Հայաստանի և տարածաշրջանի բնակեցման սկզբնափուլերին,
2. Ծանոթ կլինի քարեդարյան հուշարձանների ուսումնասիրության մեթոդներին
3. Ծանոթ կլինի Հայաստանի պալեոլիթի հիմնական հուշարձաններին
4. Ծանոթ կլինեն Հայաստանի տարածքում առկա կենսաապահովման ռեսուրսներին (քարե հումք, ջրային պաշարներ, որսի կենդանիներ, քարանձավներ և այլն)
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
5. ունակ կլինի բնորոշել հայտնաբերված հնագիտական նյութը
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
6. Ծանոթ կլինեն Հայաստանի և հարակից տարածքների հնագույն պատմության հիմնական էտապներն արտահայտող հնագիտական սանդղակին, կկարողանան տալ դրանց հնագիտական հիմնավորումը
7. Հնագիտական տվյալների հիման վրա կկարողանան ներկայացնել Հայկական լեռնաշխարհի, որպես մարդագոյացման յուրօրինակ օջախի ու նյութական մշակույթի վաղ ձևերի զարգացման կենսատարածքներից մեկը

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողներին ծանոթացնել Հայաստանի, Հայկական լեռնաշխարհի և տարածշրջանի բնակեցման սկզբնափուլրի, մարդու ձևավորման և անատոմիապես ժամանակակից մարդկանց տարածման օրինաչափությունների վերաբերյալ առկա տեսակետներին և հիմնախնդիրներին
· Նպաստել հին քարի դարի կամ պալեոլիթի՝ որպես Հայաստանի նյութական մշակույթի կազմավորման հիմքում ընկած կարևորագույն փուլերից մեկի ընկալմանը
· Օգնել բացահայտելու մարդկային տեխնոլոգիական մտքի և արտադրական հմտությունների զարգացման օրինաչափությունները, մարդկային վարքի և կենսակերպի՝ մշակութային հայեցկարգերի վերածման երևույթները, մարդ-բնություն փոխհարաբերություների համակարգի ձևավորումը և մարդու հարմարվողական ունակությունների գնահատատումը
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություն,
2. ցուցադրական նյութի ներկայացում,
3. հնագիտական առրկաների ուսումնասիրություն և վերլուծություն
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն։ 1-ին քննությունը նախատեսվում է անցկացնել բանավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 2-րդ ընթացիկ քննությանը նախատեսվում է գնատաել ներկայացված ռեֆերատի հիմքի վրա։
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Բայբուրդյան Ե.Ա., 1938, Աշխատանքի գործիքները հին Հայաստանում (ըստ Հայկական ԽՍՀ Պետական Պատմական Թանգարանի նյութերի), Տեղեկագիր ՀԽՍՀ Պատմության և Գրականության ինստիտուտի, Գիրք I, Երևան, էջ 193-231:
  • Սարդարյան Ս.Հ., 1967, Նախնադարյան հասարակությունը Հայաստանում, խմբագիր` Մ.Ա. Իսրայելյան, «Միտք» հրատարակչություն, Երևան, 418 էջ:
  • Սարդարյան Ս.Հ., 2004, Հայաստանը քաղաքակրթության օրրան, խմբագիր՝ Ֆ. Սարդարյան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, Երևան, 499 էջ:
  • Գասպարյան Բ., 2008, Հայկական լեռնաշխարհի հնաքարի (պալեոլիթ) մշակույթը, քարտեզ, Մասշտաբ 1:3 700 000, Հայաստանի Ազգային Ատլաս, Հատոր Բ, հատորի պատասխանատու խմբագիր՝ Բ. Հարությունյան, «Գեոդեզիայի և քարտեզագրության կենտրոն» ՊՈԱԿ, «Տիգրան Մեծ» հրատարակչություն, Երևան, էջ 11:
  • Демехин А.П., 1940, Арзни. Гидрогеологический очерк, Труды Армяского Государственного Геологического Управления. Выпуск I, Редактор А.М. Арутюнян, Издательство Арм. Гос. Геологического Управления, Ереван, 154 стр.;
  • Пиотровский Б.Б., 1949, Археология Закавказья, с древнейших времен до I тысячелетия до. н.э., Курс Лекций, Редактор М.И. Артамонов, Издательство Ленинградского Государственного Ордена Ленина Университета им. А.А. Жданова, Ленинград, 160 стр.;
  • Паничкина М.З., 1950, Палеолит Армении, Ред. А.А. Иессен, Издательство Государственного Эрмитажа, Ленинград, 121 стр.;
  • Сардарян С.А., 1954, Палеолит в Армении, Ответственный редактор М.С. Асратян, Издательство Академии Наук Армянской ССР, Ереван, 195 стр.;
  • Любин В.П., 1970, Нижний Палеолит, в книге «Каменный Век на Территории СССР», Ответственный редактор А.А. Формозов, Издательство «Наука», Москва, стр. 19-42;
  • 0. Береговая Н.А., 1984, Палеолитические местонахождения СССР (1958-1970 гг.), Под редакцией П.И. Борисковского, Издательство «Наука», Ленинградское отделение, Ленинград, 171 стр.;
  • Любин В.П., 1984, Палеолит Кавказа, в книге «Палеолит СССР» из серии «Археология СССР», том 1, Ответственный редактор тома П.И. Борисковский, Издательство «Наука», Москва, стр. 45-93;
  • Межлумян С.К., 1988, Голоценовая фауна млекопитающих Армении, Ответственный редактор доктор исторических наук С.А. Есаян, Издательство Академии Наук Армянской ССР, Ереван, 184 стр.;
  • Любин В.П., 1984, Палеолит Кавказа, в книге «Палеолит СССР» из серии «Археология СССР», том 1, Ответственный редактор тома П.И. Борисковский, Издательство «Наука», Москва, стр. 45-93;
  • Любин В.П., 1989, Палеолит Кавказа, в книге «Палеолит Кавказа и Севрной Азии» из серии «Палеолит Мира, Исследования по археологии древнего каменного века», том 3, Ответственный редактор тома П.И. Борисковский, Издательство «Наука», Ленинградское отделение, Ленинград, стр. 7-142;
  • Любин В.П., 1998, Ашельская эпоха на Кавказе, Институт Истории Материальной Културы РАН, Археологические изыскания, 47, Палеолит Кавказа, кн. 1, Издательство Центра «Петербургское Востоковедение», Санкт-Петербург, 192 стр.;
  • Любин В.П., Беляева Е.В., 2006, Ранняя преистория Кавказа, Российская Академия Наук, Институт Истории Материальной Культуры, Труды, том XXII, Петербургское Востоковедение (Archaeologica Petropolitana XIX), Санкт-Петербург, 108 стр.;
  • De Morgan J., 1909, Les Stations Prèhitoriques De L'Alagheuz (Armènie Russe), Revue De L'Ecole D'Anthropologie De Paris, Felix Algan Éditeur, Paris, pp. 189-204;
  • Kolpakov E., 2009, The Late Acheulian site of Dashtadem-3 in Armenia, Paleoanthropology, 2009, pp. 3-31;
  • Gasparyan B., 2010, Landscape organization and resource management in the Lower Paleolithic of Armenia, Turkish Academy of Sciences Journal of Archaeology (TUBA-AR), Volume: 13
  • 0. Adler D.S., Yeritsyan B., Wilkinson K., Pinhasi R., Bar-Oz G., Nahapetyan S., Mallol C., Berna F., Bailey R., Schmidt B.A., Glauberman P., Wales N., Gasparyan B., 2012, The Hrazdan Gorge Palaeolithic project, 2008-2009, In: Archaeology of Armenia in Regional Context, Proceedings of the International Conference dedicated to the 50th Anniversary of the Institute of Archaeology and Ethnography Held on September 15-17, 2009 in Yerevan, Edited by P. Avetisyan and A. Bobokhyan, NAS RA Gitutyn Publishing House, Yerevan, pp. 21-37;, 2010, pp. 159-183;
  • Colonge D., Jaubert J., Nahapetyan S., Ollivier V., Arakelian D., Devilder G., Fourloubey C., Jamois M.-H., Gasparyan B., Chataigner C., 2013, Le Paléolithique Moyen De La Haute Valée du Kasakh (Arménie): Caractérisation technologique et peuplement de montage, Paléorient 39.2 - 2013, pp. 109-140;
  • Adler D.S., Wilkinson K., Blockley S., Mark D.F., Pinhasi R., Schmidt-Magee B.A., Nahapetyan S., Mallol C., Berna F., Glauberman P.J., Raczynski-Henk Y., Wales N., Frahm E., Jöris O., MacLeod A., Smith V.C., Cullen V.L., Gasparian B., 2014, Early Levallois technology and the Lower to Middle Paleolithic transition in the Southern Caucasus, Science, 26 September 2014, Volume 345, Issue 6204, pp. 1609-1613, DOI: 10.1126/science.1256484;
  • Egeland Ch.P., Gasparian B., Arakelyan D., Nicholson Ch.M., Petrosyan A., Ghukasyan R., Byerly R., 2014, Reconnaissance survey for Palaeolithic sites in the Debed River Valley, northern Armenia, Journal of Field Archaeology, vol. 39, N4, 2014, pp. 370-386;
  • Frahm E., Schmidt B.A., Gasparyan B., Yeritsyan B., Karapetian S., Meliksetian Kh., Adler D.S., 2014, Ten seconds in the field: rapid Armenian obsidian sourcing with portable XRF to inform excavations and surveys, Journal of Archaeological Science, 41 (2014), pp. 333-348, ;
  • Gasparyan B. and Arimura M. (Eds.) Stone Age of Armenia, A Guide-book to the Stone Age Archaeology in the Republic of Armenia, Monograph of the JSPS-Bilateral Joint Research Project, Kanazawa University Press, Printed in Japan, 2014, 369 pp.;
  • Frahm E., Sherriff J., Wilkinson K.N., Beverly E.J., Adler D.S., Gasparyan B., 2017, Ptghni: A new obsidian source in the Hrazdan River basin, Armenia, Journal of Archaeological Science: Reports 14 (2017), pp. 55-64, ;
  • Kandel A.W., Gasparyan B., Allué E., Bigga G., Bruch A.A., Cullen V.L., Frahm E., Ghukasyan R., Gruwier B., Jabbour F., Miller Ch.E., Taller A., Vardazaryan V., Vasilyan D., Weissbrod L., 2017, The earliest evidence for Upper Paleolithic occupation in the Armenian Highlands at Aghitu-3 cave, Journal of Human Evolution, Volume 110, September 2017, pp. 37-68, ;
  • Sherriff J.E., Wilkinson K.N., Adler D.Sh., Arakelyan D., Beverly E.J., Blockley S.P.E., Gasparyan B., Mark D.F., Meliksetyan K., Nahapetyan S., Preece K. Timms R.G.O., 2019, Pleistocene volcanism and the geomorphological record of the Hrazdan valley, central Armenia, linking landscape dynamics and the Palaeolithic record, Quaternary Science Reviews 226 (2019), 105994, pp. 1-26, ;
  • Gasparyan B., Adler D.Sh., Wilkinson N.K., Nahapetyan S., Egeland P.Ch., Glauberman J. Ph., Malinsky-Buller A., Arakelyan D., Arimura M., Dan R., Frahm E., Haydosyan H., Azizbekyan H., Petrosyan A., Kandel W. A., 2020, Study of the Stone Age in the Republic of Armenia (Part 1 - Lower Palaeolithic), Oxford, Aramazd (Armenian Journal of Near Eastern Studies), AJNES XIII/1, vol. X, issues 1-2 (2016) 2020, pp. 1-60, 459, ;
  • Frahm E., Martirosyan-Olshansky K., Sherriff J.E., Wilkinson K.N., Glauberman Ph., Raczynski-Henk Y., Gasparyan B., Adler D.Sh., 2021, Geochemical changes in obsidian outcrops with elevation at Hatis volcano (Armenia) and corresponding Lower Palaeolithic artifacts from Nor Geghi 1, Journal of Archaeological Science: Reports, 38 (2021), 103097, pp. 1-24, ;
  • 0. Gill J.P., Adler D.S., Raczynski-Henk Y., Frahm E., Sherriff J.E., Wilkinson K.N., Gasparyan B., 2021, The Techno-typological and 3D-GM Analysis of Hatis-1: a Late Acheulian Open-Air Site on the Hrazdan-Kotayk Plateau, Armenia, Journal of Paleolithic Archaeology (2021) 4:29, pp. 1-49, ;
  • Sherriff J.E., Wilkinson K.N., Harding P., Hawkins H., Timms R.G.O., Adler D.S., Beverly E.J., Blockley S.P.E., Gasparyan B., Manning C.J., Mark D., Nahapetyan S., Preece K.J., 2021, Middle Pleistocene environments, landscapes and tephrostratigraphy of the Armenian Highlands: evidence from Bird Farm 1, Hrazdan Valley; Journal of Quaternary Scienece, 2021, pp. 1-22, DOI:10.1002/jqs.3370;
  • Gasparyan B., Glauberman Ph., 2022, Beyond European boundaries: Neanderthals in the Armenian Highlands and the Caucasus, Chapter 15, In: Ramagnoli F., Rivals F. and Benazzi S. (Eds.), Updating Neanderthals, Understanding Behavioural Complexity in the Late Middle Palaeolithic, Academic Press, Elsevier Inc., ISBN 978-0-12-821428-2, pp. 275-301, ;
  • Haydosyan H., Petrosyan A., Arakelyan D., Glauberman Ph., Gasparyan B., 2022, The Paleolithic archaeology of Shirak Province and the open-air site of Aghvorik, Aramazd, Armenian Journal of Near Eastern Studies (AJNES), Volume XV, Issues 1-2, 2021, pp. 1-24, 251-252, ;
  • ter Schure A.T.M., Bruch A.A., Kandel A.W., Gasparyan B., Bussmann R.W., Brysting A.K., de Boer H.J., Boessenkool S., 2022, Sedimentary ancient DNA metabarcoding as a tool for assessing prehistoric plant use at the Upper Paleolithic cave site Aghitu-3, Armenia, Journal of Human Evolution 172 (2022) 103258, pp. 1-15, .
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Հայաստանի և Հայկական լեռնաշխարհի երկրաբանական անցյալն ու կենսաապահովման ռեսուրսները,
2. Հայաստանի պալեոլիթյան հուշարձանների ուսումնասիրության պատմությունը և երախտավորները,
3. Հայկական լեռնաշխարհի բնակեցման սկզբնափուլերը, ստորին պալեոլիթ,
4. Հայաստանի ստորին պալեոլիթի հուշարձանների ուսումնասիրության հիմնական արդյունքները,
5. Հայաստանի միջին պալեոլիթի փուլաբաժանումը, մուստերյան ավանդույթ,
6. Հայաստանի միջին պալեոլիթյան բնակչության կենսակերպը և լանդշաֆտի կազմակերպման ռազմավարությունը,
7. Միջին պալեոլիթի ավարտը և անատոմիապես ժամանակակից մարդկանց տարածումը Հայաստանի տարածքում,
8. Հայաստանի վերին պալեոլիթի հուշարձանները և փուլաբաժանումը,
9. Հայաստանի վերին պալեոլիթյան բնակչության կենսակերպը և լանդշաֆտի կազմակերպման ռազմավարությունը,
10. Քարե առարկաների արտադրության տեխնոլոգիական մոդելները,
11. Ոսկրե առարկաների առկայությունը Հայաստանի միջին և վերին պալեոլիթյան հնավայրերում,
12. Հայաստանի և տարածաշրջանի պալեոլիթյան բնակչության արվեստը և աշխարհընկալումը,
13. Հայկական լեռնաշխարհի տեղը և դերը մարդագոյացման ու նյութական մշակույթի վաղ ձևերի զարգացման հիմնախնդրում:
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ09
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողին տալ կայուն գիտելիք հնագիտություն առարկայի պատմագրության վերաբերյալ
· լուսաբանել հնագիտության ուսումնա­սիրության պատմությունը
· վեր հանել հնագիտական մշակույթների ծագումնա­բա­նությանը, զարգացմանը, փուլաբաժանմանը և ժամանակագրությանը վերա­բե­րող հարցերի վերաբերյալ ընկալումների զարգացման ընթացքը
· պատկերացում տալ Հայաստանի հնագիտական մշակույթների զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունների մասինч հնագիտության պատմագրության տեսանկյունից
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. կողմնորոշվել մասնագիտական գրականությունում
2. բնորոշել հնագիտության որպես գիտության զարգացման հիմնական միտումները
3. ճանաչել Հայաստանի հնագիտական մշակույթների զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունները՝ պատմագրական տեսանկյունից
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. բնորոշել հնագիտական զանգվածային նյութը՝ ըստ դրանց ընկալման տարբեր փուլերի
5. այցելել հնագիտական հուշարձաններ և թանգարաններ
6. տիպաբանել հայաստանյան պեղածո նյութը՝ ըստ տարբեր դարաշրջանների ընկալումների
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
7. բնորոշել հնագույն հասարակությունների զարգացման ընդհանուր գծերը
դիտարկել Հայաստանի և Անդրկովկասի մշակույթները ընդհանուր մերձավորարևելյան զարգացումների համատեքստում՝ ըստ դրանց մասին առկա տեսակետների պատության

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողին տալ կայուն գիտելիք հնագիտություն առարկայի պատմագրության վերաբերյալ
· լուսաբանել հնագիտության ուսումնա­սիրության պատմությունը
· վեր հանել հնագիտական մշակույթների ծագումնա­բա­նությանը, զարգացմանը, փուլաբաժանմանը և ժամանակագրությանը վերա­բե­րող հարցերի վերաբերյալ ընկալումների զարգացման ընթացքը
· պատկերացում տալ Հայաստանի հնագիտական մշակույթների զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունների մասինч հնագիտության պատմագրության տեսանկյունից
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն
2. գործնական պարապմունք
3. աշխատանք պեղածո նյութերի հետ
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է.
Ø Ինքնուրույն աշխատանք- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր
Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2.5 միավոր:
Ինքնուրույն աշխատանքը ենթադրում է ռեֆերատի ներկայացում նախօրոք
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Եսայան Ս.Ա., Հայաստանի հնագիտություն, Երևան, 1992:
  • Клейн Л.С., Феномен советской археологии, СПб., 1993.
  • Клейн Л.С., История археологической мысли, В 2 томах, СПб, 2011.
  • Мартынов А.И., Шер Я.Е., Методы археологического исследования, Москва, 1989.
  • Christenson A. L., Tracing Archaeology's Past: The Historiography of Archaeology, Southern Illinois, 1989.
  • Johnson M., Archaeological Theory: An Introduction, Oxford, 2010.
  • Kehoe A. B., The Land of Prehistory: A Critical History of American Archaeology, London, 1998.
  • Renfrew C., Bahn P. G., Archaeology: Theories, Methods, and Practice, London, 1991.
  • Smith L. , Archaeological Theory and the Politics of Culture Heritage, London, 2004.
  • 0. Trigger B.G., A History of Archaeological Thought, Cambridge, 2006.
  • William H. S., Jr., Uncovering the Past: A History of Archaeology, Oxford, 1993.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Ներածություն. հնագիտության պատմագրություն առարկան
2. Հնագիտության ընկալումը հնագույն հասարակություններում. Հին Արևելք, Անտիկ աշխարհ
3. Հնագիտության ընկալումը Միջնադարում և Վերածննդի դարաշրջանում
4. Անտիկվարիանիզմը և արդի հնագիտության ձևավորման նախադրյալները. 17-18-րդ դդ.
5. Նախապատմական հնագիտության ձևավորումը Արևմտյան Եվրոպայում 19-րդ դ. առաջին կեսին
5. Էվոլյուցիոն հնագիտությունը 19-րդ դ. երկրորդ կեսին
6. Պատմամշակութային հնագիտության զարգացումը 19-20-րդ դդ. սահմանին
7. Ֆունցիոնալ հնագիտության առանձնահատկուոյունները 20-րդ դ. առաջին կեսերին
8. Պրոցեսուալ հնագիտությունը 20-րդ դ. երկրորդ կեսին
9. Պոստպրոցեսուալ հնագիտության բնույթը 20-րդ դ. վերջերին
10. Հնագիտությունը 21-րդ դարում
11. Հայ հնագիտության պատմագրությունը
2-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ10
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողին ծանոթացնել հայոց գյուղական և քաղաքային մշակույթի հիմնական համալիրներին ու վերջիններս զարգացման ընթացքին տարբեր պատմական ժամանակհատվածներում,
· Ներկայացնել քաղաքային և գյուղական մշակույթի հիմնական համալիրներն ու ենթահամալիրները ըստ պատմազգագրական մարզերի ու շրջանների,
· Քաղաքի և գյուղի ազգաբանությունը/ մարդաբանությունը ներկայացնել որպես ժամանակակից ազգաբանության / մարդաբանության արագ զարգացող գիտաճյուղեր:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Գյուղական և քաղաքային մշակույթների ազգագրական ուսումնասիրության մեթոդներին ու մեթոդաբանությանը,
2. Գյուղական և քաղաքային մշակույթների ուսումնասիրության աղբյուրներին,
3. Գյուղի և քաղաքների առաջացման նախադրյալների ու զարգացման հիմնական փուլերին, ինչպես նաև տիպաբանության սկզբունքներին
4. Կենցաղ, մշակույթ, տնտեսական, առիօրեականություն, առօրեականության ազգաբանություն և դասընթացին վերաբերող աավանդական ու ժամանակակից հասկացություններին,
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
5. կարողանալ ինքնուրույն կազմակերպել ու իրականացնել քաղաքային ու գյուղական միջավայրի փոքր ուսումնասիրություններ
6. կարողանալ ազգաբանորեն վերլուծել գյուղական ու քաղաքային մշակույթի համալիրներն ու ենթահամալիրները` որպես հայքոց ավանդական ու ժամանակակից մշակույթի կարևորագույն բաղադրիչ
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողին ծանոթացնել հայոց գյուղական և քաղաքային մշակույթի հիմնական համալիրներին ու վերջիններս զարգացման ընթացքին տարբեր պատմական ժամանակհատվածներում,
· Ներկայացնել քաղաքային և գյուղական մշակույթի հիմնական համալիրներն ու ենթահամալիրները ըստ պատմազգագրական մարզերի ու շրջանների,
· Քաղաքի և գյուղի ազգաբանությունը/ մարդաբանությունը ներկայացնել որպես ժամանակակից ազգաբանության / մարդաբանության արագ զարգացող գիտաճյուղեր:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն,
2. սեմինար,
3. քննարկում
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն։ 1-ին քննությունը նախատեսվում է անցկացնել բանավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 2-րդ ընթացիկ քննությանը նախատեսվում է գնատաել ներկայացված ռեֆերատի հիմքի վրա։
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Առաքելյան Բ., Քաղաքները և արհեստները Հայաստանում 9-13-րդ դդ., հ. 1, Երևան, 1958:
  • Աբրահամյան Վ., Հայ համքարությունները Անդրկովկասի քաղաքներում, Երևան, 1971
  • Բդոյան Վ., Երկրագործական մշակույթը Հայաստանում, Երևան, 1972
  • Պետրոսյան Ա., Հայոց շերամապահական մշակույթը, Երևան, 1987
  • Армяне серия <<Народы и культуры>>, М., 2012
  • Мкртумян Ю., Формы скотоводства в Восточной Армении /втарая половина 19- начало 20-ого вв./, ՀԱԲ, գ. 6, Երևան, 1964
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Քաղաքի ազգագրական ուսումնասիրության գրավոր աղբ­յուր­ները:
2. Քաղաքների առաջացման հիմնախնդիրը ազգագրական գիտության մեջ:
3. Քաղաքային բնակչության ձևավորման ուղիները, քաղաքը որպես արհեստագործության ու առևտրի կենտրոն:
4. Քաղաքային բնակչության տնտեսական կենցաղի ուսումնասիրությունը:
5. Քաղաքային բնակչության նյութական մշակույթի ուսումնասիրությունը:
6. Քաղաքային բնակչության հասարակական ընտանեկան կենցաղի և հոգևոր մշակույթի ուսումնասիրությունը:
7. Հայաստանի հին ու միջնադարյան քաղաքները:
8. Խորհրդային Հայաստանի քաղաքների տիպաբանության սկզբունքները:
9. Երկրագործական-անասնապահական տնտեսաձևը հայերի մեջ 19-րդ դ. 2ր-դ կեսին -20-րդ դ. սկիզբ:
10. Երկրագործության վարման սոցիալական և ծիսական առումները:
11. Անասնապահության ձևերը, սոցիալական ու ծիսական առումները: Կաթնատնտեսությունն:
12. Տնայնագործություն և արհեստներ:
13. Համքարություններ:
14. Օժանդակ տնտեսական զբաղմունքներ և յուրացնող ձևեր:
2-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ11
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողներին մատուցել թաղման ծեսի ուսումնասիրության տեսական, մշակութաբանական, աղբյուրագիտական ասպեկտները, հնագիտական տվյալներով ծեսի հետազոտության արդի մոտեցումները, ուսումնասիրությունների հիմնական արդյունքները։
· ուսանողների մատուցել տեսական-մեթոդաբանական գիտելիք, որն անհրաժեշտ է գիտահետազոտական կոնկրետ խնդիրների լուծման համար։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Հիմնավորված և հանգամանորեն ներկայացնելու անցման ծեսերի, և, հատկապես թաղման ծեսի ուսումնասիրության իր մոտեցումներն ու խնդրի դրվածքը մասնագիտական գրականության մեջ,
2. Վերլուծել, մեկնաբանել ծեսի կառուցվածքը, իմաստաբանությունը, գործառույթը,
3. որոշել թաղման ծեսի դերը հասարակության սոցիալական կազմի, հավատալիքների վերակազմության հետազոտական խնդիրները սահմանելիս,
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. տարբերակել ծեսի հոգևոր /սակրալ/ և աշխարհիկ /սեկուլյար/ բաղադրիչները, ծեսի ձևավորման և տրանսֆորմացման մշակութային, հասարակական գործոնների, ներխմբային և միջխմբային հարաբերությունների և սոցիալական վարքի ազդեցության հնավարություն­ները։
5. Տարբերակել տարբեր դարաշրջաններին և մշակույթներին բնորոշ թաղման ծեսի հնագիտական դրսևորումները,
6. ճիշտ օգտագործել հիմնակազմ հասկացություններն ու եզրույթները,
7. ներկայացնելու ՀՀ պատմամշակութային ժառանգության կարևոր մաս կազմող դամբարանադաշտերը, դամբարանային համալիրները, հնամարդաբանական սկզբնաղբյուրները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
8. Ձեք բերված գիտելիքն օգտագործել կրթական ծրագրեր իրականացնելիս, զբոսաշրջության, մշակութային ժառանգության պահպանման, հանրահռչակման ոլորտներում։

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողներին մատուցել թաղման ծեսի ուսումնասիրության տեսական, մշակութաբանական, աղբյուրագիտական ասպեկտները, հնագիտական տվյալներով ծեսի հետազոտության արդի մոտեցումները, ուսումնասիրությունների հիմնական արդյունքները։
· ուսանողների մատուցել տեսական-մեթոդաբանական գիտելիք, որն անհրաժեշտ է գիտահետազոտական կոնկրետ խնդիրների լուծման համար։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն՝ նյութերի ցուցադրությամբ,
2. սեմինարներ պարապմունքներ՝ մասնագիտական գրականության և գիտական հաշվետվությունների, հնագիտական հավաքածուների մշակման, կոնկրետ հետազոտության աղբյուրագիտական հիմքի ձևավորման, նյութերի ընտրության հմտություններին տիրապետելու նպատակով,
3. անհատական հետազոտական աշխատանք կատարելու առաջադրանքներ՝ ռեֆերատ,
4. գրավոր և բանավոր քննություններ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն։ 1-ին քննությունը նախատեսվում է անցկացնել բանավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 2-րդ ընթացիկ քննությանը նախատեսվում է գնատաել ներկայացված ռեֆերատի հիմքի վրա։
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Դևեջյան Ս.,Լոռի բերդ, 2 (միջին բրոնզ), Ե., 2006
  • Алекшин В.А. Социальная структура и погребальный обряд древнеземледельческих обществ. Л.: Наука; Ленингр. отделение, 1986.
  • Антонова Е.В. Обряды и верования первобытных земледельцев Востока. М.: ГРВЛ, 1990.
  • Археология. Эпоха бронзы Кавказа и Средней Азии. М. 1994.
  • Ван Геннеп А. Обряды перехода, М., 1999.
  • Кушнарева К.Х. Южный Кавказ IX-II тыс. до. н. э. Санкт Петербург, 1993
  • Ольховский В.С. Погребально-поминальная обрядность в системе взаимосвязанных понятий // Советская археология. 1986. № 1. С. 65-76.
  • Ольховский В.С. Погребальная обрядность (содержание и структура) // Российская археология. 1993. № 1. С. 78-93.
  • Петрухин В.Я. Мифы о загробном мире. М.: АСТ, Астрель, 2010.
  • 0. Погребальный обряд. Реконструкция и интерпретация древних идеологических представлений / Отв. ред. В.И. Гуляев. М.: Восточная литература, 1999. 248 с.
  • Тэрнер В. Символ и ритуал. М.: Восточная литература, 1983.
  • Харке Г., Савенко С.Н. Проблемы исследования древних погребений в американской археологии // Российская археология. 2000. № 2. С. 212-220.
  • Харке Г., Савенко С.Н. Проблемы исследования древних погребений в западноевропейской археологии // Российская археология. 2000. № 1. С. 217-227. Хачатрян Т.С. Древняя культура Ширака, Ер., 1976.
  • Renfrew C., Bahn P. Archaeology. Theories, Methods and Practice, L., 1996.
  • Pearson M.P. The Archaeology of Death and Burial. Texas A&M University Press, 2001.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Թաղման ծեսը անցումային ծեսերի համակարգում։ Թաղման ծեսի հնագիտական դրսևորումները և վերակազմության առանձնահատկությունները՝ դամբանային հնագիտություն
2. Թաղման ծեսի հնագիտական դրսևորումների ուսումնասիրության պատմությունից
3. Թաղման ծեսը որպես մշակութային տեքստ
4. Թաղման ծեսի դասակարգման և տիպաբանության խնդիրները
5. Թաղման ծեսը և առասպելաբանությունը
6. մահվան մասին պատկերացումները և հավատալիքներ
7. Հանդերձյալ աշխարհի մասին պատկերացումները և հավատալիքներ
8. Թաղման ծեսն ըստ սեպագիր և գրավոր սկզբնաղբյուրների
9. Թաղման պրակտիկաները Առաջավոր Ասիայի վաղերկրագործական հասարակություններում
10. Թաղման պրակտիկանները Հայկական լեռնաշխարհում ըստ վաղ բրոնզի դամբանային համալիրների
11. Թաղման պրակտիկանները Հայկական լեռնաշխարհում ըստ միջին բրոնզի դամբանային համալիրների
12. Թաղման պրակտիկանները Հայկական լեռնաշխարհում ըստ ուշ բրոնզի դամբանային համալիրների
13. Թաղման պրակտիկանները Հայկական լեռնաշխարհում ըստ վաղ երկաթի դարի դամբանային համալիրների
14. Վանի թագավորության թաղման ծեսը
15. Թաղման պրակտիկանները Հայկական լեռնաշխարհում ըստ երվանդյան և արտաշիսյան շրջանի դամբանային համալիրների
2-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ12
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողի մոտ գիտելիքներ ձևավորել ինքնություն եզրի, հայ և այլ ժողովուրդների ինքնության շուրջ ծավալվող ժամանակակից դիսկուրսի վերաբերյալ,
· քննարկել ինքնության և ազգայնականության հետ առնչվող տարբեր հարցեր,
· լուսաբանել ուսանողին ինքնության եզրի շուրջ ծավալված մարդաբանական հիմնախնդիրները
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Կողմնորոշվել ազգային ինքնության հետ առնչվող խնդիրներում տարբեր հասարակական ոլորտներում,
2. Տեղյակ լինել ինքնության շուրջ ծավալվող ժամանակակից դիսկուրսի վերաբերյալ,
3. Կողմնորոշվել կարծրացած և ձևափոխվող ինքնությունների շուրջ զարգացող ազգայնականության նոր դրսևորումներում։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Աշխատել ինքնության հետ առնչվող ոլորտներում,
5. Օգտագործել ձեռք բերած ինքնույան մասին իմացությունները ներքին կառավարման գործում,
6. Օգտագործել ձեռք բերած ինքնույան մասին իմացությունները էթնիկ կոնֆլիկտների լուծման գործում։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողի մոտ գիտելիքներ ձևավորել ինքնություն եզրի, հայ և այլ ժողովուրդների ինքնության շուրջ ծավալվող ժամանակակից դիսկուրսի վերաբերյալ,
· քննարկել ինքնության և ազգայնականության հետ առնչվող տարբեր հարցեր,
· լուսաբանել ուսանողին ինքնության եզրի շուրջ ծավալված մարդաբանական հիմնախնդիրները
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություններ
2. Աբրահամյան Լ. Ազգագրական մտքի պատմություն -
BoonTV, ;
3. Աբրահամյան, Հայաստանը Արևելքի և Արևմուտքի միջև - Համակարգ,

4. Էլեկտրոնային նյութեր
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն։ 1-ին քննությունը նախատեսվում է անցկացնել բանավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 2-րդ ընթացիկ քննությանը նախատեսվում է գնատաել ներկայացված ռեֆերատի հիմքի վրա։
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Աբրահամյան Լ. 1990, Քաոսը և կոսմոսը ժողովրդական ելույթների կառուցվածքում. Ղարաբաղյան շարժումը ազգագրագետի հայացքով // Մշակույթ, 1990, N 2-3:
  • Աբրահամյան Լ. 2002. Ազգային ինքնության հաստատման չորս հարացույցները // Ինքնության հարցեր: Տարեգիրք, Եր., 2002, էջ 43-56:
  • Աբրահամյան Լ. 2006ա, Հայաստանը և հայկական սփյուռքը / 21-րդ Դար. “Նորավանք” գիտակրթական հիմնադրամի հանդես, 2006, հ. 1(11), էջ 31-52:
  • Աբրահամըան Լ. 2006բ, Հայաստանը և հայերը Արևելքի և Արևմուտքի միջև // 21-րդ դար, 2006, 2 (12), էջ 29-34:
  • Աբրահամյան Լ. 2014, Միասնության շուրջպարը ազգագրագետի տեսանկյունից // Ավանդականը և արդիականը հայոց մշակույթում, Եր., 2014, էջ 207-216:
  • Ադոնց Ն. 2006, Քաղաքական հոսանքներ հին Հայաստանում // Ադոնց Ն., Երկեր, հատոր Ա, Եր., 2006, էջ 218-245:
  • Այվազյան Ա. 2001, Մայրենի լեզուն և ազգայնականության սկզբնավորումը, Եր.. 2001:
  • Այվազյան Ա. 2005, Հին Հայաստանը որպես “ազգային պետություն” // Էջմիածին, Ե, 2005, էջ 123-138:
  • Դավթյան Հ. 2014, Նո՞ւյնն են արդյոք իբերները, քարթվելները և վրացիները. զուտ վրացական հավակնություններ, Երևան, 2014:
  • 0. Կաղանկատվացի, Մովսես 1969, Պատմություն Աղվանից աշխարհի, Եր., 1969:
  • Ղաֆադարյան Կ.Գ. 1972, ????????? ???????????? ????????????? // Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների, N 10, էջ 20-35:
  • Մարության Հ. 2006ա, Հիշողության դերն ազգային ինքնության կառուցվածքում, Եր., 2006:
  • Մարության Հ. 2006բ, Հուշարձանը որպես գերեզմանոց (Ցեղասպանության հուշահալիրի օրինակով), - Հայ ժողովրդական մշակույթ, XIII, Եր., 2006, Եր., էջ 172-180:
  • Մարության Հ. 2009, Հայ ինքնության պատկերագրությունը: Հատոր 1. Ցեղասպանության հիշողությունը և Ղարաբաղյան շարժումը, Եր., 2009.
  • Սահակյան Ա. 2019, Քրիստոնեության պետականացման նախադրյալները և պատճառները Մեծ Հայքում III դարի երկրորդ կեսին // Սահակյան Արծրունի, Հին աշխարհից միջնադար բանահյուսական եվ գրական հետագծերով, Եր., 2019, էջ 11-33։
  • Абрамян Л. 1983. Первобытный праздник и мифология. Ер., 1983.
  • Абрамян Л. 2011. Конструктивисты раннего средневековья: Случай Aрмении // Антропология социальных перемен: сборник статей / отв. ред. Э.Гучинова, Г.Комарова. М., 2011, с. 87-114.
  • Андерсон Б. 2001. Воображаемые сообщества. Размышления об истоках и распространении национализма. М.
  • Бахтин М. 1965. Творчество Франсуа Рабле и народная культура средневековья и Ренессанса. М.
  • 0. Брубейкер Р. и Купер 2000. За пределами «идентичности» // Theory and Society («Теория и общество») 29: 1-47.
  • Гирц К. 2004. Интерпретация культур. М.
  • Смит, Энтони. 2004. Национализм и модернизм. Критический обзор современных теорий наций и национализма. М.
  • Тревор-Ропер Х. 2015. Изобретение традиции: традиция горцев Шотландии // Неприкосновенный запас, N 104 (6/2015) / http://www.nlobooks.ru/node/6831.
  • Эриксен Т.Х. 2014. Что такое антропология? М.
  • Abrahamian L. 2006. Armenian Identity in a Changing World. Costa Mesa, Cal.
  • Safran W. 1991. Diasporas in Modern Societies: Myths of Homeland and Return // Diaspora, 1991, Vol.1, No. 1, pp. 83-99.
  • Trevor-Roper H. 1983. The Invention of Tradition: The Highland Tradition of Scotland // Hobsbaum, Eric and Ranger, Terence (eds.). The Invention of Tradition. Cambridge Univ. Press, 1983, pp. 15-41.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Ներածական: Ինքնություն. ձևակերպման դաշտը և ուսումնասիրման եղանակները
2. Ազգային ինքնության կերտման և հաստատման չորս մոդելները
3. Ազգային ինքնության կերտման և հաստատման չորս մոդելները
4. Ավանդույթի հորինում
5. Ազգային ինքնության խորհրդանիշները
6. Անվանման և վերանվանման ազգային ռազմավարությունները
7. Մայրենի լեզուն և ինքնությունը
8. Կրոն և ինքնություն
9. Ազգ. հայ ազգայնականության վաղնջակության հարցը
10. Չհիշե՛լ հուշարձանը. պայքար հիշողության և հուշարձանների դեմ
11. Թանգարանը որպես ինքնության հայելի և գեներատոր։ Ա.Թամանյան. քաղաքը և ազգային ինքնությունը
12. Մեկ ազգ` բազմաթիվ մշակույթներ։ Հայրենիք և սփյուռք
13. Հայերը Արևելքի և Արևմուտքի միջև
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ13
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողին ծանոթացնել հայ ազգագրության ձևավորման փուլերին,
· Հայաստանի և հայերի վերաբերյալ հայ ու օտար սկզբնաղբյուրներում եղած վկայություններին,
· Հայ ազգագրության ձևավորման և գիտության վերածվելու շրջանի առանձնահատկություններին:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Տիպաբանել ազգագրության սկզբնաղբյուրներին ու ազգագրական նյութերը,
2. Վերլուծել հայ ազգագրության ձևավորման ու գիտության վերածվելու առանձնահատկությունները /19-րդ դ. 1-ին կես- 1920-ական թթ./,
3. Ծանոթանալ Հայաստանում ազգագրական գիտության նվաճումներին /1920-ական թթ. - մեր օրերը/
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. կարողանալ սկզբնաղբյուրների ու ազգագրական նյութերի հիմքի վրա կատարել ազգագրական փոքր հետազոտություններ, ինքնուրույն ուսումնասիրություններ,
5. համեմատել հայ ազգագրության կայացման առանձնահատկությունները հարակից, հատկապես կովկասյան տարածաշրջանի պետությունների ազգագրական դպրոցների կայացման ընթացքի հետ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողին ծանոթացնել հայ ազգագրության ձևավորման փուլերին,
· Հայաստանի և հայերի վերաբերյալ հայ ու օտար սկզբնաղբյուրներում եղած վկայություններին,
· Հայ ազգագրության ձևավորման և գիտության վերածվելու շրջանի առանձնահատկություններին:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն,
2. սեմինար,
3. քննարկում
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է.
Ø Ինքնուրույն աշխատանք- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր
Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2.5 միավոր:
Ինքնուրույն աշխատանքը ենթադրում է ռեֆերատի ներկայացում նախօրոք
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Բդոյան Վ., Հայ ազգագրություն, /համառոտ ուրվագիծ/, Երևան, 1974,
  • Մարտիրոսյան Հ., Գիտությունն սկսվում է նախնադարում, Երևան, 1978,
  • Պետրոսյան Ա., Հայ գրականությունը և բանարվեստը ազգագրության սկզբնաղբյուր, Երևան, 2012,
  • Պետրոսյան Ա., Հայ ազգագրության պատմություն, դասախոսություններ ձեռագիր:
  • Лисицян Ст., Очерки этнографии дореволюционной Армении, КЭС, Պ 1-ին,М., 1955
  • Армяне // серия Народы и культуры, М., 2012.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Ներածություն. հայ ազգագրական գիտության սկզբնաղբյուրների և պատմագրության նպատակը, դերն ու խնդիրները
2. Հնագիտական պեղածո նյութերը և ժայռապատկերները որպես ազգագրական ուսումնասիրության սկզբնաղբյուրներ
3. Սեպագիր արձանագրությունները որպես հայ ազգագրական գիտության սկզբնաղբյուր
4. Հունական և հռոմեական անտիկ սկզբնաղբյուրները հայ ազգագրական գիտության սկզբնաղբյուր
5. V-XVIII դդ. հայ մատենագիրների տեղեկությունները որպես հայ ազգագրական գիտության սկզբնաղբյուր
6. Արաբ, եվրոպացի և թուրք ճանապարհորդների ուղեգրությունները հայ ազգագրական գիտության սկզբնաղբյուր
7. Դաշտային ազգագրական նյութերը և հետազոտությունները հայ ազգագրական գիտության ուսումնասիրության սկզբնաղբյուր
8. Մխիթարյան միաբանության խաղացած դերը հայ ազգաբանական գիտության ձևավորման գործում (Ղուկաս Ինճիճյան, Մինաս Բժշկյան)
9. Մեսրոպ Թաղիադյանի և Խաչատուր Աբովյանի ազգագրական և բանահավաքչական գործունեությունը
10. Հայ ազգագրությունը XIX դ. 70-80-ական թթ.(Գարեգին Սրվանձտյանց, Գրիգոր Խալաթյանց)
11. Երվանդ Լալայանի և «Ազգագրական հանդես»-ի դերը հայ ազգագրական գիտության կայացման գործում
12. Ազգագրական գիտությունը Խորհրդային տարիներին՝ 1920-1940-ական թթ.
13. Ազգագրական գիտությունը Խորհրդային տարիներին՝ 1950-1980-ական թթ.
14. Ազգագրական գիտությունը ՀՀ-ում՝ 1990-ից մինչև մեր օրեր
1-ին կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ5
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողներին ծանոթացնել լեռնաշխարհի բրոնզ-երկաթի դարերի մշակութային միջավայրի ձևավորման պատմությանը, հնագիտական մշակույթների առանձնացման սկզբունքներին և մեթոդաբանությանը, հնամշակութային լանդշաֆտի ձևափոխությունների առանձնահատկություններին, ժամանակագրության և հասակագրման չափանիշներին։
· ուսանողներին մատուցել բազային գիտելիք Հայկական լեռնաշխարհի և հարևան շրջանների բրոնզ-երկաթեդարյան հնագիտական մշակույթների և հուշարձանների մասին։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. կատարելու անհատական և թիմային հետազոտություն
2. հնագիտական սկզբնաղբյուրների ընձեռած տվյալներով վեր հանել և բնութագրել տվյալ մշակութային համալիրը ստեղծած հանրության սոցիալական կազմը, կենսապահովման համակարգին վերաբերող հատկանիշներն ու պարամետրերը։
3. հնագիտական տվյալնրն օգտագործելով մոդելավորել անցյալի իրողությունները։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. հնագիտական սկզբաղբյուրների վերլուծության ժամանակակից մեթոդներով վերլուծել հնագիտական համալիրները և նույնականացնել/վերագրել տարածաշրջանին բնորոշ հնագիտական մշակույթներին։
5. հստակ տարանջատել Հայկական լեռնաշխարհի սահմաններում քարտեզագրվող բրոնզ-երկաթիդարյան հնագիտական մշակույթներից յուրաքանչյուրին բնորոշ հնագիտական համալիրները, գույքի տիպաբանական կազմը և տեսականին։
6. ճանաչել և նկարագրել կուրարաքսյան մշակույթի լոկալ-տարածական և լոկալ-ժամանակագրական հատկանիշներն՝ ըստ բնորոշ հնագիտական համալիրների և նյութերի։
7. ճանաչել և նկարագրել կուրարաքսյան մշակույթի լոկալ-տարածական և լոկալ-ժամանակագրական հատկանիշներն՝ ըստ բնորոշ հնագիտական համալիրների և նյութերի։
8. Ճանաչել և նկարագրել թռեղք-վանաձորյան մշակույթի լոկալ-ժամանակագրական հատկանիշներն՝ ըստ բնորոշ հնագիտական համալիրների և նյութերի։
9. Ճանաչել և նկարագրել սևան-արցախյան մշակույթի լոկալ-ժամանակագրական հատկանիշներն՝ ըստ բնորոշ հնագիտական համալիրների և նյութերի։
10. Ճանաչել և նկարագրել կարմիրբերդյան/կարմիրվանքյան մշակույթի լոկալ-տարածական հատկանիշներն՝ ըստ բնորոշ հնագիտական համալիրների և նյութերի։
11. Ճանաչել և նկարագրել լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի լոկալ-ժամանակագրական հատկանիշներն՝ ըստ բնորոշ հնագիտական համալիրների և նյութերի։
12. Ճանաչել և նկարագրել վան-տոսպյան մշակույթի լոկալ-ժամանակագրական հատկանիշներն՝ ըստ բնորոշ հնագիտական համալիրների և նյութերի։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
13. Ձեք բերված գիտելիքն օգտագործել կրթական ծրագրեր իրականացնելիս, զբոսաշրջության, մշակութային ժառանգության պահպանման, հանրահռչակման ոլորտներում։

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողներին ծանոթացնել լեռնաշխարհի բրոնզ-երկաթի դարերի մշակութային միջավայրի ձևավորման պատմությանը, հնագիտական մշակույթների առանձնացման սկզբունքներին և մեթոդաբանությանը, հնամշակութային լանդշաֆտի ձևափոխությունների առանձնահատկություններին, ժամանակագրության և հասակագրման չափանիշներին։
· ուսանողներին մատուցել բազային գիտելիք Հայկական լեռնաշխարհի և հարևան շրջանների բրոնզ-երկաթեդարյան հնագիտական մշակույթների և հուշարձանների մասին։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն՝ նյութերի ցուցադրությամբ
2. սեմինարներ պարապմունքներ՝ մասնագիտական գրականության և գիտական հաշվետվությունների, հնագիտական հավաքածուների մշակման, կոնկրետ հետազոտության աղբյուրագիտական հիմքի ձևավորման, նյութերի ընտրության հմտություններին տիրապետելու նպատակով,
3. անհատական հետազոտական աշխատանք կատարելու առաջադրանքներ՝ ռեֆերատ,
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն։ 1-ին քննությունը նախատեսվում է անցկացնել բանավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յուրաքանչյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: 2-րդ ընթացիկ քննությանը նախատեսվում է գնատաել ներկայացված ռեֆերատի հիմքի վրա։
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յուրաքանչյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Ավետիսյան Պ., Հայկական լեռնաշխարհը մ.թ.ա. XXIV-IX դարերում (սոցիալ-մշակութային ձևափոխումների դինամիկան ըստ հնագիտական տվյալների), Դոկտ. ատեն. գիտական զեկուցում, Երևան, 2014:
  • Դևեջյան Ս.,Լոռի բերդ, 2 (միջին բրոնզ), Ե., 2006:
  • Թորոսյան Ռ., Խնկիկյան Օ., Պետրոսյան Լ., Հին Շիրակավան, Եր. 2002
  • Պետրոսյան Լ., Լճաշենի դամբարանադաշտը, Ե., 2018։
  • Археология. Эпоха бронзы Кавказа и Средней Азии. М. 1994.
  • Деведжан С.Г. Лори-Берд 1: Результаты раскопок 1969-1973 гг. Ереван, 1980.
  • Есаян С., Скульптура Древней Армении, Ер. 1980
  • Куфтин Б., Археологические раскопки в Триалети, Тб. 1941
  • Кушнарева К. Х., Древнейшие памятники Двина, Ер., 1977
  • 0. Кушнарева К.Х. Южный Кавказ IX-II тыс. до. н. э. Санкт Петербург, 1993
  • Мартиросян А. А., Армения в эпоху бронзы и раннего железа, Е., 1964.
  • Массон В.М., Исторические реконструкции в археологии, Самара, 1996.
  • Оганесян В.Э. Серебряный кубок из Карашамба. ИФЖ, № 4, 1988.
  • Петросян Л.А. Раскопки памятников Кети и Воскеаска Ереван 1989
  • Хачатрян Т.С. Древняя культура Ширака, Ер., 1976.
  • Badalyan R.S., New data on the periodization and chronology of the Kura-Araxes culture in Armenia, Paléorient, 2014, pp. 71-92.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Ա. դասախոսություն
1. Ներածություն։
2. Հնագիտական մշակույթների առանձնացման սկզբունքներն ու մեթոդաբանությունը։
3. Կուր-արաքսյան մշակույթը՝ ուսումնասիրության պատմությունը։
4. Կուր-արաքսյան մշակույթի փուլաբաժանման և ժամանակագրության համակարգը։
5. Կուր-արաքսյան մշակույթի վաղ փուլի հնագիտական համալիրները։
6. Կուր-արաքսյան մշակույթի երկրորդ փուլի հնագիտական համալիրներն ըստ լոկալ-տարածական խմբերի։
7. Կուր-արաքսյան մշակույթը կազմալուծման փուլում։
8. Կուր-արաքսյան մշակույթի կրողների/հասարակությունների կենսապահովման համալարգը՝ սոցիալական կազմ, տնտեսությունը, տարածքի կազմակերպման և յուրացման կառուցվածքը, մշակութային կապերը, հավատալիքները։
9. Հետկուրարաքսյան/վաղ դամբանաբլուրների մշակույթի դրսևորման առանձնահատկությունները, ժամանակագրությունը։
10. Հետկուրարաքսյան/վաղ դամբանաբլուրների մշակույթի կրողների/հասարակությունների կենսապահովման համալարգը՝ սոցիալական կազմ, տնտեսությունը, տարածքի կազմակերպման և յուրացման կառուցվածքը, մշակութային կապերը, հավատալիքները։
11. Թռեղք-վանաձորյան մշակույթը՝ ուսումնասիրության պատմություն։
12. Թռեղք-վանաձորյան մշակույթի փուլաբաժանման և ժամանակագրության համակարգը։
13. Թռեղք-վանաձորյան մշակույթի վաղ փուլի հնագիտական համալիրները։
14. Թռեղք-վանաձորյան մշակույթի ուշ փուլի հնագիտական համալիրները։
15. Թռեղք-վանաձորյան մշակույթի կրողների/հասարակությունների կենսապահովման համալարգը՝ սոցիալական կազմ, տնտեսությունը, տարածքի կազմակերպման և յուրացման կառուցվածքը, մշակութային կապերը, հավատալիքները։
16. Սևան-արցախյան մշակույթի հնագիտական համալիրները։
17. Սևան-արցախյան մշակույթի փուլաբաժանման և ժամանակագրության համակարգը։
18. Կարմիրբերդյան/վանուրմիական մշակույթների հնագիտական համալիրները։
19. Կարմիրբերդյան/վանուրմիական մշակույթների ժամանակագրության չափանիշները։
20. Սևան-արցախյան, Կարմիրբերդյան/վանուրմիական մշակույթը կրողների/հասարակությունների կենսապահովման համալարգը՝ սոցիալական կազմ, տնտեսությունը, տարածքի կազմակերպման և յուրացման կառուցվածքը, մշակութային կապերը, հավատալիքները։
21. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթը՝ ուսումնասիրության պատմությունը։
22. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի փուլաբաժանման և ժամանակագրության համակարգը։
23. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի ուշ բրոնզի փուլի հնագիտական համալիրները։
24. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի երկաթի դարի հնագիտական համալիրները։
25. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի ավարտական փուլի հնագիտական համալիրների առանձնահատկությունները։
26. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի կրողների/հասարակությունների կենսապահովման համալարգը՝ սոցիալական կազմ, տնտեսությունը, տարածքի կազմակերպման և յուրացման կառուցվածքը, մշակութային կապերը, հավատալիքները։
27. Վանտոսպյան /ուրարտական/ մշակույթի ուսումնասիրության պատմությունը։
28. Վանտոսպյան մշակույթի բնութագրական հատկանիշներն ու առանձնահատկությունները։
29. Վանտոսպյան և լճաշեն մեծամորյան համալիրների փոխներթափանցման հնագիտական վկայությունները։
30. Վանի թագավորության կենսապահովման համալարգը՝ սոցիալական կազմ, տնտեսությունը, տարածքի կազմակերպման և յուրացման կառուցվածքը, մշակութային կապերը, հավատալիքները։
Բ. Սեմինար
1. Կուր-արաքսյան մշակույթին բնորոշ խեցեգործկան արտադրանքը
2. Կուր-արաքսյան մշակույթին բնորոշ մետաղյա արտադրանքը
3. Թռեղք-վանաձորյան համալիրների խեցեղենի հիմնական տիպերը
4. Թռեղք-վանաձորյան մշակույթի մետաղյա արտադրանքը հիմնական տպերն ու տեսակները։
5. Թռեղք-վանաձորյան համալիներից հայտնաբերված թանկարժեք մետեղից պատրաստված սպասքի, զենքի ու զարդի նմուշները։
6. Սևան-արցախյան, կարմիրբերդյանկարմիրվանքյան խեցեղենի հիմնական տիպերը։
7. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի խեցեղենի հիմնական տիպերը՝ ուշ բրոնզի փուլ։
8. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի ուշ բրոնզի փուլի զենքի տեսակներն ու գեղարվեստական մետաղը։
9. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի վաղ երկաթի փուլի զենքի ու զարդի տեսակները։
10. Վաղ երկաթի և երկաթի լայն յուրացման փուլերի գոտիները։
11. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի խեցեղենի հիմնական տիպերը՝ վաղ երկաթի փուլ։
12. Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի խեցեղենի հիմնական տիպերը՝ երկաթի լայն կիրառման փուլ՝ Վանի թագավորության և երվանդյան փուլեր։
13. Վիշապ քարակոթողները։
14. Լճաշեն-մեծամորյան համալիրներից հայտնաբերված թանկարժեք մետեղից պատրաստված սպասքի, զենքի ու զարդի նմուշները։
15. Վանի թագավորության շրջանի խեցեգործական արտադրանքի հիմնական տեսակները։
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ14
1. Դասընթացի նպատակ
· Պատկերացում տալ կավագործության (խեցեգործության) բնորոշ առանձնահատկությունների վերաբերյալ
· Ներկայացնել տարբեր հնագիտական մշակույթների խեցեգործական արտադրահամալիրները
· Հստակ գիտելիքներ ձևավորել, ճանաչելի դարձնել հնագիտության ժամանակագրական և պարբերացման փուլերի կավագործական արտադրահամալիրների մասին
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Կողմնորոշվել մասնագիտական գրականությունում և մասնագիտական աղբյուրներում
2. Ճանաչել տարբեր ժամանակաշրջանների խեցեգործական հուշարձան-համալիրները,
3. Դասակարգել և տիպաբանել խեցեղենի խմբերը, ըստ ժամանակագրության և կիրառության, պատրաստման ձևերի
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Մասնակցել տարբեր ժամանակաշրջանների հուշարձանների ուսումնասիրություններին՝ պեղումներին
5. Վիզուալ ճանաչել Հայկական լեռնաշխարհի խեցեգործական համալիրների կավանոթ գտածոները
6. Կողմնորոշվել քարտեզների և հանույթների կավագործական կենտրոնների տեղագրության փաստագրումներում
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
7. Դիտարկել Հայաստանի խեցեղեն համալիրները տարածաշրջանային հնագիտական մշակույթների համատեքստում
8. Դիտարկել պեղված խեցեղեն արտեֆակտները պատմական պրոցեղների և հնագիտական փուլերի շրջանակներում

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Պատկերացում տալ կավագործության (խեցեգործության) բնորոշ առանձնահատկությունների վերաբերյալ
· Ներկայացնել տարբեր հնագիտական մշակույթների խեցեգործական արտադրահամալիրները
· Հստակ գիտելիքներ ձևավորել, ճանաչելի դարձնել հնագիտության ժամանակագրական և պարբերացման փուլերի կավագործական արտադրահամալիրների մասին
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն
2. իլյուստրատիվ նյութի ուսումնասիրություն
3. քարտեզների և հատակագծերի ուսումնասիրություն
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է.
Ø ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր
Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2.5 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Г. Г. Аветисян, Биайнское керамика из памятников Араратской долины, Ереван 1992.
  • Հ. Գ. Ավետիսյան Արարտյան դաշտավայրի մ.թ.ա. VIII-VII դդ. Հուշարձաններից գտնված կարասները, Լրաբեր հասարակական գիտությունների 1, 1989
  • Հ. Գ. Ավետիսյան, Մետաղե սպասքի ձևերի ընդօրինակումը Վանի թագավորության խեցեգործության մեջ, Բ անբեր Երևանի համալսարանի, 2, 1988
  • H. Avetisyan, Urartion ceramics from the Ararat valley as a cultural phenomenon, Iran Caucasus III-IV, Tehran, 1999-2000
  • Ք. Հ. Նավասարդյան, Հայաստանիմ.թ.ա. III-I հազարամյակի խեցեղենի թրծման ջերմաստիճանի մասին, Բանբեր Երևանի համալսարանի,3, 1990
  • Ք. Հ. Նավասարդյան, Երկաթի դերը որպես խեցեղենի գույնը պայմանավորող գործոն, Բանբեր Երևանի համալսարանի,3, 1992
  • А. Августиник , К истории развития формирования керамических изделии методом вращения: Труды Ленинградского технологического института имени Ленсовета, 1954, вып. 29
  • Э. В. Сайко, Техника и технология керамического произбодстбо Средней Азии в историческая развитии, Москва, 1982.
  • Г. Зельманс, Физико-химические основы керамики, Москва, 1959
  • 0. А. Августиник, К вопросу о методике иследования древной керамикии, КСИИМК, 64, 1956
  • M. Titc, Methods Phisical Examination in Archeology, London and New York, 1972
  • H. Avetisyan, P. Avetisyan, K. Navasardyan, A. Bobokhyan, Lchashen-Mesamor V-VI: The inpact of local and Urartian Ceramics in Iron Age Armenia, ARAXES I, Brepols, 2021
  • Archeology of Armenia inregional context, Yerevan, 2021
  • Ծովային Հայաստան Ուդուրի-Էթիունի երկրի հնագիտական ժառանգությունը, Երևան, 2022
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Ներածություն
2. Խեցեգործության ծագումը և սկզբնավորումը Հայկական լեռնաշխարհում
3. Խեցեղենի տիպաբանության մեխանիզմները (ձևաբանական, տեխնոլոգիական, արտաքին հարդարում, գուծառույթ, ջերմային ռեժիմ և այլն)
4. Նոր քարի դարի կավագործությունը։ Խեցեղենը և պատրաստման եղանակը։
5. Էնեոլիթի խեցեղենը, պատրաստման եղանակը և առանձնահատկությունները։
6. Կուր-արաքսյան խեցեղենի խնդիրը՝ վաղ բրոնզի դարի փուլերը.(վաղ, միջին կամ զարգացած, ուշ փուլեր)
7. Միջին բրոնզի դարի խեցեգործությունը։ Խեցեղենի խմբերը ըստ հնագիտական մշակույթների։
8. Ուշ բրոնզի դարի խեցեղենը և նրա շրջափուլերը՝ անցման շրջան, վաղ փուլ, ուշ փուլ։
9. Խեցեգործությունը երկաթի դարում և դրա առանձնահատկությունները։
10. Ուրարտական խեցեգործությունը և խեցեղենի տիպաբանությունը. Բիայնական, Վան-տոսպյանտերմինների խնդիրը։
11. Վաղ «հայկական», հելլենիստական և անտիկ խեցեգործությունը Հայաստանում։
12. Միջնադարյան Հայաստանի խեցեղենի շրջափուլերը՝ վաղ, զարգացած, ուշ։
13. Գունազարդ խեցեղենի հիմնախնդիրները խեցեգուծության մեջ։
14. Ներմուծված խեցեղենը և կապերը Հայկական լեռնաշխարհի հետ։
15. Խեցեղենի տեխնոլոգիական առանձնահատկությունները։
16. Կավազանգվածների բաղադրությունը ըստ պետրոգրաֆիկան անալիզների տվյալների. Հումքի ընտրություն։
Ամբիոնի կոդը Կամընտրական դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
3-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ16-1
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողների կողմից առարկայի արդիականության ընկալումը, Սբ. Գրքի ուսումնասիրության համատեքստում:
· Ուսանոթղների մոտ Սբ. Երկրի և հարակից պատմա-աշխարհագրական շրջանների հնագույն պատմության և հնագիտության մասին հիմնարար գիտելիքների ձևավորում:
· Ուսանողին տալ բավարար տեղեկատվություն ժամանակակից մերձավորարևելյան հնագիտության հիմնական պրոբլեմատիկայի մասին, համադրելով այդ գիտելիքները Սբ Գրքի տվյալների հետ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Ծանոթ կլինեն Սբ. Երկրի հնագիտական ուսումնասիրության հիմնական փուլերին,
2. Ծանոթ կլինի Ս. Երկրի հիմնական հնագիտական մշակույթներին
3. Ծանոթ կլինի Սբ. Երկրի հիմնական հնագիտական հուշարձաններին
4. Ծանոթ կլինեն Սբ. Երկրի և հարակից տարածքների պատմական աշխարհագրությանը Աստվածաշնչյան ժամանակաշրջանում
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
5. ունակ կլինի տիպաբանել հայտնաբերված հնագիտական նյութը
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
6. Ծանոթ կլինեն Սբ. Երկրի և հարակից տարածքների հնագույն պատմության հիմնական էտապներին, կկարողանան տալ դրանց պատմական և հնագիտական հիմնավորումը
7. Հնագիտական տվյալների հիման վրա կկարողանան ներկայացնել աստվածաշնչյան պատմության հիմնական պատմական ֆոնը

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողների կողմից առարկայի արդիականության ընկալումը, Սբ. Գրքի ուսումնասիրության համատեքստում:
· Ուսանոթղների մոտ Սբ. Երկրի և հարակից պատմա-աշխարհագրական շրջանների հնագույն պատմության և հնագիտության մասին հիմնարար գիտելիքների ձևավորում:
· Ուսանողին տալ բավարար տեղեկատվություն ժամանակակից մերձավորարևելյան հնագիտության հիմնական պրոբլեմատիկայի մասին, համադրելով այդ գիտելիքները Սբ Գրքի տվյալների հետ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություն,
2. ցուցադրական նյութի ներկայացում
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յու­րա­քան­չյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Э. Анати, Палестина до древних евреев, М., 2007
  • Дж. Грей, Ханаанцы, М., 2003
  • Д В. Деопик. Курс лекций по библейской археологии М., 1994
  • С. Ллойд, Археология Мессопотамии, М., 1984, с. 99-148
  • Дж. Мелларт, Древнейшие цивилизации Ближнего Востока, М., 1982
  • Н. Я. Мерперт. Археология библейских стран М., 2000
  • Дж. Райт Библейская археология С.-Пб 2003
  • Loffreda. Holy Land pottery at the time of Jesus. Jerusalem 2002
  • S. Loffreda. Recovering Capharnaum. Jerusalem 2003
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Աստվածաշնչյան հնագիտության ուսումնասիրության առարկան և օբյեկտը,
2. Սբ. Երկրի Աշխարհագրական դիրքը, բնական պայմանները, կլիման,
3. Հնագիտական պեղումները Սբ. Երկրում և հարակից տարածքներում,
4. Սբ. Երկիրը և հարակից տարածքները մարդագոյացման ժամանակաշրջանում,
5. Սբ. Երկրի և հարակից տարածքների մեզոլիտը և նեոլիթը,
6. Վաղ մետաղի դարաշրջանը Սբ. Երկրում և հարևան տարածաշրջաններում,
7. Մերձավոր արևելյան քաղաքային մշակույթների զարգացումը,
8. Սբ. Երկրի տարածաշրջանը վաղ երկաթի դարաշրջանում,
9. Իսրաելական միասնական թագավորության կազմավորումը,
10. Առաջին տաճարների հանդես գալը, Սբ. Երկիրը բաժանված թագավորության ժամանակաշրջանում,
11. Միջագետքը Ք. Ա. II-I հազ.,
12. Պաղեստինը Ք.Ա. VI-IV դդ, Պաղեստինը հելենիստական և հռոմեական դարաշրջաններում,
13. Ավետարանները հնագիտության լույսի ներքո, առաջին եկեղեցիները
3-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ16-2
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողներին ներկայացնել Կովկասի ժողո­վուրդ­ների ավանդական և ժամանակակից մշակույթների համեմատական բնութագիրը` ըստ մշակույթի արտա­­դրական, կենսապահովման, սոցիոնորմատիվ և հումանիտար ենթա­հա­մա­լիրների
· ուսանողների մեջ պատկերացում ձևավորել Կով­կասի ժողովուրդների ծագման և էթնիկ պատմության հիմ­նա­կան փուլերի մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել Կովկասում էթնիկ հակամարտությունների հիմնական օջախներին:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Ճանաչել Կովկասը՝ որպես քաղաքակրթության հնագույն օ­ջախ և ուրույն պատմազգագրական տարածաշրջան, ներկայացնել Կովկասի էթնոլեզվական, մշակութային, մարդաբանական և դավանական նկարագիրը
2. քննարկել Կովկասի ժողովուրդների ծագման հիմնախնդիրները, էթնիկ հակամարտությունները Կովկասում, Կովկասի /որպես խաչմերուկ և կապող օ­ղակ Ասիայի և Եվրոպայի միջև/ դերը միջէթնիկ և միջմշա­կութային փոխազդեցությունների և փոխառությունների գործում
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
3. Վերլուծելով Կովկասի ժողովուրդների մշակութային համալիրները: Ճիշտ գնահատել էթնիկ հակամարտությունները Կովկասում, առաջարկել դրանց լուծման հնարավոր տարբերակներ՝ օգտագործելով նաև հակամարտությունների կարգավորման ավանդական եղանակները
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
4. Ժամանակակից աշխարհում ընթացող էթնոքաղաքական և էթնոմշակութային որոշ գործընթացներ, էթնիկ հակամարտություններ փորձել բացատրել և կարգավորել նաև ժողովուրդների ավանդական մշակույթների իմացությամբ

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողներին ներկայացնել Կովկասի ժողո­վուրդ­ների ավանդական և ժամանակակից մշակույթների համեմատական բնութագիրը` ըստ մշակույթի արտա­­դրական, կենսապահովման, սոցիոնորմատիվ և հումանիտար ենթա­հա­մա­լիրների
· ուսանողների մեջ պատկերացում ձևավորել Կով­կասի ժողովուրդների ծագման և էթնիկ պատմության հիմ­նա­կան փուլերի մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել Կովկասում էթնիկ հակամարտությունների հիմնական օջախներին:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն և քննարկում
2. դասախոսության ունկնդրում, քննարկումներին մասնակցություն
3. հանձնարարված գրականության ընթերցում և մշակում
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յու­րա­քան­չյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Հասմիկ Հարությունյան, Կովկասի բնակչության էթնոլեզվադավանական բնութագիրը (հա­մառոտ ակնարկ), Պատմություն և մշակույթ, Հայա­գիտական հանդես (գիտական հոդվածների ժողովածու), Երևան, 2017, էջ 388-400,
  • Адат: Кавказский культурный круг: традиции и современность, М.-Тбилиси, 2003.
  • Бабич И.Л., Духовные ценности и проблема формирования новой идеологии у народов Северного Кавказа, М., 2008.
  • Бгажноков Б. Х., Адыгская этика, Нальчик, 2000.
  • Дубровин Н.Ф., Кавказ и народы, его населяющие. В 2-х томах, М., 2019 https://kpole.ru/catalog/istoriya-istoricheskie-nauki/dubrovin-n-f-kavk….
  • Казиев Ш. М., Карпиев И.В., Повседневная жизнь горцев Северного Кавказа в XIX веке, М., 2003.
  • Метревели Р., Кавказская цивилизация в контексте глобализации, Стокгольм, 2009.
  • Расы и народы. Ежегодник. Вып. 31, М., 2006.
  • Северный Кавказ: профилактика конфликтов, М., 2008.
  • 0. Coene Frederik, The Caucasus. An Introduction, London and New York, 2010.
  • King Charles, The Ghost of Freedom. A History of the Caucasus, Oxford, 2008.
  • Thomas de Waal, The Caucasus. An Introduction, Oxford, 2010.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Կովկասի բնաշխարհագրական, վարչաքաղաքական, էթնոժողովրդագրական բնութագիրը
2. Կովկասի բնակչության էթնոլեզվական և մարդաբանական բնութագիրը
3. Կովկասի ժողովուրդների ծագումը և էթնիկ պատմության հիմնական փուլերըԿովկասի ժողովուրդների մշակույթների համեմատական բնութագիրը
4. Կրոնի դերը Կովկասի ժողովուրդների մշակույթների համակարգում
5. Էթնիկ հակամարտությունները Կովկասում
3-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ16-3
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողներին ներկայացնել մեգալիթների հնագիտության աղբյուրագիտական հենքը և պատմագրությունը
· Ուսանողներին ներկայացնել մեգալիթյան հուշարձանների տիպաբանության ընդհանուր սկզբունքններ
· Ներկայացնել տեղեկություններ մեգալիթյան լանդշաֆտի ձևավորման ընդհանուր սկզբունքների վերաբերյալ
· Ներկայացնել մեգալիթյան հուշարձանների հավաստման և նկարագրության ընդհանուր սկզբունքները
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. տեղեկություններ կունենա ուսումնասիրության պատմության մասին
2. ունակ կլինի ճանաչել և տիպաբանել մեգալիթյան հուշարձանները
3. ունակ կլինի վերլուծել մեգալիթյան հուշարձանները ընդհանուր հնագիտության համատեքստում

բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. ունակ կլինի նկարագրել մեգալիթյան կոթողները և կառույցները
5. գիտական ղեկավարի ղեկավարության ներքո ունակ կլինի անցկացնել մեգալիթյան հուշարձանների հետախուզում, մասնակցել հուշարձանների պեղումներին

գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
6. ունակ կլինի վերլուծել հնագիտական հուշարձանները ընդհանուր պատմական համատեքստում

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողներին ներկայացնել մեգալիթների հնագիտության աղբյուրագիտական հենքը և պատմագրությունը
· Ուսանողներին ներկայացնել մեգալիթյան հուշարձանների տիպաբանության ընդհանուր սկզբունքններ
· Ներկայացնել տեղեկություններ մեգալիթյան լանդշաֆտի ձևավորման ընդհանուր սկզբունքների վերաբերյալ
· Ներկայացնել մեգալիթյան հուշարձանների հավաստման և նկարագրության ընդհանուր սկզբունքները
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություն,
2. ցուցադրական նյութի ներկայացում,
3. այցելություն հնագիտական հուշարձաններ
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Եզրափակիչ գնահատումով դասընթաց է.
Ø ընթացիկ քննություններ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված է երկու գրավոր ընթացիկ քննություն, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յու­րա­քան­չյուրը՝ 3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Меликсет-Бек Л., 1938, Мегалитическая культура Грузии, Тбилиси
  • Худадов В., 1937, Мегалитические памятники Кавказа, ВДИ, N 1,
  • Friekman M., 2012, A Near Eeastern Megalithic Monument in Context, e Topoi, N3, 143-147
  • Müller J. (ed.), 2011, Megaliths and Identities, Bonn, Dr. Rudolf Habelt GmbH, 290
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Մեգալիթների հնագիտության սկզբնաղբյուրային հենքը և պատմագրությունը,
2. մեգալիթների տիպաբանության հիմնական սկզբունքները,
3. բնաան մեգալիթներ,
4. պառամեգալիթները,
5. մենհիրները, դրանց տիպերը, տեղադրման սկզբունքները, հնագիտական համատեքստը,
6. պոլիլիթներ,
7. մեգալիթյան հարթակները և աշտարակները,
8. դոլմենների և դոլմենատիպ հուշարձանների տիպաբանության ընդհանուր սկզբունքները, դրանց ճարտարապետությունը և հնագիտական համատեքստը,
9. վիշապների հնագիտությունը,
10. մեգալիթյան լանդշաֆտը և դրա առանձնահատկությունները,
11. մեգալիթյան հուշարձանները հիշողության լանդշաֆտի համատեքստում
3-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն, 30 ժամ սեմինար
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Բ16-3
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուտեստի մարդաբանության՝ որպես միջգիտակարգային և զարգացող ուղղության ժամանակակից հարցադրումների քննարկումը,
· Բացի կենսաբանականից և սննդաբանականից, ուտեստի սոցիալական դերի և գործառույթների քննարկումը
· Ուտեստային պրակտիկաների միջոցով գենդերային, կրոնական, էթնիկ և այլ ինքնությունների, սոցիալական փոփոխությունների, անհավասարության խնդիրների քննարկումը,
· Տոներում, ծեսերում ուտեստի դերի քննարկումն ու փոփոխությունները,
· Մարդկության պատմության ընթացքում սոցիալական մեծ փոփոխությունների՝ քաղաքական, պատմական, համաշխարհային գործընթացների մեջ ուտեստի ունեցած դերի և ազդեցության քննարկումը,
· Ուտեստի մարդաբանության մեթոդաբանությամբ հետազոտական աշխատանքի իրականացումը,
· Հայկական ուտեստի համակարգի մանրամասն քննարկումը՝ գիտակարգի հիմնական ուղղությունների համատեքստում։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Քննարկել այն բազմակի դերերը , որն ուտեստն ունի մարդու անձնական, հասարակական և քաղաքացիական կյանքում,
2. Քննարկել, թե ինչպես է ուտեստն օգտագործվում/կիրառվում ինքնության կառուցման, ցուցադրման, պահպանման և փոփոխման գործընթացներում
3. Հասկանալ և բացատրել ավանդական ուտեստի, խոհանոցների ձևավորման վրա ազդող գործոնները և դրանց փոփոխությունները
4. Նկարագրել հայկական խոհանոցի և ուտեստի համակարգի հիմնական առանձնահատկությունները և զարգացման ուղղությունները, ազդեցությունները։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
5. Կյուրացնի ուտեստի ազգագրական հետազոտության մեթոդաբանությունը,
6. Կկարողանան իրականացնել ուտեստի հետ կապված ազգագրական հարցազրույցներ և վերլուծել դրանք,
7. Կկարողանան կազմել ուտեստի հետ կապված հետազոտության նախագիծ։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
8. Հետազոտական աշխատանքի հմտությսուններ,
9. Քննարկումների մասնակցության, քննադատական մտածողության հմտությունների զարգացում։

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուտեստի մարդաբանության՝ որպես միջգիտակարգային և զարգացող ուղղության ժամանակակից հարցադրումների քննարկումը,
· Բացի կենսաբանականից և սննդաբանականից, ուտեստի սոցիալական դերի և գործառույթների քննարկումը
· Ուտեստային պրակտիկաների միջոցով գենդերային, կրոնական, էթնիկ և այլ ինքնությունների, սոցիալական փոփոխությունների, անհավասարության խնդիրների քննարկումը,
· Տոներում, ծեսերում ուտեստի դերի քննարկումն ու փոփոխությունները,
· Մարդկության պատմության ընթացքում սոցիալական մեծ փոփոխությունների՝ քաղաքական, պատմական, համաշխարհային գործընթացների մեջ ուտեստի ունեցած դերի և ազդեցության քննարկումը,
· Ուտեստի մարդաբանության մեթոդաբանությամբ հետազոտական աշխատանքի իրականացումը,
· Հայկական ուտեստի համակարգի մանրամասն քննարկումը՝ գիտակարգի հիմնական ուղղությունների համատեքստում։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն,
2.լսարանային քննարկումներ,
3.սեմինար պարապմունքներ,
4. գործնական և ինքնուրույն աշխատանքներ,
4. հետազոտական աշխատանքի իրականացում։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
1. 1-ին ընթացիկ քննություն-գրավոր-վերլուծական էսսե նախապես հանձնարարված թեմաներով- 4 միավոր].
2. 2-րդ ընթացիկ քննություն. [բանավոր-հետազոտական աշխատանքի ներկայացում՝ 4 միավոր (ըստ հետազոտական աշխատանքի համար սահմանված չափանիշների)
3. Եզրափակիչ քննություն. [9 միավոր՝ բանավոր քննություն, տոմսում 3 հարց, յուրաքանչյուր հարցը՝ 3 միավոր].
4. Մասնակցություն՝ ըստ ԵՊՀ սահմանված կարգի

6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Anderson, E.N. Everyone Eats: Understanding Food and Culture. New York: New York University Press, 2005.
  • Arjun Appadurai (1988) How to Make a National Cuisine: Cookbooks in Contemporary India. Comparative Studies in Society and History 30(1): 3-24
  • Counihan, Carole, and Penny Van Esterik, Editors. Food and Culture: A Reader. Second Edition. New York: Routledge, 1997, 2008.
  • Douglas, Mary. 1966. Purity and Danger: an analysis of the concepts of pollution and taboo. NY: Routledge, pp. 42-58.
  • Ferguson, Priscilla Parkhurst. 2010. “Culinary Nationalism”. Gastronomica 10 (1). University of California Press: 102-9.
  • Long, Lucy M. 2004 Culinary Tourism: A Folkloristic Perspective on Eating and Otherness. In Culinary Tourism, edited by Lucy Long. Lexington: University of Kentucky Press, pp. 20-50
  • Meigs, Anna S. 1986. “Blood kin and food kin,” IN James P. Spradley and David W. McCurdy, Conformity and Conflict: Readings in cultural anthropology. Boston: Little, Brown & Co, pp. 117-24.
  • Mintz, Sidney W., and Christine M. Du Bois. 2002. “The Anthropology of Food and Eating”. Annual Review of Anthropology 31. Annual Reviews: 99-119.
  • Sharma, Jayeeta. “Empires of Food,” IN Jeffrey M. Pilcher (ed.) The Oxford Handbood of Food History. Oxford, UK: Oxford University Press, 241-57.
  • 0. The Oxford Handbood of Food History. Oxford, UK: Oxford University Press, 258-78.
  • Watson, James, and Melissa Caldwell, Editors. The Cultural Politics of Food and Eating, A Reader. Malden, MA, 2005.
  • Armenian Food: Fact, Fiction & Folklore/2nd Edition ; by Irina Petrosian and David Underwood 2006, Yerkir Publishing
  • Երեմյան Ս., Հայ ժողովրդի սննդի բնապատմական հի­մունքները, Հայկական խոհանոց, Երևան , 1965:
  • Խառատյան-Առաքելյան Հ., Հայ ժողովրդական տոները, «Զանգակ-97, 2005
  • Ծատուրյան Ռ. 2011 Հայոց ավանդական տոնական ուտեստը (մենագրություն), ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն , Երևան
  • Հարությունյան Լ., Հայ ժողովրդի սննդի մի քանի առանձնահատկությունների մասին, Հայկական խոհանոց, Երևան, 1965:
  • Культура жизнеобеспечения и этнос. Опыт этнокультурологического исследования КНИГИ ; ГУМАНИТАРНЫЕ НАУКИ Год выпуска: 1983 Автор: группа авторов под руководством Э.С. Маркарян
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Ուտեստի մարդաբանության ներածություն, միջգիտակարգայնություն,
2. Ուտեստի մարդաբանության տեսություններ,
3. Ուտեստի մարդաբանության մեթոդաբանություն,
4. Ուտեստ. պատրաստման և սպառման խնդիրներ և փոփոխություններ,
5. Ուտեստ և ինքնություն,
6. Ուտեստ և սոցիալական փոփոխություններ,
7. Ուտեստ և հիշողություն,
8. Ուտեստ և զբոսաշրջություն։
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ15-1
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողին մատուցել կայուն գիտելիքներ սոցիալ-մշա­կութային մարդաբանություն առարկայի հիմնական հասկացությունների, դրա ծագման ու զարգացման, գիտության մեջ ունեցած դերի ու տեղի մասին:
· Առար­կա­յի դա­սավանդումը խնդիր ունի նախ համաշխարհային և քաղա­քա­կր­թական ար­ժեքային ներկայիս զարգացումների համատեքստում հիմնա­վորված ձևով ներ­կա­յացնել սոցիալական և մշակութային մարդաբանություն գիտության տարա­ծումն ու դրա արդիա­կա­նության մեծացումն ամբողջ աշխարհում:
· խն­դիր է դրված հաս­կանալի ձևով ներկայացնել, թե ինչպես մարդա­կենտրոն արժե­հա­մակարգերի ձևավորումն աշխարհի գիտատեսական միտք ձևավորող կենտ­րոն­ներում առա­վե­լա­պես կարևորում են մարդու կենտ­րոնական դերը ինչ­պես հա­սա­րա­կական, այնպես էլ սոցիալական և մշակութաբանական տեսանկյունից:
· Առարկայի դասավանդման հիմ­նական նպատակն է ուսա­նողների մոտ զարգացնել մշա­կույթը և սոցիումը մարդա­կենտ­րո­նության, այսինքն անթրո­պոլոգիական տեսանկյունից ուսում­­նասիրելու, վեր­լու­ծելու ու ընկալելու ունակություն:
· Առանցքային կարևո­րություն է տրվում մեթո­դա­բանական նոր մոտեցման ընկալման խնդրին: Այս­ինքն կարողանալ ուսում­նա­սիրել սոցիումը և մշակույթը ոչ միայն այս կամ այն հանրույթի, այլ նաև առանձին վերցրած մեկ անհատի հետ կապերի համակարգում:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Տարբերել հետազոտական մեթոդները և դպրոցները:
2. Իմանալ սոցիալ-մշակութային մարդաբանության ձևավորման և զարգացման փուլերի և այլ գիտակարգերի հետ առնչությունները
3. Հասկանալ հիմնական հասկացությունները և տեսական հիմնական մոտեցումները
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Իրականացնել սոցիալ-մշակությաին երևույթների մարդաբանական նկարագրություն և վերլուծություն,
5. Մշակել սոցիալ-մարդաբանական խնդիրներ հետազոտելու համար անհրաժեշտ հետազոտական ծրագիր,
6. Մշակել հետազոտություն իրականացնելու համար անհրաժեշտ հարցադրումներ,
7. Իրականացնել սոցիալ-մշակությաին երևույթները տեսականացնելու աշխատանքներ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
8. ստեղծագործաբար կիրառել ու զարգացնել ունեցած գիտելիքները,
9. իրականացնել համալիր մարդաբանական վերլուծություններ և վեր հանել տարբեր համակարգերի միջև գործող կապերը,
10. ստեղծագործաբար կիրառել ու զարգացնել ունեցած գիտելիքները,
11. վերլուծել մշակութային փաստեր և կատարելու հետևություններ:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողին մատուցել կայուն գիտելիքներ սոցիալ-մշա­կութային մարդաբանություն առարկայի հիմնական հասկացությունների, դրա ծագման ու զարգացման, գիտության մեջ ունեցած դերի ու տեղի մասին:
· Առար­կա­յի դա­սավանդումը խնդիր ունի նախ համաշխարհային և քաղա­քա­կր­թական ար­ժեքային ներկայիս զարգացումների համատեքստում հիմնա­վորված ձևով ներ­կա­յացնել սոցիալական և մշակութային մարդաբանություն գիտության տարա­ծումն ու դրա արդիա­կա­նության մեծացումն ամբողջ աշխարհում:
· խն­դիր է դրված հաս­կանալի ձևով ներկայացնել, թե ինչպես մարդա­կենտրոն արժե­հա­մակարգերի ձևավորումն աշխարհի գիտատեսական միտք ձևավորող կենտ­րոն­ներում առա­վե­լա­պես կարևորում են մարդու կենտ­րոնական դերը ինչ­պես հա­սա­րա­կական, այնպես էլ սոցիալական և մշակութաբանական տեսանկյունից:
· Առարկայի դասավանդման հիմ­նական նպատակն է ուսա­նողների մոտ զարգացնել մշա­կույթը և սոցիումը մարդա­կենտ­րո­նության, այսինքն անթրո­պոլոգիական տեսանկյունից ուսում­­նասիրելու, վեր­լու­ծելու ու ընկալելու ունակություն:
· Առանցքային կարևո­րություն է տրվում մեթո­դա­բանական նոր մոտեցման ընկալման խնդրին: Այս­ինքն կարողանալ ուսում­նա­սիրել սոցիումը և մշակույթը ոչ միայն այս կամ այն հանրույթի, այլ նաև առանձին վերցրած մեկ անհատի հետ կապերի համակարգում:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություններ
2. Հոդվածների և հեղինակների աշխատությունների ընթերցանության հանձնարարում և քննարկում
3. Սեմինարներ և Powerpoint ներկայացումներ
4. Գրավոր աշխատանքների հանձնարարում և ներկայացում Powerpoint-ի միջոցով:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է.
Ø ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր
Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2.5 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Эриксен Т., Что такое антропология, М. 2014.
  • Садохин А.П., Этнология, М., 2002.
  • Арутюнов С.А., Рыжакова С.И., Культурная антропология, М., 2002.
  • Матецкая А.В., Социология Культуры, М., 2006
  • Ионин Л., Социология культуры, М/., 2000. Ирхин Ю., Зотов В., Зотова Л., Политология, М., 2002
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Մշակույթ և հասարակություն հասկացությունների գիտական արդի մեկնաբանությունները:
2. Մշակույթի և հասարակությունների տիպաբանության մարդաբանական արդի մոտեցումները:
3. Մշակույթի գործառույթների մարդաբանական տեսանկյունները:
4. Ավանդույթի ու նորույթի ուսումնասիրության մարդաբանական առումները:
5. Արժեք հասկացությունը և արժեքների տիպաբանության արդի մո­տե­ցումները:
6. Մշակույթ և հասարակություն: Հասարակական հարա­բերու­թյունների մշակութային համատեսքտն ու ենթատեքստը:
7. Մշա­կույթ և ազգ: Ազգի տեսակները՝ էթնիկական և քաղաքացիական ազգի տիպերը:
8. Մշակույթի հոգեբանական առումները և մշակութային ու հո­գե­բանական մար­­դաբանություն գիտությունների փոխառն­չակ­ցությոնների մշա­կութային համա­տեքս­տը:
9. Մշակույթը որպես նշանային համակարգ. Նշա­նի և խոր­հր­դա­նշանի մարդաբանական առումները:
10. Մշակույթի սրբազան և առօրեա (սակ­րալ և պրոֆան) առումները:
11. Մշակութային և հասարակական արդի գործընթացները և մի­տումները:
12. Արդիության և հետարդիության հիմնահարցը սոցիալմշակութային մարդաբանության մեջ:
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ15-2
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողին տալ կայուն լանդշաֆտային հնագիտության առարկայի խնդիրների մասին
· ներկայացնել լանդշաֆտի մշակութաստեղծ գործոնը
· ներկայացնել հարցի պատմագրությունը
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. ներկայացնել լանդշաֆտի մշակութաստեղծ դերը ժամանակակից գիտության տեսակետից
2. դասադասել և տարբերակել լանդշաֆտային տիպերը

բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
3. օգտագործել ստացված գիտելիքները հնագիտական հետախուզության ընթացքում
4. օգտագործել ստացված գիտելիքները պալեոլանդշաֆտի վերակազմության ժամանակ

գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
5. օգտագործել գիտելիքները պարզագույն սոցիո-մշակութային վերակազմությունների ընթացքում
6. Կիրառել համապատասխան տվյալները Հայաստանի հնագիտության և պատմության համատեքստում:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողին տալ կայուն լանդշաֆտային հնագիտության առարկայի խնդիրների մասին
· ներկայացնել լանդշաֆտի մշակութաստեղծ գործոնը
· ներկայացնել հարցի պատմագրությունը
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. դասախոսություն
2. իլյուստրատիվ նյութի ուսումնասիրություն
3. քարտեզների և հատակագծերի ուսումնասիրություն
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է.
Ø ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր
Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2.5 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Ավետիսյան Հ., Բոբոխյան Ա., Գնունի Ա., Սարգսյան Գ., Սյունիքի սրբազան լանդշաֆտը, Ե., 2015
  • Аветисян Г., Аветисян П., Гаспарян Б., Габриелян И., Наапетян С., Овсепян П., Аракелян Д., Палео- и археосреда прилегающих территорий Арамусского памятника (Котайкское плато) Տարեգիրք, Ե., 2005
  • Воловик В, Категории сакрального ландшафта, Географический Вестник 2013
  • Джанелидзе Ч., Палеогеография Грузии в голоцене, Тбилиси 1950
  • Джеймс П., Мартин Дж, Все возможные миры, М., 1988
  • Долуханов П., География каменного века. М., 1978
  • Лазуков Г., Природа и древний человек М., 1981
  • Лидов А (ред.) Иеротопия - создание сакральных пространств М., 2008
  • Лисицина Г., Прищепенко Л., Палеоэтноботанические находки Кавказа и Ближнего Востока, М., 1977
  • 0. Межлумян С. Палеофауна эпохи энеолита бронзы и железа на территории Армянского нагорья Е., 1972
  • Человек и окружающая его среда, Тбилиси 1984
  • Conolly J., Lake M., Geographical Information Systems in Archaeology, Cambridge, 2006.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Լանդշաֆտի մասին պատկերացումների զարգացում: Աշխարհագրական դետերմինիզմի տեսության կիրառումը պատմության մեջ. Մոնթեսքյո, Ռեքլյու, Մեչնիկով:
2. Հարցի աղբյուրագիտական հենքը:
3. Լանդշաֆտի ուսումնասիրության մեթոդները:
4. Լանդշաֆտի յուրացման փուլերը:
5. Բնական լանդշաֆտի դերը քաղքակրթության ձևավորման գոործում
6. Տնտեսական լանդշաֆտը և դրա ձևավորումը և զարգացումը:
7. Սակրալ լանդշաֆտը և դրա առանձնահատկությունները:
8. Հիշողության լանդշաֆտը:
9. Լանդշաֆտային միավորների ձևավորումը և զարգացումը:
3-րդ կիսամյակ
3 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ15-3
1. Դասընթացի նպատակ
· դիտարկել և վերլուծել Մերձավոր և Միջին Արևելքի մարդաբանության ինչպես ավանդական, այնպես էլ արդի հիմնախնդիրները մի քանի հիմնական մակարդակում.
· ըստ պատմական շրջափուլերի;
· ըստ հիմնական ենթատարածաշրջանների;
· ըստ առանձին լեզվական ընդհանրությոնների՝ իրանական, թյուրքական, արաբական, հայկական, այլ լեզվամշակութային միջավայրեր;
· ըստ կրոնական պատկերի՝ իսլամ, քրիստոնեություն, հուդայականություն, այլ;
· ըստ մշակույթի հիմնական համալիրների ու ենթահամալիրների;
· ըստ արդի պատկերի, զարգացումների, հակամարտությունների և դրանց պատճառների։
· Առանջին դիտարկվելու են տարածաշրջանում հայկական մշակութային ժառանգության վերաբերյալ հարցերը։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Մարդաբանական գիտության տեսանկյունից վերլուծել Մերձավոր և Միջին Արևելքը որպես ուրույն պատմազգագրական (պատմամշակութային) արեալ,
2. Քննարկել և մարդաբանորեն ներկայացնել արեալի հանրությունների ծագումնաբանական, մարդաբանական, լեզվաբանական, տնտեսական, մշակութային բնութագիրը ինչպես պատմական զարգացումների, այնպես էլ ժամանակակից վիճակի համատեքստում,
3. Մարդաբանական տեսանկյունից դիտարկել և վերլուծել տարածաշրջանի մշակութային ընդհանրությունները, դրանց ձևավորման հիմքերը, տալ լեզվական առանձին ընդհանրությունների և առանձին էթնիկ հանրությունների (պարսիկներ (իրանցիներ), թուրքեր, քրդեր, փուշտուներ, արաբական էթնիկ հանրություններ, հրեաներ) մշակույթի մարդաբանական վերլուծությունը։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Տարածաշրջանի, առանձին լեզվական միավորների, էթնիկ հանրությունների ու մշակույթների վերլուծության ընթացքում կիրառել արդի մարդաբանության հետազոտական մեթոդները, գործիքները, համադրել ու ընդհանրացնել դրանք,
5. Տարածաշրջանի մշակույթն ու էթնիկ հանրությունները տիպաբանել, հիմքում դնելով կրոնական, լեզվական, մարդաբանական, մշակութային (այդ թվում՝ լոկալ) գործոնները
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
6. Ձեռք բերված գիտելիքի, իմացության ու կարողությունների միջոցով կատարել համեմատություններ, վերլուծություններ, ընդհանրացումներ, մշակույթի առանձին համալիրների, հակամարտությունների բովանդակության ու այլ իրողությունների մարդաբանական վերլուծություններ։

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· դիտարկել և վերլուծել Մերձավոր և Միջին Արևելքի մարդաբանության ինչպես ավանդական, այնպես էլ արդի հիմնախնդիրները մի քանի հիմնական մակարդակում.
· ըստ պատմական շրջափուլերի;
· ըստ հիմնական ենթատարածաշրջանների;
· ըստ առանձին լեզվական ընդհանրությոնների՝ իրանական, թյուրքական, արաբական, հայկական, այլ լեզվամշակութային միջավայրեր;
· ըստ կրոնական պատկերի՝ իսլամ, քրիստոնեություն, հուդայականություն, այլ;
· ըստ մշակույթի հիմնական համալիրների ու ենթահամալիրների;
· ըստ արդի պատկերի, զարգացումների, հակամարտությունների և դրանց պատճառների։
· Առանջին դիտարկվելու են տարածաշրջանում հայկական մշակութային ժառանգության վերաբերյալ հարցերը։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· Դասախոսություններ հիմնական հարցադրումների, տեսական, մեթոդաբանական հարցադրումների, ինքնուրույն աշխատանքի, դասընթացի նյութերին ու այլ ռեսուրսներին ծանոթանալու խնդիրները ներկայացնելու նպատակով։
· Ինքնուրույն աշխատանք, ինքնուրույն աշխատանքների արդյունքների ներկայացում։
· Խմբային աշխատանք։
· Հետազոտական աշխատանքների կազմում և ներկայացում։
· Ընթացիկ իրադարձությունների վերաբերյալ համառոտ տեղեկատվության կազմում և ներկայացում,
· ցուցադրական նյութի, ազգագրական ֆիլմերի դիտում, այլ մեթոդներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
1. 1-ին ընթացիկ քննություն. իրականացվելու է բանավոր հարցման ձևով, դիտարկելու է ուսանողների՝ դասընթացն ընդհանուր գծերով պատկերացնելու, աղբյուրները հավաքագրելու, աղբյուրների վերլուծության և ընդհանրացման սկզբունքները պատկերացնելու, դասընթացի առանձին հիմնախնդիրների վերաբերյալ նյութեր ներկայացնելու հմտությունները։
2. 2-րդ ընթացիկ քննություն. Գրավոր է, ներառելու է դասընթացին վերաբերող երկու հարց, գնահատվելու է ըստ տեքստի համապատասխանության դասընթացի բովանդակությանն ու կոնկրետ խնդիրներին։
3. Ընթացիկ ստուգում(ներ). անցկացվելու են արագ (rapid) հարցումների ձևով, նախօրոք կազմված թեստերի օգնությամբ։ Թեստերը պարունակելու են բաց և փակ հարցեր։
4. Ինքնուրույն աշխատանք. Հետազոտական աշխատանք է։ Կազմվելու է հետազոտական բաղադրիչով դասընթացների աշխատանքներին ներկայացվող սկզբունքներով։ Ներկայացնելու է ինչպես տեքստային (էլեկտրոնային) տարբերակով, այնպես էլ ներկայացման (PPP) միջոցով։
5. Մասնակցություն. Ըստ ԵՊՀ սահմանած կարգի։
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Кребер А., Избранное: природа культуры, М., 2004.
  • Народы и религии мира: энциклопедия, М., 2000.
  • Хазанов А. М., Кочевники и внешний мир, Алматы, 2002.
  • Религиозные традиции мира, т.т. 1, 2, М., 1996.
  • Этнология (Пименов, Марков), М., 2005.
  • Кирей Н., Этнография арабов Передней Азии и Северной Африки, Краснодар, 1996.
  • Maranci G., The Anthropology of Islam, Berg, Oxford, New York, 2008.
  • Դասախոսությունների տեքստեր, հոդվածներ, տեսադասախոսոթյուններ, «Страны и народы», «Народы мира» և այլ մատենաշարերի հրատարակություններ, այլ նյութեր։
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Մերձավոր և Միջին Արևելքի ընդհանուր բնութագիրը, պատմական զարգացումների հիմնական շրջափուլերը, ըստ հիմնական ենթատարածաշրջանները;
2. հիմնական լեզվական ընդհանրությոնները (լեզվաընտանիքներ, լեզվախմբեր), իրանական, թյուրքական, արաբական, հայկական, այլ լեզվամշակութային միջավայրերը;
3. տարածաշրջանի հիմնական կրոնները, առաջացումը, զարգացումը, դերն ու կարևորությունը արդի քաղաքական ու էթնոմշակութային զարգացումներում;
4. տարածաշրջանի հիմնական մշակութային համալիրներն ու ենթահամալիրները, ընդհանուր բնութագիրը, առանձնահատկությունները;
5. տարածաշրջանի արդի պատկերը. էթնիկ, մշակութային, քաղաքական, քաղաքակրթական;
6. «պատերազմը և խաղաղությունը» տարածաշրջանում;
7. հայկական մշակութային ժառանգությունը տարածաշրջանում։
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ15-4
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողի մոտ կայուն գիտելիքներ ձևավորել Երևան քաղաքի պատմական զարգացման օրինաչափութունների մասին
· Ուսանողին տեղեկատվություն տրամադրել քաղաքի զարգացման հիմնական փուլերի և դրանց առանձնահատկությունների մասին
· Ուսանողին ներկայացնել Երևան քաղաքի տարածքում հայտնաբերված հուշարձանները Հայաստանի հնագիտության համատեքստում
· Ուսանողի մոտ գիտելիքներ ձևավորել ժամանակակից քաղաքում հուշարձանների հետազոտության և պահպանության ընդհանուր սկզբունքների վերաբերյալ
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. ծանոթ կլինի Երևան քաղաքի հնագիտության ուսումնասիրության պատմությանը և արդի հիմնահարցերի
2. ունակ կլինի ճանաչել քաղաքի տարածքում գտնվող հուշարձանները դասադասելով դրանք ըստ ժամանակագրական սկզբունք
3. կիմանա հնագիտական հուշարձանների շերտագրությոնը և զարգացման փուլերը

բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Օգտագործելով ստացված գիտելիքները ճանաչել պոտենցիալ հուշարձանի վայր հանդիսացող վայրերը
5. Անհրաժեշտության դեպքում ներկայացնել քաղաքի հնագիտական համայնապատկերը
6. Գիտական ղեկավարի ղեկավարությամբ մասնակցել քաղաքի տարածքում հետազոտություններին
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
7. ուսանողն ունակ կլինի ըստ նյութական մշակույթի նմուշների ներկայացնել Երևան քաղաքի պատմությունը և պատմական աշխարհագրությունը:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողի մոտ կայուն գիտելիքներ ձևավորել Երևան քաղաքի պատմական զարգացման օրինաչափութունների մասին
· Ուսանողին տեղեկատվություն տրամադրել քաղաքի զարգացման հիմնական փուլերի և դրանց առանձնահատկությունների մասին
· Ուսանողին ներկայացնել Երևան քաղաքի տարածքում հայտնաբերված հուշարձանները Հայաստանի հնագիտության համատեքստում
· Ուսանողի մոտ գիտելիքներ ձևավորել ժամանակակից քաղաքում հուշարձանների հետազոտության և պահպանության ընդհանուր սկզբունքների վերաբերյալ
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություն,
2. ցուցադրական նյութի ներկայացում,
3. այցելություն հնագիտական հուշարձաններ,
4. այցելություն թանգարաններ
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց եզրափակիչ գնահատման դասընթաց է.
Ø ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø ընթացիկ քննություններ- 9 միավոր
Նախատեսված ընթացիկ քննություններից առաջինը գրավոր է, գնահատվում է 4 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է: Երկրորդ քննությունը բանավոր է, գնահատվում է 5 միավոր, հարցատոմսը պարունակում է 2 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝2.5 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Եսայան Ս., Երևանի պատմության թանգարանի հնագիտական իրերի կատալոգ
  • Երևան, Երևանի պատմության թանգարան, պր. 1-3, 1965-1977
  • Իսրայելյան Մ., Էրեբունի բերդ-քաղաքի պատմություն, Երևան, Հայաստան, 1971
  • Ղաֆադարյան Կ. Երևանի միջնադարյան հուշարձանները, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. 1975
  • Սարդարյան Ս., Հայաստանը քաղաքակրթության օրրան, Երևան, ԵՊՀ հրատ. 2010
  • Есаян С. Ереван (археологический очерк), Ереван, Айастан, 1969
  • Оганесян К. Кармир Блур 4 Ереван Изд-во АН Арм ССР, 1955
  • Оганесян К., Эребуни Е., Айастан 1985
  • Пиотровский Б., Кармир Блур 1-3 Ереван Изд-во АН Арм ССР, 1950-1955
  • 0. Ходжаш С., Трухтанова Н, Оганесян К., Эребуни, Москва, Искусство 1979
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Երևանի տարածքի աշխարհագրությունը,
2. Երևան քաղաքի հնագիտական ուսումնասիրության պատմությունը. Ճանապարհորդական գրառումներ, հնագիտական պեղումներ,
3. քաղաքի տարածքի բնակեցումը քարեդարյան շրջանում, Երևան-1 քարայր,
4. Երևան քաղաքի տարածքը համալիր հասարակությունների դարաշրջանում (Նորաբաց, Շենգավիթ, Մուխանաթ թափա),
5. Միջին բրոնզեդարյան հուշարձանները Երևանի տարածքոմ,
6. Երևանը նախաուրարտական շրջանում (Կարմիր բլուրի նախաուրարտական բնակատեղին, Ծիծեռնակաբերդ):
7. Երևանի հիմնադրումը՝ Էրեբունի: Քաղաքի տարածքի ուրարտական հուշարձանները. Թեյշեբաինի, թաղումային հուշարձաններ,
8. Երևանը հետուրարտական և անտիկ ժամանակաշրջաններում: Աքեմենյան ժամանակաշրջանի Էրեբունին, քաղաքի միջնաբերդի տեղափոխման մասին գոյություն ունեցող տեսակետներ: Անտիկ Ավանը,
9. Երևանի միջնադարյան հուշարձանները,
10. Երևանը՝ խանության կենտրոն
4-րդ կիսամյակ
3,8 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ17-1
1. Դասընթացի նպատակ
· դիտարկել պատերազմի և էթնիկ հակամարտությունների տեսության և մեթոդաբության հարցեր,
· ներկայացնել կոնկրետ, հատկապես հարավկովկասյան էթնիկ հակամարտությունների պատմությունը, առաջացման պատճառներն ու փոխակերպումները տարբեր պատմական շրջափուլերում
· վերլուծել կովկասյան հակամարտությունների ընթացքն ու լուծման հնարավոր տարբերակներ ինչպես բուն կովկասյան, այնպես էլ աշխարհաքաղաքական առկա ու հնարավոր զարգացումների համատեքստում:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. կունենա մասնագիտական պատկերացումներ էթնիկ հակամարտությունների և պատերազմի մարդաբանության տեսությունից և մեթոդաբանությունից,
2. արդի մարդաբանության հիմնական դիտանկյուններից կպատկերացնի և կվերլուծի հարավկովկասյան էթնիկ համակարտությունները, մասնավորապես արցախյան հակամարտությունը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
3. վերլուծել էթնիկ հակամարտություններն ու պատերազմները արդի մարդաբանության տեսության ու մեթոդաբանության հիման վրա,
4. վերլուծել կոնկրետ էթնիկ հակամարտություններն ու պատերազմները, ներկայացնել լուծումների հնարավոր տարբերակներ
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
5. կտիրապետի հասարակության ֆունկցիոնալ հատկանիշների մար­դ­ա­­­բանական առանձնահատկություններին վերաբերող գիտելիք­նե­րի:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· դիտարկել պատերազմի և էթնիկ հակամարտությունների տեսության և մեթոդաբության հարցեր,
· ներկայացնել կոնկրետ, հատկապես հարավկովկասյան էթնիկ հակամարտությունների պատմությունը, առաջացման պատճառներն ու փոխակերպումները տարբեր պատմական շրջափուլերում
· վերլուծել կովկասյան հակամարտությունների ընթացքն ու լուծման հնարավոր տարբերակներ ինչպես բուն կովկասյան, այնպես էլ աշխարհաքաղաքական առկա ու հնարավոր զարգացումների համատեքստում:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություններ
2. Հոդվածների և հեղինակների աշխատությունների ընթերցանության հանձնարարում և քննարկում
3. Սեմինարներ և Powerpoint ներկայացումներ
4. Գրավոր աշխատանքների հանձնարարում և ներկայացում Powerpoint-ի միջոցով:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է.
Ø ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Этничность и власть в полиэтничных государствах, Тишков В.А. (ред.). Наука, М. 1994.
  • Здравомыслов А.Г. Социология конфликта, учебное пособие для ВУЗ-ов, Аспект-пресс, М. 1996.
  • Treanor P. Structures of Nationalism, Sociological Research Online, 1997, V. 2, n. 1.
  • Ямсков А. В. Этнический конфликт: проблемы типологии и дефиниции, в Идентичность и конфликт в постсоветских государствах, под ред. М.Б. Олкотт, В. Тишкова и А. Малашенко, Центр Карнеги, М. 1997, сс. 205-224
  • Դասախոսությունների տեքստեր, այլ նյութեր ու հոդվածներ էլեկտրոնային կրիչով
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Էթնիկ կոնֆլիկտ, պա­տերազմ հասկացությունները, վերջիններիս ազգաբանական, մար­­դա­բ­անական առումները, գիտության մեջ գոյություն ունեցող տեսակետներն ու տե­սությունները: Կոնկրետ օրինակներով էթնիկ կոնֆ­լիկ­տ­ների և պատերազմների ազգաբանական մարդաբանական վերլու­ծու­թյուն­ներ: Պատ­կերացումներ էթնիկ կոնֆլիկտների և պատերազմների հատկա­նիշների, հիմնական փուլերի, լուծման և կանխարգելման ուղիների մասին:
4-րդ կիսամյակ
3,8 ժամ/շաբ.
30 ժամ դասախոսություն
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
1104/Մ17-2
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողներին ծանոթացնել Հայաստանի, Հայկական լեռնաշխարհի և տարածշրջանի գինեործության մասին պատմող հնագիտական սկզբնաղբյուրներին, խաղողագործության և գինեգործության ծագման և տարածման վերաբերյալ առկա տեսակետներին,
· Նպաստել գինու՝ որպես Հայաստանի և հայ ժողովրդի նյութական մշակույթի կազմավորման հիմքում ընկած կարևորագույն ֆենոմենի և ինքնության ձևավորման մեջ ունեցած դերի ընկալմանը,
· Օգնել բացահայտելու խաղողի մշակման և գինու արտադրության պատմական օրինաչափությունները, ալկոհոլային խմիչքների՝ մարդկային հասարակության կյանքում ունեցած հեղաշրջիչ դերի գնահատատումը
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Ծանոթ կլինի Հայաստանի և տարածաշրջանի պատմական գինեգործությանը,
2. Ծանոթ կլինի գինու հնագիտության ուսումնասիրությամբ զբաղվող գիտակարգերին և մեթոդներին,
3. Ծանոթ կլինի Հայաստանի հնագույն և հին գինեգործության մասին փաստող հիմնական հուշարձաններին
4. Ծանոթ կլինեն Հայաստանի տարածքում առկա խաղողագործական ռեսուրսներին և գոտիներին, ավանդական գինեգործությամբ զբաղվող բնակավայրերին
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
5. ունակ կլինի բնորոշել գինու արտադրական հին կառույցները և սպասքը
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
6. Ծանոթ կլինեն Հայաստանի և հարակից տարածքների խաղողագործության և գինեգործության պատմության հիմնական էտապներին, կկարողանան տալ դրանց պատմա-հնագիտական հիմնավորումը
7. Հնագիտական տվյալների հիման վրա կկարողանան ներկայացնել Հայկական լեռնաշխարհի, որպես խաղողի մշակման և գինու արտադրության կարևորագույն օջախներից մեկը
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողներին ծանոթացնել Հայաստանի, Հայկական լեռնաշխարհի և տարածշրջանի գինեործության մասին պատմող հնագիտական սկզբնաղբյուրներին, խաղողագործության և գինեգործության ծագման և տարածման վերաբերյալ առկա տեսակետներին,
· Նպաստել գինու՝ որպես Հայաստանի և հայ ժողովրդի նյութական մշակույթի կազմավորման հիմքում ընկած կարևորագույն ֆենոմենի և ինքնության ձևավորման մեջ ունեցած դերի ընկալմանը,
· Օգնել բացահայտելու խաղողի մշակման և գինու արտադրության պատմական օրինաչափությունները, ալկոհոլային խմիչքների՝ մարդկային հասարակության կյանքում ունեցած հեղաշրջիչ դերի գնահատատումը
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. Դասախոսություն,
2. ցուցադրական նյութի ներկայացում,
3. հնագիտական առրկաների ուսումնասիրություն և վերլուծություն,
4. այցելություն թանգարան,
5. հնագիտական հուշարձաններ և հին այգիների տարածքներ
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման դասընթաց է.
Ø ընթացիկ ստուգումներ- 8 միավոր
Ø մասնակցություն -3 միավոր
Ø եզրափակիչ քննություն- 9 միավոր
Նախատեսված եզրափակիչ քննությունը բանավոր է, հարցատոմսը պարունակում է 3 հարց, յու­րա­քան­չյուրը ՝3 միավոր: Միավորների քայլը 0.5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Առաքելյան Բ.Ն., (1964), Խաղողի վերամշակումը միջնադարյան Հայաստանում, Նյութեր Հայաստանի գյուղատնտեսության և գյուղացիության պատմության, հ. 1, գլխավոր խմբագիր` Միրիմանյան Խ. Պ., Հայկական ՍՍՌ ԳԱ հրատ., Երևան, էջ 147-170:
  • Ասատրյան, Ե. Ա., (2004), Թալինի շրջանի հուշարձանները, խմբագիր` Զորյան, Կ., «Հուշարձան» հրատ., Երևան, 84 էջ:
  • Բդոյան Վ.Հ., (1972), Երկրագործական մշակույթը Հայաստանում, պատասխանատու խմբագիր` Համբարյան Ա. Ս., Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատ., Երևան, 602 էջ:
  • Գասպարյան, Բ., (2014), Արենի-1 քարայրի ուսումնասիրության հիմնական արդյունքները, «Հայագիտությունը և արդի ժամանակաշրջանի մարտահրավերները», Հայագիտական միջազգային երկրորդ համաժողովի զեկուցումների ժողովածու, 17-19 հոկտեմբերի, 2013 թ., խմբագրական հանձնաժողով` Սուվարյան Յու., Աղասյան Ա., Ավետիսյան Պ., Գևորգյան Հ., Իսահակյան Ա., Կատվալյան Վ., Հովակիմյան Վ., Հովհաննիսյան Լ., Հովհաննիսյան Մ., Մելքոնյան Ա., Պողոսյան Տ.Ա. քհն., Պողոսյան Գ., Սաֆրաստյան Ռ., Քոչարյան Հ., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., Երևան, էջ 183-187:
  • Գասպարյան Բ., Ավետիսյան Հ., Գնունի Ա., Բոբոխյան Ա., (2016), Ոգելից խմիչքների հիշատակությունները Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանության մեջ և դրանց պատմամշակութային համատեքստը, Էջմիածին, Ժ Հոկտեմբեր, Պաշտօնական ամսագիր Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսութեան Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի, գլխավոր խմբագիր՝ Բոբոխեան Ա., Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի տպարան, Էջմիածին, էջ 119-133:
  • Գրեկյան Ե., (2017), «Գինի» բառն ուրարտերենում, Էջմիածին, Պաշտօնական ամսագիր Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսութեան Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի, Ա Յունուար, գլխավոր խմբագիր՝ Բոբոխեան Ա., Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի տպարան, Էջմիածին, էջ 41-50:
  • Թէոդիկ, (1926), Ամէնուն Տարեցոյցը, Գ մաս, Որթն ու իր բերքը, Այգեբանական և մատենագրական ուսումնասիրութիւն, Ս. Ղազար Տպ. Մխիթարեան, Վենետիկ, էջ 24-170:
  • Թումանյան Գ.Ս., (2008), Հնձանային մշակույթը Հայաստանում, խմբագիր՝ Փիլիպոսյան Ա. Ա., «Զանգակ-97» հրատ., Երևան, 100 էջ:
  • Հարությունյան Ս., Քալանթայան Ա., Պետրոսյան Հ., Սարգսյան Գ., Մելքոնյան Հ., Հոբոսյան Ս., Ավետիսյան Պ., Գասպարյան Բ., (2005), Գինին հայոց ավանդական մշակույթում, խմբագիրներ` Քալանթայան Ա., Ավետիսյան Պ., Գասպարյան Բ., Սահակյան Ա., Երևան, Ագրոբիզնեսի և գյուղի զարգացման կենտրոն, ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, Երևան, 306 էջ:
  • 0. Հոբոսյան Ս., Սարատիկյան Ա., (2019), Գինեգործության նորահայտ կենտրոն Լոռիում, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, №3 (657) Սեպտեմբեր-Դեկտեմբեր, գլխավոր խմբագիր՝ Ավետիսյան Պ. Ս., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., Երևան, էջ 256-267:
  • Հովհաննիսյան Ն.Ա., Եսայան Ա.Հ., Բոբոխյան Ա.Ա., Դալլաքյան Մ.Վ., Հոբոսյան Ս.Գ., Գասպարյան Բ., (2017), Հայկական խաղող և գինի, խմբագիրներ` Գասպարյան Բ., Դանիելյան Ա., Հոբոսյան Ս., Հովհաննիսյան Ն., «Անտարես» հրատարակչություն, Երևան, 2017, 432 էջ:
  • Հոբոսյան Ս., Գասպարյան Բ., Հարությունյան Հ., Սարատիկյան Ա., Ամիրխանյան Ա., (2021), Խաղողի և գինու հայոց մշակույթը, Խմբագիրներ՝ Բոբոխյան Ա., Պետրոսյան Ա., ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հրատարակչություն, Երևան, 2017, 437 էջ:
  • Շիրմազան Գր., (1962), Դրվագներ Հայաստանի ոռոգման պատմությունից, խմբագիր՝ Գազազյան Դ., «Հայպետգյուղհրատ» հրատ., Երևան, 176 էջ:
  • Амирьянц И. А., (2008), Напитки народов Предней Азии, Хмельное и иное напитки народов мира, отв. редакторы: Арутюнов С. А., Воронина Т. А., Изд, «Наука», Москва, 2008, стр. 386-423.;
  • Арзуманян П.Р., (1973), Плодоводство и виноградарство Армянской ССР, Изд. «Айастан», Ереван, 343 стр.;
  • Арутюнян А.Ф., (2005), Очерки истории виноградарства и виноделия древней и средневековой Армении, редактор Мелконян У., Изд. «Принтинфо», Ереван, 120 стр.;
  • Арутюнян А.Ф., (2007), Виноградарство и виноделие в Армении (История и право. Генофонд винограда. Тенденции развития. Место в регионе и мире. Концепции стратегии), Авторское изд., Ереван, 704 стр.;
  • Арутюнян Н.В., (1964), Земледелие и скотоводство Урарту, ответственный редактор Мартиросян А.А., Изд. АН Армянской ССР, Ереван, 228 стр.;
  • Иванов, В.В., (1991), Вино, Мифы народов мира, Энциклопедия в двух томах, том 1 (А-К), главный редактор Токарев С. А., Издательство «Советская энциклопедия», Москва, стр. 236-237;
  • 0. Манандян Я.А., (1954), О торговле и городах Армении в связи с мировой торговлей древних времен (V в. до н. эры - XV в. н. эры), издание второе, переработанное и дополненное, ответственный редактор Асратян М., Изд. Eреванского университета, Ереван, 348 стр.;
  • Обосян С.Г., (2012), Виноградарство и виноделие, в книге «Армяне», ответственные редакторы Варданян Л. М., Саркисян Г. Г., Тер-Саркисянц А. Е., из серии «Народы и культуры», Изд. «Наука», Москва, стр. 124-131;
  • Энциклопедия виноградарства: в 3-х томах, (1986-1987), главный редактор Тимуш А.И., редакционная коллегия Субботович А.С., и др., Главная редакция Молдавской Советской энциклопедии, Кишинев, 1560 стр., т. 1, Кишинев 1986, 512 стр.;
  • Areshian G.E., Gasparyan B., Avetisyan P. S., Pinhasi R., Wilkinson K., Smith A., Hovsepyan R., Zardaryan D., (2012), The Chalcolithic of the Near East and South-Eastern Europe: Discoveries and New Perspectives from the Cave Complex Areni-1, Armenia, Antiquity, Volume 86, Issue 331, March 2012, pp. 115-130.
  • Barnard H., Dooley A.N., Areshian G., Gasparyan B., Faull K. F., (2011), Chemical Evidence for Wine Production around 4000 BCE in the Late Chalcolithic Near Eastern Highlands, Journal of Archaeological Science, Volume 38, Issue 5, May 2011, pp. 977-984.
  • Greppin J.A.C., (2008), Did the Good Wines Come from Armenia? Aramazd, Armenian Journal of Near Eastern Studies, Volume III, Issue 1, pp. 47-52, 168.
  • Hovhannisyan N.A., Yesayan A.A., Bobokhyan A.A., Dallakyan M.V., Hobosyan S.G., Gasparyan B., (2017), Armenian Vine and Wine, Editors: Gasparyan B., Danielyan A., Hobosyan S., Hovhannisyan N., “Antares” Publishing House, Yerevan, 2017, 432 pp.
  • McGovern P. E., Hartung U., Badler V. R, Glusker D. L., Exner L. J., (1997), The Beginnings of Wine Making and Viniculture in the Ancient Near East and Egypt, Expedition, Volume 39, No. 1, pp. 3-21.
  • Smith A., Bagoyan T., Gabrielyan I., Pinhasi R., Gasparyan B., (2014), Late Chalcolithic and Medieval Archaeobotanical Remains from Areni-1 (Birds' Cave), Armenia. In: “Stone Age of Armenia. A Guide-book to the Stone Age Archaeology in the Republic of Armenia”, Gasparyan B., and Arimura M., (Eds.) Monograph of the JSPS-Bilateral Joint Research Project, Published by Center for Cultural Resource Studies, Kanazawa University, Kanazawa, Japan, 2014, pp. 233-260.
  • Wilkinson K.N., Gasparian B., Pinhasi R., Avetisyan P., Hovsepyan R., Zardaryan D., Areshian G. E., Bar-Oz G., Smith A., (2012), Areni-1 Cave, Armenia: A Chalcolithic-Early Bronze Age Settlement and Ritual Site in the Southern Caucasus, Journal of Field Archaeology, Volume 37, Issue 1, 12 November 2012, pp. 20-33.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
1. Խաղողի որթ: Մշակովի խաղողը և նրա վայրի նախնին,
2. Խաղողագործության և գինեգործության ուսումնասիրության սկզբնաղբյուրները,
3. Արդի պատկերացումները խաղողագործության և գինեգործության ծագման մասին,
4. Այգի. հիմնում, խնամք, այգեկութ և այգեթաղ, պահպանություն,
5. Այգեգործություն, խաղողագործական վաղ տնտեսություններ և դրանց հետ առնչվող մասնագիտություններ,
6. Հայաստանի Հանրապետության խաղողագործական գոտիները,
7. Ոռոգում, ջրաբաշխական համակարգեր,
8. Գինու պատրաստման, հասունացման ու պահպանման հնագույն և ավանդական եղանակները,
9. Խաղողի և գինու իրացումը, շրջանառությունը և առևտուրը,
10. Խաղողը և գինին որպես արժեհամակարգ,
11. Խաղողը և գինին ծիսական արարողություններում և հավատալիքներում,
12. Խաղողի և գինու տեսակներն ու որակումները հին և միջնադարյան Հայաստանում,
13. Գինի խմելու արվեստը հին և միջնադարյան Հայաստանում,
14. Գինու չարաշահումն ըստ գրավոր աղբյուրների, խաղողն ու գինին հայոց միջնադարյան իրավունքում,
15. Խաղողը և գինին ուտեստում և ժողովրդական բժշկության մեջ:

Կրթական այլ մոդուլներ

Ամբիոնի կոդը Պարտադիր դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
1-4-րդ կիսամյակներ
2 ժամ/շաբ.
30 ժամ սեմինար
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104 Մ18-21
1. Դասընթացի նպատակ
· Ուսանողներին իրազեկել մասնագիտական ոլորտի հիմնախնդիրները, ստորաբաժանումում իրականացվող գիտահետազոտական աշխատանքները և դրանց արդյունքները
· Կազմակերպել բանախոսություններ ոլորտի հայաստանյան և միջազգային մասնագետների մասնակցությամբ
· Տրամադրել տեղեկատվություն մագիստրոսական թեզերի մասին և խորհրդատվութուն թեզերի ընտրության հարցում
· Քննարկել մագիստրոսական թեզերի հետ կապված հիմախդիրներն ու կատարման ընթացքը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Ներկայացնել մագիստրոսական թեզի հիմնադրույթները, կատարման ընթացքը և արդյունքները
2. Ձևավորել գիտական զեկուցումներ ներկայացնելու և բանավեճեր վարելու հմտություններ
3. Քաջածանոթ լինել հետազատության տվյալ բնագավառի տեսական և մեթոդաբանական մերօրյա ձեռքբերումներին
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
4. Մագիստրոսական թեզի իրականացման համար կատարել ժամանակակից հնագիտական և ազգաբանական գործընթացների ինքնուրույն քննություն և վերլուծություն,
5. լինել հետազոտություններ իրականացնող թիմում, իրականացնել հարցադրումներ թեմայի բացահայտման համար
6. Մասնագիտական գիտելիքները կիրառել աշխատանքային տարբեր բնագավառներում և հասարակական դիսկուրսներում։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
7. Հանդես գալ մագիստրոսական թեզի շրջանակներում իրականացված հետազոտության կարճ զեկուցումներով
8. Ներկայացնել սեփական հետազոտական ծրագիրը
9. Պատրաստել և ներկայացնել գիտաուսումնական և գիտական տեքստեր, վարելու բանավեճեր՝ պահպանելով մասնագիտական էթիկայի կանոնները:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ուսանողներին իրազեկել մասնագիտական ոլորտի հիմնախնդիրները, ստորաբաժանումում իրականացվող գիտահետազոտական աշխատանքները և դրանց արդյունքները
· Կազմակերպել բանախոսություններ ոլորտի հայաստանյան և միջազգային մասնագետների մասնակցությամբ
· Տրամադրել տեղեկատվություն մագիստրոսական թեզերի մասին և խորհրդատվութուն թեզերի ընտրության հարցում
· Քննարկել մագիստրոսական թեզերի հետ կապված հիմախդիրներն ու կատարման ընթացքը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
1. սեմինարներ-քննարկումներ
2. արտալսարանային դասեր
3. միջազգային մասնագետների փորձի փոխանակում, հրավիրյալ միջազգային հեղինակավոր հետազոտողների հետ հանդիպում-սեմինարներ
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը գնահատվում է ստուգարքի միջոցով։
6. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Տիտղոսաթերթ
Ստորագրությունների էջ
Համառոտագիր
Բովանդակություն
Ներածություն
Հիմնական մաս
Եզրակացություններ (և առաջարկություններ)
Օգտագործված գրականության ցանկ
Հավելվածներ
3-րդ կիսամյակ
-
-
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/Մ22
1. Դասընթացի նպատակ
· Գործնական աշխատանքների միջոցով զարգացնել ուսանողի մասնագիտական հմտությունները և փորձառությունը, մասնագիտական ոլորտում ինքնուրույն աշխատելու կարողությունները։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
1. Ձևավորել մագիստրոսական թեզի թեմային առնչվող հետազոտական հմտություններ
2. Հնարավորություն ստանալ մասնակցելու բաժնի և հայաստանյան համապատասխան գիտահետազոտական կառույցների համագործակցական նախագծերին ու դաշտային հետազոտություններին։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
3. Ձևակերպել գիտահետազոտական խնդիրներ, իրականացնել հետազոտական աշխատանք, կազմել հարցարաններ, անցկացնել հարցազրույցներ, վերծանել և վերլուծել հավաքագրած նյութերը։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Գործնական աշխատանքների միջոցով զարգացնել ուսանողի մասնագիտական հմտությունները և փորձառությունը, մասնագիտական ոլորտում ինքնուրույն աշխատելու կարողությունները։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
Հետազոտական աշխատանք
Աշխատանք գրադարաններում և արխիվում
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Մագիստրանտը պրակտիկայի ավարտին թեզի ղեկավարին է ներկայացնում հաշվետովություն։ Պրակտիկան գնահատվում է թեզի ղեկավարի կողմից ստուգարքի միջոցով։
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Բալասանյան Ս., Վարդանյան Ն., ՔՀԿ հետազոտական կարողությունների զարգացում//
  • Ղազարյան Ա., Գիտական հետազոտության մեթոդաբանական առանձնահատկությունները, Երևան, 2015։
  • Russel B., Research methods in Anthropology, Qualitative and Quantitative approaches, UK, Alta Mira Press, 2006.
  • Hamilton P., Shopes L., Building Partnerships between Oral History and Memory Studies, Oral History and Public Memories, Pholadelphia, Temple University Press, 2008.
  • Burch E. S., The Method of Ethnographic Reconstruction, Alaska Journal of Anthropology, Vol. 8, no. 2, 2010.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Ծանոթացում և համատեղ աշխատանք պրակտիկայի համար ընտրված գիտական հիմնարկների մասնագետների հետ
Թեզին վեաբերվող պրոբլեմային հարցերի վերաբերյալ մասնագիտական գիտելիքի և փորձառության ամփոփում ընտրված մասնագետների և թեզի ղեկավարի հետ։
1- 4-րդ կիսամյակներ
Ինքնուրույն աշխատանքի ժամաքանակը՝ 720 ժամ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1104/ Մ23
1. Դասընթացի նպատակ
· Ձևավորել մասնագիտական ոլորտում ուսանողի ձեռք բերած գիտելիքները կիրառելու ու ինքնուրույն ուսումնասիրություն կատարելու կարողությունները,
Տիրապետել գիտական խնդիրները ձևակերպելու ու նոր լուծումներ առաջադրելու հմտություններին։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
1. Հիմնավորել աշխատանքի արդիականությունը, վարկածը, նպատակը, խնդիրներն ու մեթոդները։
2. Ներկայացնել աշխատանքի բովանդակությունը, արդյունքներն ու եզրակացությունները։
3. ներկայացնել և բացատրել կատարված հետազոտական աշխատանքը, հիմնավորել արդյունքները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
4. կատարել թեմային առնչվող անհրաժեշտ գրականության վերլուծությունն ու ամփոփումը։
5. Կարողանալ ճիշտ ձևակերպել աշխատանքի օբյեկտը, առարկան, նպատակը, խնդիրները, վարկածը, և դրանց համապատասխանությունը թեմային։

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ձևավորել մասնագիտական ոլորտում ուսանողի ձեռք բերած գիտելիքները կիրառելու ու ինքնուրույն ուսումնասիրություն կատարելու կարողությունները,
Տիրապետել գիտական խնդիրները ձևակերպելու ու նոր լուծումներ առաջադրելու հմտություններին։
4. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Մագիստրոսական թեզի գնահատումն իրականացվում է ԵՊՀ հիմնադրամում մագիստրոսական թեզի պատրաստման և գնահատման կարգի դրույթների համապատասխան 20 միավորանոց սանդղակով։
5. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Տիտղոսաթերթ
Ստորագրությունների էջ
Համառոտագիր
Բովանդակություն
Ներածություն
Հիմնական մաս
Եզրակացություններ (և առաջարկություններ)
Օգտագործված գրականության ցանկ
Հավելվածներ
Հասցե` ՀՀ, ք. Երևան, 0025, Ալեք Մանուկյան 1 (+37460) 710000 info@ysu.am